Εθνικό στόχο τον «βιώσιμο τουρισμό που θα προσφέρει περισσότερες και καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας, θα συνδέει αβίαστα την τοπική παραγωγή προϊόντων με την κατανάλωση και θα δίνει τις δυνατότητες για ένα καλύτερο επαγγελματικό μέλλον για τις νέες γενιές», θέτει ο γενικός γραμματέας του Ε.Ο.Τ. Δημήτρης Φραγκάκης.
Μιλώντας στα “Χανιώτικα νέα”, ο Χανιώτης γ.γ. εμφανίζεται αισιόδοξος για τις τουριστικές προοπτικές των Χανίων, επισημαίνει την ανάγκη ορθής διαχείρισης περιοχών όπως ο Μπάλος και το Λαφονήσι, ενώ αντιλαμβάνεται την ανάγκη αντιμετώπισης των συνεπειών του υπερτουρισμού στην παλιά πόλη.
Παράλληλα δηλώνει αντίθετος με τα προτεινόμενα σχέδια για τουριστική αξιοποίηση των ιστορικών κτηρίων στον λόφο Καστέλι.
Ακολουθεί αναλυτικά η συνέντευξη που παραχώρησε στα “Χ.ν.” ο κ. Φραγκάκης.
► Το φετινό καλοκαίρι ολοκληρώθηκε -απρόσμενα ίσως- με ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα για τον τουρισμό, ειδικά στην Κρήτη. Περιμένατε αυτή την εξέλιξη και που την αποδίδετε;
Για εμένα δεν ήταν έκπληξη η πορεία του τουρισμού. Είχα εκτιμήσει από νωρίς και το είχα εκφράσει δημόσια ότι η φετινή σεζόν θα ήταν πολύ καλύτερη από πέρυσι, παρά το γεγονός ότι ήταν αρκετοί εκείνοι που έκαναν “μαύρες” προβλέψεις για την τουριστική κίνηση. Τα πράγματα όμως πήγαν πολύ καλά γιατί στην κυβέρνηση είχαμε πολύ συγκεκριμένο σχέδιο: ήμασταν η πρώτη χώρα που ανακοίνωσε από νωρίς το άνοιγμα του τουρισμού μας στις 14 Μαΐου δίνοντας έτσι ένα ξεκάθαρο θετικό σήμα στην αγορά, εκπονήσαμε υγειονομικά πρωτόκολλα και ταξιδιωτικές διαδικασίες που εφαρμόστηκαν από όλους ενισχύοντας το αίσθημα ασφάλειας στους επισκέπτες και τους εργαζόμενους στον κλάδο ενώ ο πρωθυπουργός πρότεινε έγκαιρα το Πράσινο Ψηφιακό Πιστοποιητικό στην Ε.Ε. που η υιοθέτησή του, διευκόλυνε τα ταξίδια μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών. Στο Υπουργείο Τουρισμού και τον ΕΟΤ κρατήσαμε συνεχή επαφή με την τουριστική αγορά, ενεργοποιώντας τα 17 γραφεία του Οργανισμού στο εξωτερικό και με συνεχείς επικοινωνίες με όλους τους “παίκτες” όπως αεροπορικές, tour operators, διαμορφωτές κοινής γνώμης κ.λπ. Όλοι έβαλαν πλάτη και φέτος για την επιτυχή επανεκκίνηση του τουρισμού μας: αυτοδιοίκηση, θεσμικοί φορείς του τουρισμού, επιχειρήσεις, εργαζόμενοι. Κι αυτό είναι μία παρακαταθήκη για το μέλλον. Σε μία εξαιρετικά δύσκολη χρονιά, λόγω πανδημίας, αποδείχθηκε πως όταν δουλεύουμε ομαδικά με σχέδιο και πρόγραμμα μπορούμε να πετύχουμε ακόμα και πράγματα που φαντάζουν ακατόρθωτα…
► Αυτό που είδαμε ειδικά στα Χανιά, ήταν μια διαφορετική ανθρωπογεωγραφία του τουρισμού φέτος. Αυτό το δεδομένο αλλάζει το σχεδιασμό του Ε.Ο.Τ. για την επόμενη περίοδο;
