Δημιούργημα της κρίσης, του παρακράτους και της έλλειψης δημοκρατικής, προοδευτικής διαφώτισης του λαού είναι η “Χρυσή Αυγή”. Αυτό επισημαίνει, μιλώντας στα “Χ.Ν.”, ο Καντανιώτης πανεπιστημιακός και συγγραφέας Ευτύχης Μπιτσάκης με την ευκαιρία της έκδοσης του νέου του βιβλίου.
Διδάκτωρ της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Paris VIII και διδάκτωρ Επικρατείας στη Γαλλία, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και στο Πολυτεχνείο Κρήτης, με διδασκαλία Μαθηματικών και Φιλοσοφίας των Επιστημών σε γαλλικά Πανεπιστήμια, αναφέρεται στην Αριστερά, στον καπιταλισμό και στην κρίση.
• Υπόθεση “Χρυσή Αυγή”. Η κυβέρνηση επαίρεται για την εξάρθρωσή της, η αντιπολίτευση, τα κοινωνικά κινήματα, η αριστερά καταγγέλλουν ότι χρειάστηκε να διαπραχθούν δεκάδες εγκλήματα για να γίνει το αυτονόητο. Εσείς τι λέτε;
Η κυβέρνηση δεν μπορεί να επαίρεται γιατί το εγκληματικό πρόσωπο και τη δράση αυτής της οργάνωσης τα είχαν αποκαλύψει εδώ και χρόνια κινήματα, κόμματα, εφημερίδες. Η κυβέρνηση όμως αδιαφορούσε. Kαι αδιαφορούσε γιατί δεν την ενοχλούσε η ύπαρξη αυτού του μορφώματος. Ναι, η ΝΔ δεν είναι φασιστικό κόμμα, αλλά ένα τμήμα της φτάνει στις ακροδεξιές αντιλήψεις. Εχει ευθύνες, όπως και το ΠΑΣΟΚ, για τη γιγάντωση του ναζισμού. Ενα ερώτημα είναι, αν η εξάρθρωσή της θα φτάσει μέχρι τέλους; Δεν μπορούμε να κάνουμε προφητείες, αλλά δεν νομίζω ότι αυτό είναι το κύριο μέλημα της κυβέρνησης.
• Την ίδια στιγμή βέβαια αναπαράγεται από την κυβέρνηση και η θεωρία των δύο άκρων…;
Ναι, προσπαθούν να εξισώσουν τα μαχαιρώματα, τα εγκλήματα και τη διδασκαλία του μίσους της “Χρυσής Αυγής” με τους εργατικούς αγώνες, τις απεργίες, τις κινητοποιήσεις, τις καταλήψεις της αριστεράς. Κατηγορούν τον ΣΥΡΙΖΑ, που είναι ένα ριζοσπαστικό, ρεφορμιστικό κόμμα, από πού και ως πού; Χρειάζεται πολύ θράσος από την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία να χαρακτηρίζει “άκρον και επικίνδυνη” την αξιωματική αντιπολίτευση. Αυτά είναι επικίνδυνα πράγματα.
ΕΚΦΑΣΙΣΜΟΣ…
• Πέρα όμως από τη “Χ.Α.” δεν παρατηρείται ένας εκφασισμός της ελληνικής κοινωνίας; Ακούς από ανθρώπους δημοκράτες κουβέντες και λόγια που πριν από λίγα χρόνια θα ήταν αδιανόητα, για αυταρχισμό, με ξενοφοβική διάθεση…
Στην κοινωνία μας για χρόνια δεν υπήρξε μια ξεκάθαρη αστική δημοκρατία. Από το 1944 και μετά βρισκόμαστε σε ένα κράτος έκτακτης ανάγκης, με τρομοκρατία, εμφύλιο, χούντα. Από το 1974 και μετά είχαμε μια πιο ήρεμη περίοδο, όμως, το παρακράτος δεν εξαρθρώθηκε. Ο ελληνικός λαός με τι διαπαιδαγωγήθηκε όλα αυτά τα χρόνια; Με έναν χυδαίο αντικομμουνισμό, με μυστικισμό, τελευταία με άθλια προγράμματα στην τηλεόραση. Διαπιστώνεται ένα έλλειμμα δημοκρατικής, προοδευτικής διαφώτισης του ελληνικού λαού. Οταν, λοιπόν, χρεοκοπούμε, οι πολίτες ρίχνουν ευθύνες στη ΝΔ και στο ΠΑΣΟΚ, δεν βλέπουν μία σαφή διέξοδο από την αριστερά και ένα ενιαίο μέτωπο των δυνάμεών της και καταλήγουν ότι όλοι το ίδιο είναι και εύκολα “γλιστράνε” προς τη “Χ.Α.” που είναι νεοναζιστική, ψευτοπαλληκαρίστικη, εγκληματική οργάνωση. Τα “καθυστερημένα” πολιτικά και ιδεολογικά στρώματα είναι τα πιο εύκολα θύματα αυτής της οργάνωσης. Είναι χρέος της αριστεράς να αγωνιστεί για μια ανοικτή, συστηματική, προοδευτική και δημοκρατική διαφώτιση του λαού μας.
