Γυναίκες που δημιουργούν. Κόντρα σε προκαταλήψεις και απαρχαιωμένες αντιλήψεις που τις θέλουν στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής. Που μοχθούν σε πεδία που τις περισσότερες φορές ανδροκρατούνται. Κάτω από συνθήκες δύσκολες και ανταγωνιστικές.
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας που έχει καθιερωθεί να τιμάται στις 8 Μαρτίου, οι “διαδρομές” παρουσιάζουν σήμερα 3 γυναίκες από τα Χανιά που ξεχωρίζουν στο πεδίο τους και η προσπάθειά τους έχει κερδίσει τη διεθνή αναγνώριση.
Ο λόγος για την Αλεξάνδρα Μανουσάκη που αποφάσισε να εγκαταλείψει τις ΗΠΑ και μια καριέρα στον τομέα του real estate για να βάλει τη δική της σφραγίδα στα κρασιά της Οινοποιίας Μανουσάκη, τη δημιουργό fashion κοσμήματος Κατερίνα Μακρυγιάννη που με αφετηρία το οικογενειακό εργαστήριο οι δημιουργίες της έφτασαν να φιλοξενούνται σε μεγάλα καταστήματα και περιοδικά μόδας του εξωτερικού και την αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πολυτεχνείου Κρήτης Κατερίνα Μανιά που έχοντας εργαστεί στη NASA και τον τεχνολογικό κολοσσό της Hewlett Packard η ερευνητική της εργασία αποτελεί σημείο αναφοράς.
Τρεις γυναίκες που με το παράδειγμά τους αποδεικνύουν ότι η δημιουργικότητα είναι γένους θηλυκού.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ: Κρασί με άρωμα γυναίκας
Η Αλεξάνδρα Μανουσάκη βρίσκεται εδώ και μια δεκαετία στο τιμόνι ενός από τα πιο επιτυχημένα οινοποιεία των Χανίων. Της Οινοποιίας Μανουσάκη. Μια επιχείρηση που γεννήθηκε το 1993 από το μεράκι του πατέρα της Θεόδωρου Μανουσάκη και τη νοσταλγία του για τον τόπο καταγωγής του που άφησε πίσω για να αναζητήσει μια καλύτερη τύχη στις ΗΠΑ. Μια νοσταλγία που πέρασε στο dna των παιδιών του και που σίγουρα έπαιξε τον ρόλο της ώστε να πάρει την απόφαση η Αλεξάνδρα να εγκαταλείψει μια δουλειά με καλές προοπτικές στην Νέα Υόρκη και στον τομέα του Real Estate για να δοθεί στην περιπέτεια της παραγωγής κρασιού!
«Πριν έρθω μόνιμα στην Κρήτη δούλευα σε ένα γραφείο πάνω στο μάρκετινγκ για ακίνητα. Το μοντέλο ζωής ήταν σπίτι – δουλειά, δουλειά – σπίτι. Από τις 7 το πρωί μέχρι το βράδυ. Παίρνεις πολύ καλά χρήματα αλλά θέλουν και την ψυχή σου!», θυμάται η Αλεξάνδρα γυρίζοντας το ρολόι του χρόνου πίσω. Η μονοτονία της καθημερινότητας γέννησε τους πρώτους προβληματισμούς: «Αυτό που σκεφτόμουν ήταν ότι αν είμαι έτσι στα 23 μου τότε δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα είμαι στα 40 μου. Ετσι, πήρα την απόφαση να φύγω και -όπως κάθε Ελληνοαμερικανάκι- είπα ότι θέλω να πάω στην Ελλάδα!».
Η Ελλάδα μέχρι τότε ήταν συνυφασμένη για εκείνη με τις καλοκαιρινές διακοπές και το πατρικό σπίτι στον Βατόλακκο ταυτισμένο με στιγμές ανεμελιάς. Η πρώτη αντίδραση των γονιών στα σχέδια της 23χρονης τότε Αλεξάνδρας ήταν αρνητική. Όμως η ίδια είχε πάρει τις αποφάσεις της.
