Στον δημοτικό κήπο Χανίων βρίσκεται και η μαρμάρινη προτομή του Παύλου Γύπαρη (1882-1966) πάνω σε λευκή μαρμάρινη βάση.
Οπως αναφέρει ο Αντώνης Μ. Βαρουχάκης στο βιβλίο του: “Τα υπαίθρια γλυπτά και μνημεία του Δήμου Χανίων”, η προτομή είναι έργο του γλύπτη Ν. Σοφιαλάκη και στήθηκε με δαπάνες των συγχωριανών του Αση Γωνιωτών ενώ φέρει εγχάρακτη την ημερομηνία 1970.
Στη μαρμάρινη βάση της προτομής στον Δημοτικό Κήπο αναγράφεται:
«Αν ζούσε ο Γύπαρης σε μια χώρα της Ευρώπης στους παλιούς καιρούς θα μπορούσε με την επιβολή του και με το κουράγιο του να ιδρύσει μια δυναστεία.
Ελευθ. Βενιζέλος».
Σύμφωνα με το βιβλίο του Αντ. Μ. Βαρουχάκη, ο Παύλος Ι. Γύπαρης υπήρξε συνταγματάρχης και αρχηγός του Μακεδονικού Αγώνα κατά τα έτη 1903 – 1908, συμμετείχε στην επανάσταση στο Γουδί το 1909, στην επανάσταση της Σάμου, στον ελληνοτουρκικό πόλεμο το 1912 και στον ελληνοβουλγαρικό πόλεμο το 1913, κ.ά.
Στο βιβλίο: “Καπετάν Γύπαρης”, σε κείμενο του Ανδρέα Γυπαράκη αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι «ο Π. Γύπαρης εμπνέεται από τον φλογερό πόθο των Πανελλήνων» και από τον «Ελευθέριο Βενιζέλο, τον οραματιστή και αρχιτέκτονα της Μεγάλης Ελλάδας» και ότι «ο Γύπαρης, επί κεφαλής Κρητών αγωνιστών, γίνεται πολύ σύντομα ο σκληρότερος αγωνιστής των Μακεδονικών βουνών».
Ο Παύλος Γύπαρης πέθανε στις 22 Ιουλίου 1966.
Την πολυτάραχη ιστορία του τόπου μας, μας θυμίζουν τα μνημεία πεσόντων και οι προτομές που συναντάμε σε κάθε περιοχή του Νομού.
Αυτά τα μνημεία παρουσιάζει η στήλη “Μνημεία του Νομού Χανίων” με τη βοήθεια του, επί σειρά ετών συνεργάτη μας, Αντώνη Πλυμάκη, ο οποίος μας παραχώρησε φωτογραφικό υλικό από το προσωπικό του αρχείο.
