Το έργο “Τα δύο άλογα με μια μαϊμού σε ένα τοπίο” συγκαταλέγεται στα αινιγματικά εκείνα αριστουργήματα της παγκόσμιας τέχνης που απασχόλησαν και πρόκειται να εξακολουθούν να απασχολούν γενεές ιστορικών τέχνης με απώτερο στόχο την επίλυση του γρίφου που το συνοδεύει. Αποτελώντας κατά πάσα πιθανότητα ένα ζευγάρι με το “Πορτραίτο νεαρής γυναίκας με γαρύφαλλο” του Μουσείου Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, το έργο αποδίδεται κατά κοινή αποδοχή στο Χάνς Μέμλινγκ. Οι ίδιες διαστάσεις, η ένταξη του εκάστοτε θέματος σε ένα πανομοιότυπο αρχιτεκτονικό πλαίσιο και οι καταφανείς τεχνοτροπικές-υφολογικές ομοιότητες στην απόδοση του τοπίου μαρτυρούν το χέρι ενός κοινού δημιουργού, αν και δε θα πρέπει να αποκλειστούν παρεμβάσεις και από μέλη του εργαστηρίου του. Εχει βάσιμα υποτεθεί, ότι τα δύο έργα πιθανότατα αποτελούσαν τις εξωτερικές πτέρυγες ενός τριπτύχου με κεντρικό θέμα απεικόνισης την παράσταση της Παναγίας με το Θείο Βρέφος και τους δύο αφιερωτές-παραγγελιοδότες. Στις γαμικές-ερωτικές παραπομπές του θέματος παραπέμπουν τόσο το γαρύφαλλο που κρατά στα χέρια της η ευγενής δεσποσύνη, το ντύσιμο της οποίας υπηρετεί πιστά τις ενδυματολογικές επιταγές της αυλής της Βουργουνδίας γύρω στα 1470, όσο και η εικονολογική ερμηνεία του μοτίβου των δύο αλόγων. Στη μεσαιωνική αυλική ποίηση το άλογο αντιπροσώπευε τον ερωτευμένο άνδρα αριστοκρατικής καταγωγής.
Ενώ μία θεωρία εκφράζει την άποψη ότι το καφέ άλογο που ανασηκώνει το βλέμμα, στρέφοντάς το προς τη δεσποσύνη, θα μπορούσε να αποτελεί τη συμβολική προσωποποίηση του εκλεκτού της καρδιάς της, με τη νεαρά κοπέλα να αποδίδεται μια δεύτερη φορά αλληγορικά στο άλογο που σκύβει να πιεί από την πηγή, μια έτερη ερμηνεία πριμοδοτεί την αφηρημένη διάσταση του ζεύγους των αλόγων όχι όμως ως παραπληρωματικές, αλλά ως συγκρουόμενες αυτή τη φορά δυνάμεις -το καφέ άλογο που δε σκύβει να πιει νερό ως σύμβολο αντίστασης στις σαρκικές επιθυμίες, σε αντίθεση με τον λευκό εταίρο του που παραδίδεται αμαχητί σε αυτές και με τον ιππεύοντα πίθηκο ως επιτατικό στην περίπτωση αυτή σύμβολο μωρίας- αναγνωρίζοντας καθ’ αυτόν τον τρόπο στο έργο μια ευφάνταστη “Αλληγορία του Αληθινού Ερωτα”.
“Δύο άλογα με μια μαϊμού σε ένα τοπίο (Αλληγορία του αληθινού έρωτα;)”
2 Comments
Αφήστε ένα σχόλιο
Εντός εκτός και επί τα αυτά
Μικρές αγγελίες
Μόνιμες στήλες
ωραια αυτα που λετε και το καλο ειναι οτι δινουν στοιχεια για περισσοτερες αναγνωσεις. Εστω με τη μαιευτικη μεθοδο. Πχ. ποιες αλλες εκδοχες υπηρχαν να ζωγραφιστουν τα αλογα; Πες οτι ο ζωγραφος ηθελε μια βουκολικη σκηνη, ανεξαρτητα απο αλληγορια του αληθινου ερωτα κτλ, και το αν το ενα αλογο δεν σκυβει να πιει νερο κι αυτο σημαινει ταχα μου οτι το αρσενικο μπορει να αντισταθει στους σαρκικους ποθους (εδω γελαμε βεβαια, γιατι κατα κοινη αποδοχη περισσοτεροι βιασμοι γινονται απο αντρες προς γυναικες παρα απο γυναικες προς αντρες, αλλα οκ…) φανταζεστε ο ζωγραφος να ειχε λεει την ιδεα να φτιαξει και τα δυο αλογα να πινουν νερο; χαχαχα πολυ ενδιαφερον ε; δυο σκυμενα αλογα και μια μαιμου στα καπουλια του ενος, που δεν ξερουμε φυσικα αν ειναι αρσενικο ή θηλυκο. Ή θα μπορουσαν και τα δυο αλογα να ειναι αρσενικα, ή ή ή… ή να φτιαξει το λευκο αλογο ορθιο και το καφε σκυμμενο… Τοτε θα λεγαμε οτι το λευκο αλογο αντιπροσωπευει το αλογο του πριγκιπα του παραμυθιου;
τι θελω να πω, μηπως ασχολουμαστε με ανουσια ερωτηματα πανω στην τεχνη;
Αγαπητή Άννα Κάπα,
Αντιλαμβάνομαι τον προβληματισμό σου. Θέλοντας και μη αποτελεί μέρος της δουλειάς του ιστορικού της τέχνης να αναζητεί απαντήσεις σε τέτοιου είδους αινίγματα. Πάρε για παράδειγμα την “Τρικυμία” του Τζιορτζιόνε για την οποία έχουν γραφτεί χιλιάδες σελίδες και έχουν προταθεί αναρίθμητες ερμηνείες, χωρίς να έχει δοθεί τελική λύση. Από την άλλη πλευρά θα ήθελα να σε διαβεβαιώσω ότι η ζωγραφική τέχνη και γλώσσα της Αναγέννησης χρησιμοποιεί και συμβολισμούς που ενίοτε δεν είναι τόσο αμφίσημοιι (υπάρχουν ολόκληρες πραγματείες περί ερμηνείας των συμβόλων – τα εμβλήματα ανήκουν σε αυτή την κατηγορία) ή έστω μπορεί να ξενίζουν εμάς, αλλά σίγουρα δεν ήταν τόσο αινιγματικοί στους δημιουργούς τους αλλά και στο κοινό της εποχής εκείνης στο οποίο απευθύνονταν. Οπότε σίγουρα δεν είναι επ ουδενί άδικος κόπος να προσπαθούμε -διατηρώντας ένα κριτικό βλέμμα φυσικά- να αποκωδικοποιήσουμε τη συναρπαστική, γεμάτη βαθιά νοήματα ζωγραφική αυτή γλώσσα.
Φιλικά,
Μιχάλης Χατζηδάκης