» Ενας γέρος θυμάται και εξιστορεί
«Κρήτη που σου ζηλέψανε,
στης Σούδας το λιμάνι
και στω Χανιώ την Αγορά
που δεν υπάρχει άλλη…»
Eτσι εγκωμιάστηκε η Δημοτική Αγορά των Χανίων την εποχή της ίδρυσής της, το έτος 1913. Στις 4 Δεκεμβρίου 1913 έγιναν τα εγκαίνια από τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδος αείμνηστο Ελευθέριο Βενιζέλο, τρεις ημέρες μετά την επίσημη τελετής της Ενωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Η απόφαση για την κατασκευή της Αγοράς πάρθηκε από τον δήμαρχο Εμμ. Μουντάκη και τους άξιους συνεργάτες του στις 14-8-1911 και σχέδιο του μηχανικού Μιχ. Σαββάκη.
Όπως ξέρουμε είναι σε σχήμα σταυρού. Το πρώτο οίκημα δεξιά, ήταν ο Αστυνομικός Σταθμός Αγοράς ως Αγρονομία της εποχής εκείνης και σαν Φρουρά. Από την κεντρική είσοδο μέχρι τη βόρεια, δεξιά και αριστερά, ήταν τα μπακάλικα, κάτι σαν τα σημερινά σούπερ μάρκετ. Ομως το κάθε μαγαζάκι των τριάντα – σαράντα τετραγωνικών μέτρων το είχαν δύο και τρεις συνέταιροι. Στον ανατολικό τομέα ήταν τα κρεοπωλεία και στον δυτικό τα ψαράδικα. Στη μέση ακριβώς της Αγοράς ήταν ένα στρογγυλό περίπτερο που το είχαν τρεις έμποροι, ο Κώστας Σπετσάκης με τις εφημερίδες και άλλοι δύο με ψιλικά.
Στο έξω μέρος των μαγαζιών της Αγοράς ήταν τα εμπορομανάβικα όπου κάθε πρωί κατέφθαναν πριν να χαράξει η μέρα με κάθε είδους μεταφορικό μέσο οι αγρότες, με κάθε είδους προϊόντα της εποχής. Συγχρόνως και οι μικρομανάβηδες να ψωνίσουν για τα μαγαζιά τους.
Εξω από την κεντρική πόρτα της Αγοράς, στην πλατεία, ήταν χώρος στάθμευσης των ταξί. Στην άλλη πλατεία έξω από την ανατολική πόρτα ήταν ο χώρος στάθμευσης για τις ιππήλατες άμαξες και τα σουστάκια για μικρομεταφορές εντός της πόλεως.
Την εποχή εκείνη, ο κάθε χωρικός που θα ερχόταν στα Χανιά, έπρεπε οπωσδήποτε να περάσει και από την Αγορά.
Σήμερα, η περίφημη στην εποχή της Αγορά των Χανίων έχει αλλάξει κάπως χαρακτήρα.
Εκτός από τα παραδοσιακά μανάβικα, χασάπικα και ψαράδικα έχει πολλά μαγαζιά με τουριστικά είδη, καθώς προσελκύει πολλούς ντόπιους και ξένους που την επισκέπτονται.
Οι εποχές αλλάζουνε
του ανθρώπου την πορεία,
ή οι άνθρωποι τις εποχές;
Ιδού η απορία.