Σε όλη τη χώρα είδαμε πολλές διαφοροποιήσεις όσον αφορά το “μείγμα” προέλευσης των επισκεπτών μας. Ειδικά στα Χανιά θα έλεγα ότι φέτος περάσαμε από την σκανδιναβική “μονοκαλλιέργεια” στην ευρωπαϊκή “πολλαπλότητα”, κάτι που αποτελεί κρίσιμη αλλαγή στη φυσιογνωμία των εισερχόμενων επισκεπτών μας. Αυτό το δεδομένο δεν αλλάζει τον σχεδιασμό του ΕΟΤ για τον πολύ απλό λόγο ότι η νέα στρατηγική προβολής μας είχε ως έναν από τους κεντρικούς της πυλώνες την μεγαλύτερη διείσδυση σε λιγότερο παραδοσιακές μας αγορές. Δουλέψαμε πολύ και σε επίπεδο προβολής αλλά και σε επίπεδο συμφωνιών για απευθείας αεροπορικές συνδέσεις εστιάζοντας σε χώρες ή ακόμα και σε περιοχές που θεωρούσαμε στόχους: Γαλλία, Πολωνία, Ολλανδία, Ρουμανία αλλά και Ηνωμένες Πολιτείες, Αραβικές χώρες και άλλες ήταν για εμάς πολύ συγκεκριμένοι στόχοι και τους δουλέψαμε πολύ συστηματικά. Νέες εθνικότητες ταξιδιωτών γνώρισαν φέτος την Ελλάδα για πρώτη φορά, έμειναν ευχαριστημένοι και ασφαλείς και θα αποτελέσουν την καλύτερη “κινητή διαφήμιση” για την Ελλάδα το επόμενο διάστημα. Πολλοί προορισμοί όπως τα Χανιά είχαν έτσι κι αλλιώς ανάγκη αυτή την ανανέωση στο προφίλ των επισκεπτών τους. Είναι μία από τις ευκαιρίες που μας έδωσε φέτος η κρίση της πανδημίας και είναι πλέον στο χέρι μας να την αξιοποιήσουμε. Γι’ αυτό στον ΕΟΤ θα συνεχίσουμε στην ίδια στρατηγική ανοίγματος περισσότερων νέων αγορών για να κεφαλαιοποιήσουμε τα θετικά δεδομένα της φετινής σεζόν.
► Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν για τον τουρισμό στη Δυτική Κρήτη η δυναμική παρουσία αεροπορικών εταιρειών στο “Δασκαλογιάννης” και ιδιαίτερα η επιστροφή της Ryanair. Υπάρχει διάθεση για παραμονή κινήτρων ώστε να πετάει και του χρόνου από/προς Χανιά;
Ο ελληνικός τουρισμός συνολικά, σε ποσοστό πάνω από 85%, βασίζεται στις αεροπορικές συνδέσεις. Είναι σημαντικό για τους προορισμούς τόσο οι ποιοτικές υπηρεσίες των τοπικών αεροδρομίων όσο και οι συμφωνίες που συνάπτονται σε κεντρικό επίπεδο με τη χώρα μας. Ειδικά φέτος στον ΕΟΤ υλοποιήσαμε ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα συνδιαφήμησης των τελευταίων ετών, με 20 αεροπορικές εταιρείες low cost και όχι μόνο και με πάνω από 80 tour operators της Ευρώπης. Ένα πρόγραμμα που ξεπέρασε τα 14 εκατομμύρια, εξαιρετικά μελετημένο που στόχο είχε τη βέλτιστη προώθηση της τουριστικής ταυτότητας της χώρας μας αλλά και περισσότερες διαθέσιμες θέσεις για την Ελλάδα. Πριν λίγες ημέρες μάλιστα βρέθηκα στο Παρίσι με τον υπουργό Τουρισμού όπου ανακοινώθηκαν νέοι προορισμοί από γνωστή αεροπορική εταιρεία αλλά και αύξηση κατά 50% των διαθέσιμων θέσεων για το 2022. Οι συζητήσεις εν όψει του επόμενου έτους έχουν ήδη ξεκινήσει και πρέπει να σας πω ότι τα μηνύματα είναι ήδη πολύ θετικά.
