Ουίλιαμ Σαίξπηρ και Ιωάννης Βηλαράς γράφουν για το… ανήλικο παιδί με το τόξο και τα βέλη
Γιορτή των ερωτευμένων σήμερα και παρουσιάζουμε τέσσερα σχετικά άγνωστα ποιήματα δύο ποιητών, συγγραφέων, οι οποίοι ζώντας σε διαφορετικές εποχές και μέρη, ύμνησαν τον φτερωτό θεό της αγάπης που σύμφωνα με έναν ελληνικό μύθο «όταν αυτός χτυπούσε με τα βέλη του δύο ανθρώπους, αυτοί ερωτεύονταν παράφορα».
Από μια έκδοση του 1955 με τον τίτλο: Ξένα Λυρικά (Σαίξπηρ, Μπερνς, Μπάυρον, σκωτσέζικες μπαλλάντες, Σίλλερ, Μυσσέ, Χουΐτμαν) σε μετάφραση Βασίλη Ρώτα επιλέξαμε δύο ποιήματα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Το “Τ’ Αη Βαλεντίνου είν’ ταχιά” (1564 – 1616) τραγουδάει η Οφηλία στο θεατρικό έργο “Αμλετ”:
Τ’ Αη Βαλεντίνου είναι ταχιά,/ όλοι ξυπνάν νωρίς/ και μένα βαλεντίνα σου/ στην πόρτα σου θα ιδής./
Σηκώθη ο νιος και ντύθηκε/ κι ανοίγει τη μπασιά/ κι η κόρη μπήκε μέσα, μα/ δε βγήκε κόρη πια./
Αχ Παναγιά μου και Χριστέ/ ντροπή σου -τι κακό!/ Ετσι κάνουν όλοι/ που να μη δουν Θεό./
«Πριν με γελάσεις, λέει αυτή,/ δε μου ’ταξες παντρειά;»/ «Θα το ’κανα, αν στο στρώμα μου/ δεν έπεφτες με βιά».
Το σονέτο 114 βρίσκεται στην κωμωδία “Πολύ κακό για το τίποτα” και αναφέρεται στην αληθινή αγάπη που μένει ασάλευτη όσες φουρτούνες και δυσκολίες κι αν προκύψουν.
Κανένα εμπόδιο να ενωθούν πιστές καρδιές/ εγώ δεν δέχομαι· δεν είν’ η αγάπη αγάπη,/ που αλλάζει μ’ όλες του καιρού τις αλλαγές/ και ξεστρατάει με κάθε σκούντημα, σαν τόπι./
Οχι· είναι ένα σημάδι αιώνια σταθερό,/ που απαρασάλευτο τις μπόρες αντικρίζει:/ του ναύτη το άστρο που κι αν έχει μετρημό/ πόσο μακριά ’ναι, δε μετριέται πόσο αξίζει./
Δεν είν’ η αγάπη μπαίγνιο του καιρού,/ που αυτός θερίζει ροδομάγουλα και χείλια·/ η αγάπη δεν πηγαίνει με ώρες και μίλια,/ γιατί θα βρει την άκρη, πάντα και παντού./
Αν τούτο ειν’ πλάνη κι αποδείχνεται σ’ εμέ,/ ούτ’ έγραψα, ούτε αγάπησε άνθρωπος ποτέ.
Τα δύο επόμενα ποιήματα είναι του πεζογράφου, ποιητή, Ιωάννη Βηλαρά (1771 – 1823), για τον οποίο ο Γιάννης Κορδάτος έχει γράψει ότι «η ποιητική του έδειξε τον δρόμο που έπρεπε να ακολουθήσουν οι Νεοέλληνες ποιητές. Ο Σολωμός είναι από τους πρώτους που τον ακολούθησαν».
Στα “ΑΠΑΝΤΑ Ι. ΒΗΛΑΡΑ”, έκδοση του 1962, βρίσκουμε ΤΑ ΕΡΩΤΙΚΑ που αντί προλόγου διαβάζουμε:
Σ’ εμένα ο Ερως είναι/ το αίμα κι’ η ψυχή,/ γιατί ’ναι της καρδιάς μου/ το τέλος κι η αρχή.
Στο ποίημα “Ποιος λέει σκληρόν τον έρωτα” ο ποιητής υποστηρίζει τον Έρωτα απέναντι σε όσους τον κακολογούν.
Ποιος λέει σκληρόν τον Ερωτα/ Και τον κακολογάει,/
Τον γλωσσοτρώγετ’ άδικα,/ Χωρίς να το νογάη,/
Παιδί μικρό κι ανήλικο/
Στης νειότης την ακμή,/
Με δίχως άλλη μάθησι,/
Με δίχως δοκιμή./
Γιατί ξοδεύει παίζοντας/
Περίσσια τον καιρό,/
Για τούτο δα τον Ερωτα/
Τον κράζουμε σκληρό./
Ω φρόνιμοι κατήγοροι,/
Κριτάδες του κοινού,/
Για κάμετε την κρίσι σας/
Με προσοχή και νου./
Σκληρός αυτός δεν είναι τος/ Μον’ είμεστε σκληροί/
Εμείς, όπου τον θέλομε/
Με γνώμη σοβαρή./
Παιγνίδια, φίλοι ορέγεται/
Και γέλια σαν παιδί,/
Φτερά βαστάει κι απέταξε,/
Ενάντια σαν ιδή./
Μαζύ του παίξε, γέλασε/
Αν θες να σ’ αγαπάη,/
Μην αποστάσης τρέχοντας/
Να πας εκεί που πάει./
Ο Ερως είναι ελεύτερος./ Ποτέ σου δεν μπορείς/ Να τον κρατήσης σκλάβο σου,/ Του κάκου το θαρρείς./
Μην τον παντέχης λαίμαργο/ Στου Κροίσου τα καλά,/ Ή πής του Μέγα Αλέξανδρου/ Ο θρόνος τον γελά./
Τον διώχνει η σκυθρωπότητα,/ Το άγριο τον φοβάει,/ Ευγένεια και αξίωμα/ Αυτόν δεν τον τραβάει./
Αν έχης γνώμην άκακη,/
Χαρούμενη καρδιά,/ Βαστάς στο χέρι σου άσφαλτα/
Του Έρωτα κλειδιά./
Κι’ ανίσως νειάτα χαίρεσαι,/
Μ’ αυτόν καλά περνάς,/
Ειδέ μη βασανίζεσαι/
Κι αυτόν τον τυραγνάς./
Και κράζεις υστερώτερα/
Τον Ερωτα σκληρό,/
Αντίς να κράξης άτυχον/
Αυτό σου τον Καιρό.