«ΠΡΟΣΓΕΙΩΣΗ» ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Η χρονική συγκυρία που η Αλεξάνδρα Μανουσάκη θέλησε να έρθει στα πάτρια εδάφη συνέπεσε με την επιθυμία του πατέρα της να εκσυγχρονίσει το οινοποιείο στον Βατόλακκο. «Η συμφωνία που κάναμε ήταν να έρθω εδώ για 1-2 χρόνια και να επιβλέψω την κατασκευή του νέου οινοποιείου. Κάπως έτσι, εμμέσως, μπήκα το 2007 σε αυτή τη δουλειά», σημειώνει.
Η προσγείωση στην ελληνική πραγματικότητα κάθε άλλο παρά εύκολη ήταν για ένα παιδί που είχε μεγαλώσει σε μια αμερικανική μεγαλούπολη: «Οταν ήρθα εδώ βρήκα τον οινολόγο μας τον Κωστή τον Γαλάνη, το παλιό οινοποιείο και το πατρικό σπίτι. Υπήρχε μια μικρή παραγωγή καλής ποιότητας που έφευγε όλη στο εξωτερικό, αλλά η επιχείρηση δεν ήταν ανεπτυγμένη. Δεδομένου ότι είχα μεγαλώσει σε μια μεγάλη πόλη για εμένα ήταν δύσκολη η προσαρμογή. Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν στήσαμε το γραφείο μου στον Βατόλακκο από το παράθυρο έβλεπα δύο κατσίκες! Ήταν κάτι τρελό! Ήταν ωραίο αλλά και τελείως ξένο με ό,τι είχα ζήσει».
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Εκτοτε η Αλεξάνδρα και η επιχείρηση απέκτησαν βίους παράλληλους. Οσο μεγάλωνε το οινοποιείο και έμπαινε σε μια πιο επαγγελματική βάση, τόσο και η νεαρή Ελληνοαμερικανίδα εξελισσόταν ως προσωπικότητα: «Νομίζω ότι αυτό που με τράβηξε εδώ ήταν το στοιχείο της πρόκλησης. Ημουν μόλις 23 χρονών, μιλούσα ελληνικά αλλά όχι για να συνεννοηθώ σε επιχειρηματικό επίπεδο και δεν είχα εμπειρία από κρασιά, όμως είχα την ευκαιρία να ασχοληθώ με κάτι που έχει προοπτικές. Με το οινοποιείο που ο πατέρας μου αγαπά σαν παιδί του. Με το κρασί που είναι ένας κόσμος ξεχωριστός. Ενας κόσμος που φέρνει τους ανθρώπους κοντά, τους συνδέει με τη γη, με συναισθήματα, με παρέες».
Μετά τη φάση της προσαρμογής ακολούθησε η περίοδος της ανάπτυξης: το Οινοποιείο Μανουσάκη από 35.000 φιάλες κρασί που παρήγαγε στις αρχές έφτασε σήμερα να παράγει 120.000 φιάλες κι από τις 6 διαφορετικές ετικέτες κρασί που διέθετε σήμερα κυκλοφορεί 15 ετικέτες. Τα πρώτα χρόνια το σύνολο της παραγωγής κατέληγε στις ΗΠΑ ενώ πλέον το κρασί Μανουσάκη ταξιδεύει από την Αμερική και την Αυστρία μέχρι τη Γερμανία, τη Σουηδία, τη Δανία, την Ολλανδία, το Βέλγιο και την Κύπρο.
Οι εξαγωγές, ωστόσο, απορροφούν μόλις το 15-18% του παραγόμενου προϊόντος, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής κατευθύνεται η μισή στην ελληνική αγορά και η άλλη μισή “φεύγει” από τους εκατοντάδες επισκέπτες που έρχονται καθημερινά στις εγκαταστάσεις του οινοποιείου.
Ενός χώρου που με τα χρόνια αποκτάει ολοένα και πιο έντονο χαρακτήρα καθώς η κύρια δραστηριότητα που είναι η παραγωγή κρασιού πλαισιώνεται με δράσεις και εκδηλώσεις πολιτισμού.
Λίγο πριν κλείσουμε την κουβέντα μας, ρωτάμε την Αλεξάνδρα αν έχει μετανιώσει για την επιλογή της να εγκαταλείψει τις ΗΠΑ: «Το γεγονός ότι είμαι ακόμα εδώ σημαίνει ότι δεν έχω μετανιώσει για την επιλογή μου. Το πιο δύσκολο για εμένα είναι ότι η οικογένειά μου είναι στην Αμερική και πάντα σκέφτομαι τα χρόνια που περνάνε χωρίς να είμαστε μαζί. Ιδιαίτερα όταν πριν 3 χρόνια έχασα τη μητέρα μου αισθάνθηκα άσχημα. Ηταν λογικό. Ετσι όμως είναι η ζωή».