• Για πρώτη φορά όμως εδώ και δεκαετίες ένα αριστερό κόμμα βρίσκεται στη δεύτερη θέση. Τι σημαίνει για σας αυτό;
Η Αριστερά είχε πάντα ρίζες στην Ελλάδα, από τους εργατικούς αγώνες για μια καλύτερη ζωή, την εθνική – λαϊκή αντίσταση απέναντι στους ναζί, την αντίσταση στη χούντα. Αυτός ο κόσμος στράφηκε προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Το πρόγραμμά του ήταν στην κατεύθυνση της μη εξόντωσης του λαού. Ετσι προοδευτικοί, κομμουνιστές, ριζοσπάστες σκέφθηκαν να ψηφίσουν τον ΣΥΡΙΖΑ για να υπάρχει μια ανάσχεση των μέτρων σε βάρος τους. Οι άλλες οργανώσεις της αριστεράς δεν έχουν ανάλογη απήχηση. Το ΚΚΕ δεν έχει ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με το παρελθόν. Γιατί κατέρρευσαν τα σοσιαλιστικά καθεστώτα; Λένε στο ΚΚΕ ότι προδόθηκαν. Αυτό είναι αστυνομική αντίληψη της ιστορίας. Θεωρεί εχθρό του και αντίπαλο κάθε άλλη αριστερή και κομμουνιστική δύναμη. Δεν μπορεί να προσελκύσει κόσμο και να ενισχύσει τις γραμμές του. Για αυτό και ήταν φυσιολογικό το ανέβασμα του ΣΥΡΙΖΑ.
ΕΝΙΑΙΟ ΜΕΤΩΠΟ
• Συνεχίζετε να αρθρογραφείτε και να μιλάτε για ένα Μέτωπο της Αριστεράς. Είναι εφικτό αυτό;
Ενα Ενιαίο Μέτωπο της Αριστεράς για τη σωτηρία του ελληνικού λαού είναι αναγκαίο και εφικτό. Ομως για να γίνει απαιτείται ανοικτός δημόσιος διάλογος με τη συμμετοχή του κόσμου και όχι μεταξύ των ηγεσιών για να δουν πού μπορεί να πάει αυτή η ιστορία. Αν ανοίξει μία τέτοια συζήτηση, πιστεύω ότι μπορούν να λυθούν πολλά προβλήματα. Ο Λένιν έλεγε ότι για τον σκοπό μας και τον στόχο μας μπορούμε να συνεργαστούμε και με τους ρεφορμιστές. Για την ώρα μια κάποια διάθεση υπάρχει σε δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, κάποια στον ΣΥΡΙΖΑ. Το μέλλον θα δείξει.
• Υπάρχουν περιθώρια για άλλες πολιτικές μέσα στην Ε.Ε. που έχει ως επίσημη πολιτική τον νεοφιλελευθερισμό;
Ο νεοφιλελευθερισμός είναι επίσημο δόγμα όλων των αστικών κυβερνήσεων. Η σημερινή κρίση φαίνεται από παλιά. Τα ποσοστά κέρδους του κεφαλαίου έπεφταν, ανέβαινε το παρασιτικό κεφάλαιο, οπότε βλέποντας αυτήν την κατάσταση διαμόρφωσαν το δόγμα του νεοφιλελευθερισμού για τη διάλυση του όποιου κράτους πρόνοιας υπήρχε και όλη τη δημόσια περιουσία να την περάσουν στο κεφάλαιο. Η κατάρρευση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου κλόνισε την εμπιστοσύνη των λαϊκών στρωμάτων στη δυνατότητα για έναν βιώσιμο σοσιαλισμό. Τα παλιά λενινιστικά κόμματα δεν μπορούν να διεγείρουν τις μάζες. Στις αρχές του 21ου αιώνα φτάσαμε στο τέλος των κλασικών επαναστάσεων και των κομμάτων λενινιστικού τύπου. Τι θα γίνει, θα το δούμε. Η ιστορία δεν κινείται σε έναν καθορισμένο μονόδρομο αιτιοκρατικά – ντετερμινιστικά. Η ιστορία είναι πεδίο δυνατοτήτων και κινείται ανάλογα με τις συνθήκες. Ο Μαρξ τα έχει πει πολύ ωραία και πολύ μετά η Ρόζα. Κατά τον Μαρξ και τον Λένιν μια κρίση δεν οδηγεί πάντοτε σε επανάσταση. Μπορεί να κρατήσει μια διαδικασία σήψης για χρόνια. Αυτό ζούμε σήμερα και διέξοδος δεν μπορεί να είναι ο καπιταλισμός. Για να επιβιώσει η ανθρωπότητα και να μην αυτοδιαλυθεί ο άνθρωπος θα πρέπει να γυρίσει στη συλλογική ιδιοκτησία και παραγωγή. Ο καπιταλισμός αποτελεί κίνδυνο για την ανθρωπότητα. Αν συνεχίσει τη δράση του, είναι δεδομένο ότι θα φτάσουμε σε μια ανείπωτη βαρβαρότητα.