► Άλλο χαρακτηριστικό της φετινής τουριστικής περιόδου στα Χανιά ήταν η δυναμική πορεία των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Είναι μια ένδειξη για αλλαγή του μέχρι σήμερα μοντέλου μαζικού τουρισμού στο οποίο εστίαζε η Κρήτη;
Πράγματι άλλο ένα χαρακτηριστικό της φετινής σεζόν είναι η ορατή αύξηση των μεμονωμένων επισκεπτών, των individuals, οι οποίοι βέβαια δεν επέλεξαν μόνο καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης αλλά και ξενοδοχεία, βίλλες, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα κ.λπ. Αντίστοιχη άνοδο είδαμε και στην κατά κεφαλήν δαπάνη η οποία αυξήθηκε σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις κατά 20% περίπου ανά επισκέπτη. Κατά τη γνώμη μου, και τα δύο αυτά χαρακτηριστικά της φετινής σεζόν, είναι αλληλένδετα. Προφανώς οι εξελίξεις είναι θετικές και καλοδεχούμενες, νομίζω όμως ότι πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί όσον αφορά τα τελικά συμπεράσματα από τη φετινή χρονιά καθώς ορισμένα φαινόμενα ενδέχεται να έχουν συγκυριακό χαρακτήρα. Μην ξεχνάμε ότι ήταν και αυτή μία covid σεζόν με ό,τι αυτό σημαίνει… Σε κάθε περίπτωση όμως είναι κεντρικός στόχος η προσέλκυση ποιοτικότερου τουρισμού και η επένδυση σε αυτό, αποτελεί στρατηγική προτεραιότητά μας. Προσωπικά δεν δαιμονοποιώ κανένα μοντέλο τουρισμού. Το ζητούμενο είναι η απαραίτητη ισορροπία και η διάχυση του ρίσκου και των όποιων “εξαρτήσεων”. Αυτό είναι το κλειδί από εδώ και πέρα όχι μόνο για την επαναφορά του τουρισμού μας στα επίπεδα του 2019 αλλά και για την εξέλιξη και βελτίωση του τουριστικού προϊόντος μας από εδώ και στο εξής.
► Η συζήτηση αυτή ανοίγει ξανά το ζήτημα των εναλλακτικών μορφών τουρισμού στο νησί. Αγροτικού, υγειονομικού, θρησκευτικού κ.λπ. Πόσο εφικτός στόχος είναι αυτός;
Πράγματι είναι πολυσυζητημένος αλλά και απόλυτα εφικτός στόχος, ειδικά στην Κρήτη που διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις για να τον πετύχει. Θα έλεγα μάλιστα ότι η ενίσχυση των λεγόμενων “εναλλακτικών” μορφών τουρισμού αποτελεί απαραίτητη συνθήκη προκειμένου να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος. Η επόμενη μέρα μετά την πανδημία απαιτεί εμπλουτισμό, επένδυση στην αυθεντικότητα και την ξεχωριστή ταυτότητα του τόπου μας και των ανθρώπων του, προστασία του φυσικού πλούτου και υποδομές. Οι εναλλακτικές μορφές έρχονται να απαντήσουν σε όλα τα παραπάνω ζητούμενα αλλά και σε ένα ακόμα που είναι ίσως και το πιο σημαντικό. Τον βιώσιμο τουρισμό που θα προσφέρει περισσότερες και καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας, θα συνδέει αβίαστα την τοπική παραγωγή προϊόντων με την κατανάλωση και θα δίνει τις δυνατότητες για ένα καλύτερο επαγγελματικό μέλλον για τις νέες γενιές. Αυτός ο βιώσιμος τουρισμός μπορεί να αποτελέσει έναν εθνικό στόχο της δεκαετίας που διανύουμε ήδη, ένα όραμα που μπορούμε όλοι μαζί να το κάνουμε πράξη.