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΝΙΑ: Μια ερευνήτρια διεθνούς αναγνώρισης
Για τους φοιτητές της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πολυτεχνείου Κρήτης ίσως ήταν γνωστό ότι η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Κατερίνα Μανιά πριν ακόμη το Διδακτορικό της είχε εργαστεί ως ερευνήτρια στα εργαστήρια της Hewlett Packard (HP) στο Bristol και έπειτα ως επισκέπτρια ερευνήτρια σε ένα από τα ερευνητικά κέντρα της NASA! Για πολλούς Χανιώτες ωστόσο αυτές οι πληροφορίες που αφορούν μια ερευνήτρια με αυτό το έργο και διεθνή αναγνώριση η οποία ζει και δραστηριοποιείται στο πολυτεχνικό ίδρυμα της πόλης μας, μάλλον είναι άγνωστες.
Αρχικά, για να κλείσουμε τα διαδικαστικά της συνέντευξης επικοινώνησα με την κα Μανιά, καλώντας
-δίχως να έχω μεγάλες προσδοκίες ότι θα τη βρω- στο σταθερό τηλέφωνο του γραφείου της στο Πολυτεχνείο Κρήτης, κάπως αργά για Δημόσιο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ιδρυμα, δηλαδή στις 7:30 το απόγευμα της Τετάρτης. Ηταν εκεί! «Κι όμως γίνεται», μου είπε ευδιάθετη και χαμογελαστή όταν εξέφρασα την έκπληξή μου πως δεν περίμενα να την βρω τέτοια ώρα να εργάζεται.
Τη ρωτάω εάν υπάρχει ωράριο στην Ερευνα. «Δεν υπάρχει ωράριο στην έρευνα όπως δεν υπάρχει κι ένας μόνο συγκεκριμένος χώρος για την ερευνητική δραστηριότητα» μου απαντά και εξηγεί: «Μια ερευνήτρια δουλεύει στο γραφείο της, στο σπίτι της αλλά και κατά τη διάρκεια των συνεδρίων και ερευνητικών συναντήσεων μαζί με την ομάδα της και με άλλους συνεργάτες ανά τον κόσμο. Οι πρακτικές δυσκολίες είναι πολλές ειδικά όταν μια ερευνήτρια έχει οικογένεια. Αν όμως υπάρχει κατανόηση από τον οικογενειακό περίγυρο και στήριξη από τον επαγγελματικό, τότε σίγουρα μια ερευνήτρια μπορεί να διαπρέψει. Το πώς μπορεί να στηριχτεί μια ερευνήτρια ώστε περισσότερες γυναίκες να φτάνουν σε υψηλές θέσεις στον ακαδημαϊκό χώρο είναι αντικείμενο συζητήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο».
ΣΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ HEWLETT PACKARD (HP)
Το διδακτορικό της χρηματοδοτήθηκε εξ’ ολοκλήρου από τα ερευνητικά εργαστήρια της Hewlett Packard (HP) ενώ πριν εργάστηκε ως ερευνήτρια στα εργαστήρια της Hewlett Packard στο Bristol. Ποιο ήταν το πρώτο και πιο σημαντικό που έμαθε; «Εμαθα πολλά. Κατ’ αρχάς ότι η έρευνα μέσα στα ερευνητικά εργαστήρια μιας μεγάλης εταιρίας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την καινοτομία και με την αγορά. Η ερευνητική δραστηριότητα αναπροσαρμόζεται πολύ γρήγορα σε σχέση με τους βραχυπρόθεσμους ή μακροπρόθεσμους στόχους της εταιρείας. Οτι είναι σημαντικό να μπορεί μια ερευνήτρια να συνεργάζεται ως μέλος μιας ομάδας. Οτι πρέπει να δρούμε με επαγγελματισμό, σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Ομως, έμαθα ότι και μια μεγάλη εταιρεία έχει υποχρεώσεις. Οτι πρέπει να φροντίζει τους ερευνητές της όπως έκανε η HP για να έχει τους καλύτερους, δηλ. να τους παρέχει ένα όμορφο εργασιακό περιβάλλον κι ένα θετικό κλίμα εργασίας, δημιουργίας, σκέψης και επικοινωνίας» επισημαίνει.
ΔΟΥΛΕΥΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗ NASA!
Εν τω μεταξύ, το 2003 εργάστηκε στο NASA Ames Research Centre ως επισκέπτρια ερευνήτρια. Τη ρωτάω πώς είναι να εργάζεσαι για τη NASA. «Η εμπειρία μου στο NASA Ames Research Centre ήταν καταπληκτική. Σε ένα μικρό διάστημα έμαθα πάρα πολλά. Ακολούθησα ερευνητικές κατευθύνσεις σε σχέση με μια ειδική κατηγορία πειραμάτων που μπορούν να μελετήσουν με μαθηματικό τρόπο τη σχέση ανάμεσα στις φυσικές ιδιότητες ερεθισμάτων, όπως κάποια προβλήματα οπτικών καθυστερήσεων σε συστήματα εικονικής πραγματικότητας και την ένταση της ανθρώπινης εμπειρίας, δηλ. πόσο έντονα μπορεί να είναι αυτά για να γίνουν αντιληπτά από τον άνθρωπο. Αυτές οι μετρήσεις είναι πολύ χρήσιμες ώστε να βελτιώνονται τα τεχνολογικά συστήματα με ανθρωποκεντρικό τρόπο. Οι εργασίες που δημοσιεύσαμε με επιστήμονες στη ΝΑSA παίρνουν ακόμα αναφορές, δηλ. είναι ακόμα χρήσιμες για τον τομέα μου. Στα πειράματα που σχεδιάσαμε εκεί πήραν μέρος ερευνητές της ΝΑSA αλλά και αστροναύτες!»
«ΔΕ ΜΕΤΑΝΙΩΣΑ ΠΟΥ ΕΠΕΣΤΡΕΨΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ»
Μετά την ολοκλήρωση του διδακτορικού της διετέλεσε επίκουρος καθηγήτρια στο τμήμα Πληροφορικής του Πανεπιστημίου του Sussex, με μονιμότητα από το 2004. Σκέφτομαι εάν μετάνιωσε ποτέ που επέστρεψε από το εξωτερικό για να εργαστεί στην πατρίδα.
«Οχι δε μετάνιωσα», απαντά με βεβαιότητα και προσθέτει: «Επέστρεψα σε ένα εξαιρετικό Ιδρυμα, το Πολυτεχνείο Κρήτης, που προωθεί την έρευνα, την καινοτομία και την αριστεία. Η Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών και οι συνάδελφοί μου δρουν σε πολύ υψηλό ακαδημαϊκό επίπεδο και με αρχές αξιοκρατίας. Εχουμε σαν Σχολή αναγνώριση στη χώρα μας αλλά και διεθνώς για την έρευνα αλλά και την εκπαίδευση που παρέχουμε στους φοιτητές μας. Οι επισκέπτες μας βλέπουν ένα όμορφο, καθαρό ακαδημαϊκό περιβάλλον που αναπτύσσεται. Βλέπουν ανθρώπους (προσωπικό, φοιτητές) που ενδιαφέρονται να πηγαίνει μπροστά το Πολυτεχνείο Κρήτης και δουλεύουν σκληρά για αυτό».
Το ερευνητικό της πεδίο επικεντρώνεται μεταξύ άλλων στην Εικονική Πραγµατικότητα και κλείνοντας, τη ρωτάω, πού πιστεύει ότι οδηγούν οι επιστημονικές εξελίξεις;
«Οι τομείς των εικονικής πραγματικότητας και εξομοιώσεων βρίσκονται σε άνθηση προσελκύοντας μεγάλες επενδύσεις ώστε να διοχετευτούν στην αγορά. Θα έλεγα ότι είναι σημαντικό αυτές οι εξελίξεις να συμβαδίζουν με την έρευνα που καθιστά αυτές τις τεχνολογίες φιλικές προς τον άνθρωπο για να πετύχουν και εμπορικά. Η διεπιστημονική έρευνα που συνδυάζει την πληροφορική με τις επιστήμες μελέτης της ανθρώπινης αντίληψης και ενσωματώνει αυτές τις πληροφορίες μέσα στη σχεδίαση τεχνολογικών προϊόντων, είναι σημαντική για το μέλλον» επισημαίνει.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ: Fashion κοσμήματα!