ΤΟ ΑΝΤΙΠΑΛΟ ΔΕΟΣ
• Ναι, αλλά το αντίπαλο δέος σε αυτόν τον καπιταλισμό ποιο είναι ή ποιο μπορεί να είναι;
Η κατάρρευση των ανατολικών χωρών απογοήτευσε τον κόσμο. Τα κομμουνιστικά κόμματα δεν έκαναν προσπάθειες να διαφωτίσουν τον κόσμο για τις υποκειμενικές και αντικειμενικές αιτίες κατάρρευσης του σοσιαλισμού. Κατά τους κλασικούς του μαρξισμού ο κομμουνισμός είναι μια κοινωνία ελεύθερα συνεταιρισμένων παραγωγών και όχι ένα κράτος – διοικητής που θα κάθεται από πάνω και θα εντέλλεται. Αυτό δεν είναι σοσιαλισμός. Ενα κράτος που θα φθίνει και που οι αντιθέσεις θα λύνονται με τη δημόσια συζήτηση και όχι με την Αστυνομία. Στις ανατολικές χώρες λόγοι αντικειμενικοί οδήγησαν στον εκφυλισμό και στην κατάρρευση. Αρχική υποανάπτυξη, πόλεμος, κύκλωση από τις καπιταλιστικές χώρες, είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός σκληρού κρατικού μηχανισμού που έφερε τον αυταρχισμό, τη στασιμότητα, την κατάρρευση. Τα αριστερά κόμματα πρέπει να δώσουν στην κοινωνία, στους εργαζομένους να καταλάβουν τι πραγματικά σημαίνει σοσιαλιστική και κομμουνιστική κοινωνία ώστε να αγωνιστούν γι’ αυτήν. Το ΚΚΕ δεν το μελετά καθόλου, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν νομίζω ότι ασχολείται με αυτά τα πράγματα, από την εξωκοινοβουλευτική αριστερά έχει γίνει κάποια δουλειά, έβγαλαν κάποια βιβλία ο Κάππος, ο Ρούσης, μια ομάδα πανεπιστημιακών που βγάζουμε την “Ουτοπία”, αλλά αυτά είναι μια σταγόνα στον ωκεανό.
Το νέο βιβλίο για την ανθρώπινη φύση
• Στο τελευταίο σας βιβλίο κάνετε μία προσπάθεια να εξηγήσετε την ανθρώπινη φύση. Μιλήστε μας γι’ αυτό.
Στην αρχή κάνω μία επισκόπηση του περάσματος από την κοινωνική ιδιοκτησία των πρωτόγονων κοινωνιών στον καπιταλισμό. Αναφέρομαι στη βαρβαρότητα του καπιταλισμού. Είναι θέμα ανθρώπινης φύσης ή οφείλεται, όπως πιστεύω, σε μια σειρά από συνθήκες, όπως η μισθωτή εργασία, που οδήγησαν στην περίοδο της κεφαλαιοκρατικής βαρβαρότητας. Στη συνέχεια εξετάζω τον ρόλο της ανθρώπινης φύσης στη σημερινή περίοδο που δημιουργείται κοινωνικά και δεν είναι αιώνια απαράλλακτη. Στη συνέχεια εξετάζω την ανθρώπινη φύση από πλευράς ψυχολογίας και νευρολογίας. Προκύπτει ότι δεν υπάρχει αναλλοίωτη ανθρώπινη φύση. Ο Αριστοτέλης είχε πει ότι ο άνθρωπος είναι ικανός για το καλύτερο και το χειρότερο. Το ίδιο λέει και η σύγχρονη νευρολογία. Οτι έχουμε τη δυνατότητα να δρούμε βίαια, αλλά ο εγκέφαλος, τα ανώτερα στρώματα, ανάλογα με τη διαπαιδαγώγηση και την παιδεία, αντιδρά και μπλοκάρει τις βίαιες αντιδράσεις. Η σημερινή βαρβαρότητα είναι αποτέλεσμα των κοινωνικών σχέσεων ιδιοκτησία – προλεταριάτο. Τέλος, εξετάζουμε τα αίτια της κατάρρευσης των ανατολικών χωρών και πώς μπορεί να είναι μια μελλοντική σοσιαλιστική κοινωνία. Το βιβλίο δεν λύνει τα προβλήματα, δίνει την ευκαιρία για προβληματισμό και όχι γενικόλογες επαναστατικές φλυαρίες.