► Προβληματισμός έντονος και για περιοχές ιδιαίτερης περιβαλλοντικής αξίας όπως ο Μπάλος και το Λαφονήσι. Θεωρείτε ότι κινδυνεύουν από τον τουρισμό; Συμφωνείτε με την πρόταση περιορισμού της επισκεψιμότητας και επιβολής εισιτηρίου για τους ξένους επισκέπτες;
Η προστασία των περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών της χώρας αποτελεί καθήκον μας απέναντι στις επόμενες γενιές. Είναι πλέον κοινός τόπος ότι σημεία ιδιαίτερου φυσικού κάλους με πολύτιμα οικοσυστήματα, όπως είναι ο Μπάλος και το Ελαφονήσι, δεν αντέχουν πλέον την υπερβολική επιβάρυνση που δέχονται. Το γεγονός μάλιστα ότι αν και οι επισκέπτες μειώθηκαν αρκετά τα τελευταία δύο χρόνια λόγω της πανδημίας δεν έχει βελτιωθεί η κατάσταση στις περιοχές αυτές, δείχνει ότι πρέπει να λάβουμε άμεσα μέτρα. Δεν πρέπει να φτάσουμε σε μία κατάσταση που αυτά τα διαχρονικά τοπόσημα της φύσης θα είναι δυσφήμηση αντί για διαφήμιση για τον τόπο μας. Θέλουμε τον κόσμο μέσα στα οικοσυστήματα αλλά με προϋποθέσεις. Εκείνο που χρειαζόμαστε, κατά την άποψή μου, είναι μία σοβαρή μελέτη φέρουσας ικανότητας χώρου, μία δέσμη μέτρων ελέγχου της ποσότητας αλλά και της δραστηριότητας των επισκεπτών και μία σταθερή χρηματοδοτική ροή η οποία μπορεί να προκύψει από τα εισιτήρια η οποία τελικά θα επιτρέψει την υλοποίηση έργων και παρεμβάσεων στις περιοχές αυτές ώστε να διατηρηθούν στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Αντίστοιχο πρόβλημα υπάρχει και με τη διάβρωση των ακτών που αποτελεί μία από τις πιο επικίνδυνες περιβαλλοντικές απειλές με ευθείες συνέπειες για τον τουρισμό μας. Και εκεί χρειαζόμαστε άμεσες ενέργειες πριν να είναι πολύ αργά…
► Συνέπειες του υπερτουρισμού βιώνει συχνά – πυκνά και η παλιά πόλη των Χανίων. Η συζήτηση άνοιξε ξανά με αφορμή και τα σχέδια ξενοδοχοποίησης των ιστορικών κτηρίων στον λόφο Καστέλι. Συμφωνείτε με ένα τέτοιο σχέδιο;
Ανάλογες απειλές με τα φυσικά οικοσυστήματα δέχονται και τα μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Δεν θα έλεγα ότι αντιμετωπίζουμε προς το παρόν φαινόμενα υπερτουρισμού στα Χανιά. Χρειάζεται όμως να μπουν ξεκάθαροι κανόνες και δικλείδες τέτοιες που θα διατηρήσουν τη φυσιογνωμία όλης της παλιάς πόλης και του ενετικού λιμένα, τα οποία αποτελούν σημαντικά ευρωπαϊκά μνημεία και κύριο πόλο έλξης επισκεπτών στον τόπο μας. Ίσως πριν από μερικά χρόνια να μην υπήρχε τόσο έντονη η ανάγκη διατήρησης της ταυτότητας ενός τόπου και ανάδειξης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του. Σήμερα όμως τα δεδομένα αλλάζουν γρήγορα σε όλο τον κόσμο και για τον τουρισμό. Ειδικά μετά την πανδημία, η βιωσιμότητα, η ήπια ανάπτυξη και η διατήρηση της φυσιογνωμίας των προορισμών είναι κρίσιμες προϋποθέσεις που θα καθορίσουν και τον βαθμό ανταγωνιστικότητας του τουριστικού μας προϊόντος. Σε αυτό το πλαίσιο, τα σχέδια που έχουν παρουσιαστεί μέχρι σήμερα για τα ιστορικά κτήρια του λόφου Καστέλι δεν νομίζω ότι ανταποκρίνονται σε αυτές τις προϋποθέσεις.