Πείσμα, θέληση, οικογενειακή παράδοση και καλοί συνεργάτες! Αυτά ήταν τα βασικά εφόδια για την Κατερίνα Μακρυγιάννη, τη Χανιώτισσα δημιουργό fashion κοσμήματος! Εχοντας ως βάση το οικογενειακό εργαστήριο και το κατάστημα “Τέχνημα” στην οδό Δημοκρατίας η νέα δημιουργός πέτυχε την τελευταία τριετία τα κοσμήματα της να βρίσκονται σε μεγάλα καταστήματα στο εξωτερικό (Νέα Υόρκη, Μιλάνο, Λονδίνο, Γενεύη, Ζυρίχη, Αμπού Ντάμπι…) και να χρησιμοποιούνται για φωτογραφήσεις μόδας από μεγάλα περιοδικά σε όλο τον κόσμο (Βρετανικό Vogue). Και όλα αυτά από ένα μικρό εργαστήριο στη Ν. Χώρα όπου όπως αποδεικνύεται γίνονται… θαύματα. Αν και η ίδια σπούδασε θέατρο, έχοντας βιώματα μια ζωή μέσα στο εργαστήρι κοσμημάτων των γονιών της, δεν μπόρεσε και τελικά δεν θέλησε να αποφύγει την ενασχόληση της με αυτά!
«Το εισιτήριο για το εξωτερικό ήταν με ένα σχέδιο της μητέρας μου. Το πιο επιτυχημένο κομμάτι μας είναι τα σκουλαρίκια-βεντάλια (fan earrings το αγγλικό όνομα) που το εμπνεύστηκε η μητέρα μου Εύα. Η συνεργάτις μας στο εξωτερικό, η Μαρία Καστάνη τα είδε επισκεπτόμενη τον χώρο μας και μας πρότεινε να τα προωθήσει. Εχει καταπληκτικό ταλέντο στην επικοινωνία, έτσι το είδαν άνθρωποι του χώρου της μόδας, εντυπωσιάστηκαν και έτσι… ξεκίνησαν όλα» λέει η Κατερίνα, συμπληρώνοντας πως οι παραγγελίες για το συγκεκριμένο κόσμημα ξεπέρασαν τις 1000, και συνεχίζονται ακόμα δείχνοντας τη δυναμική του.
Η Κατερίνα κάθε έξι μήνες παρουσιάζει νέες δουλειές σε σκουλαρίκια, δακτυλίδια, κολιέ, βραχιόλια, πηγαίνοντας σε show room (σ.σ. σε αυτά παρουσιάζονται οι δουλειές των σχεδιαστών στους αγοραστές) στο εξωτερικό.
Η προσπάθεια για εξωστρέφεια είχε ξεκινήσει βέβαια από πολύ νωρίς. «Από το 2008, ο στόχος μου ήταν να κάνουμε κάτι εκτός Ελλάδας. Ξεκινήσαμε λοιπόν από τότε με μεγάλες προσπάθειες και αποτυχίες. Δεν ρίξαμε απλά ένα… πυροτέχνημα. Πολλή δουλειά και μεγάλες αγωνίες, που συνεχίζονται. Το Σαββατοκύριακο 3-4 Μαρτίου θα είμαι στο Παρίσι για το Fashion week που γίνεται εκεί και για το δικό μας show room».
Αυτό είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της δουλειάς όσων εμπλέκονται με το fashion κόσμημα. Μια διαρκής αναζήτηση… «Κάθε έξι μήνες δίνουμε εξετάσεις για νέα σχέδια και ιδέες και για να ανανεώνουμε τα ενδιαφέροντα των πελατών μας. Δεν είναι καθόλου εύκολο να “στραγγίζεις” κάθε έξι μήνες το μυαλό σου για το τι θα παρουσιάσεις!», λέει η συνομιλήτριά μας.
Για τους γονείς της σχεδιάστριας, Νίκο και Εύα Μακρυγιάννη που την στήριξαν και τη στηρίζουν, αυτό που διαφοροποιεί τη δουλειά της Κατερίνας είναι «…η ψυχή και η διάθεση για δημιουργία. Αυτό το πράγμα παρέλαβε η Κατερίνα και το πήγε πιο μακριά. Αυτό είναι που διαφοροποιεί τη δουλειά της. Λίγη ψυχούλα στο καθετί που κάνει…».