► Γενικότερα η παλιά πόλη των Χανίων αντέχει αυτό το ξενοδοχειακό “φορτίο” ή χρειάζεται να μπουν όρια και προϋποθέσεις για τη δημιουργία νέων μονάδων. Για παράδειγμα, το δίκτυο ενέργειας της περιοχή ή οι άλλες υποδομές, είναι ικανές να σηκώσουν το βάρος νέων μονάδων;
Το ζήτημα της αντοχής των υποδομών μας στις πιέσεις που δέχονται ειδικά κατά τους τρεις καλοκαιρινούς μήνες είναι ένα ζήτημα που μας απασχολεί πολύ και αφορά όλους σχεδόν τους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της χώρας. Και στα Χανιά υπάρχουν περιοχές που δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στον επιπλέον φόρτο που δημιουργεί ο τουρισμός. Ειδικά φέτος που η άνοδος του τουριστικού ρεύματος ήταν εξαιρετικά απότομη και σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, το βιώσαμε σε ακόμα μεγαλύτερη ένταση στην ηλεκτροδότηση, στο κυκλοφοριακό και αλλού. Η βελτίωση των δημόσιων υποδομών αποτελεί έτσι κι αλλιώς ζητούμενο για την καθημερινότητα των πολιτών και γίνονται αρκετές κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση με μικρά και μεγαλύτερα έργα τα οποία έχουν δρομολογηθεί. Μετά από μία διετία πανδημίας που πολλές επενδύσεις πήγαν πίσω, από εδώ και πέρα η δυναμική του τουρισμού θα είναι τέτοια που δεν μπορεί και δεν πρέπει να ανακοπεί. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να υπάρχουν κανόνες και ένα ευρύτερο σχέδιο φιλικό μεν στις επενδύσεις αλλά με το βλέμμα στη βιωσιμότητα της επόμενης μέρας.
► Aναφορικά με τα σχέδια του -ιδιαίτερα ανανεωμένου κατά την παρουσία σας- Ε.Ο.Τ., τι να περιμένουμε εν όψει της νέας χρονιάς;
Ο ΕΟΤ υλοποιεί φέτος ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα προβολής των τελευταίων ετών: συνεργασίες συνδιαφήμισης με μεγάλες αεροπορικές εταιρείες και tour operators, απευθείας διαφήμιση σε πλατφόρμες και μέσα ενημέρωσης του εξωτερικού αλλά και μία νέα δημιουργική καμπάνια με καινούριο αφήγημα και συγκεκριμένη στόχευση. Πάνω από 27 εκατομμύρια ευρώ είναι ο προϋπολογισμός προβολής του Οργανισμού φέτος για όλα τα παραπάνω. Χρήματα που επενδύονται πολύ μελετημένα ώστε να πιάνουν τόπο, σε ποσοστό 80% σε ψηφιακά μέσα με μια δυναμική καμπάνια που έχει χρονική διάρκεια 4-6 μήνες και στοχεύει τις αγορές της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Προετοιμάζουμε καμπάνια για τον χειμερινό τουρισμό ενώ ήδη έχουμε ξεκινήσει το πλάνο για το πρόγραμμα προβολής του πρώτου τριμήνου του 2022. Από την άλλη πλευρά, δεκάδες δημοσιογράφοι, διαμορφωτές κοινής γνώμης και τουριστικοί παράγοντες από το εξωτερικό έρχονται σε απευθείας επαφή με ελληνικούς προορισμούς, μέσω των συνολικά 28 προγραμμάτων που διοργανώθηκαν ή προγραμματίζονται από τον ΕΟΤ. Ήδη έχουμε ξεκινήσει και πάλι μετά από πολλούς μήνες, την παρουσία μας στις εκθέσεις του εξωτερικού με καλά αποτελέσματα και θετικά μηνύματα εν όψει 2022. Στη μεγάλη μάχη για την πλήρη ανάκαμψη του ελληνικού τουρισμού, ο ΕΟΤ αξιοποιεί όλα τα μέσα που διαθέτει και το ίδιο θα συνεχίσει να κάνει και το επόμενο διάστημα.
► Τέλος, ένα σχόλιο για σενάρια που αφορούν τις μελλοντικές σας κινήσεις στην πολιτική, είτε στην αυτοδιοίκηση είτε στην κεντρική πολιτική σκηνή. Υπάρχουν σκέψεις ή είναι νωρίς ακόμα για τέτοιες συζητήσεις;
Όλοι στην κυβέρνηση εργαζόμαστε για να μπορέσει να ανακάμψει η οικονομία και να ανασάνει η κοινωνία καθώς σταδιακά βγαίνουμε από τη μεγάλη περιπέτεια της πανδημίας. Αυτή τη στιγμή το μυαλό μου είναι στην προσπάθεια επανεκκίνησης του τουρισμού μας, του κλάδου ο οποίος είναι βαρόμετρο για την πορεία και της οικονομίας εδώ στα Χανιά. Παραμένω ενεργός στα τοπικά θέματα και βρίσκομαι κοντά στους πολίτες. Τις όποιες μελλοντικές κινήσεις μου θα τις γνωστοποιήσω όταν έρθει η ώρα, σε συνεννόηση με τον πρωθυπουργό.
