Δύο κατηγορίες καλλιτεχνών

Τις πιο αληθινές κατηγοριοποιήσεις καλλιτεχνών δεν θα τις συναντήσουμε στα εγχειρίδια ιστορίας της τέχνης ούτε κι οι ίδιοι οι τεχνοκριτικοί θα μας μιλήσουν ποτέ γι’ αυτές.
Aυτοί θα μας διαχωρίσουν τους καλλιτέχνες βάσει ρευμάτων και τάσεων που τους έχουν επηρεάσει ή το πολύ πολύ βάσει των τεχνικών ή των μέσων που υιοθετούν για να δημιουργήσουν. Έτσι, απλά κι ανώδυνα θα μας παραστήσουν πώς έχουν τα πράγματα.
Κανείς όμως δεν τολμά να κατηγοριοποιήσει τους δημιουργούς βάσει του βαθμού σοβαρότητας κι ειλικρίνειας με την οποία διακονούν την όποια τέχνη τους. Κι ο βαθμός σοβαρότητας κι ειλικρίνειας στην περίπτωση αυτή μετριέται απ’ την κατεύθυνση προς την οποία στρέφουν την προσοχή τους κι όλη τους την ενέργεια. Κι οι κατευθύνσεις είναι πάντα δύο (εξ ου κι η ειρημένη κατηγοριοποίηση): Είτε προς τον εαυτό τους (εγωκεντρική θα την έλεγα, σχεδόν ναρκισσιστική), είτε προς το έργο τους (εργοκεντρική). Είν’ η μετριότητα του ταλέντου και των “δημιουργικών” ικανοτήτων που στρέφει την προσοχή του “δημιουργού” προς την εγωκεντρική κατεύθυνση. Ο “δημιουργός” παίρνοντας την κατεύθυνση αυτή οδηγείται πάντα προς τον εαυτό παρά προς το δημιούργημα. Επομένως το άφταστο ταλέντο δεν είν’ απαραίτητο μιας κι η προσοχή δεν στρέφεται στην ξεχωριστή δημιουργία. Εδώ η προσωπικότητα του “δημιουργού” αναδεικνύεται μες απ’ το έργο σε βαθμό που έρχεται να το επισκιάσει κιόλας. Μπροστά μπαίνει ο “δημιουργός” κι ακολουθεί το δημιούργημα με αποτέλεσμα να στρέφεται κι η προσοχή του κοινού προς αυτόν παρά προς το έργο. Αισθανόμενος, ίσως, ότι η δουλειά του είναι μέτρια, προσπαθεί να παραμείνει στην επικαιρότητα προβάλλοντας αυτό που μπορεί: τον ίδιο του τον εαυτό. Ίσως όμως αυτό να γίνεται κι ανεπαίσθητα: Ενώ πιστεύει ότι προβάλλει τη δουλειά του, στην πραγματικότητα προβάλλει τον εαυτό του. Γι’ αυτό και σπάνια ασχολείται το κοινό με το έργο του, αλλά αντίθετα καταπιάνεται με γαργαλιστικές λεπτομέρειες της ζωής του! Κοινό χαραχτηριστικό αυτών των “δημιουργών” είν’ η πολύ συχνή εμφάνισή τους στη δημόσια ζωή με σκοπό την αυτοπροβολή τους. Προϋπόθεση για να στραφεί η προσοχή του δημιουργού προς την εργοκεντρική κατεύθυνση είν’ η δύναμη του ταλέντου του κι οι ασυνήθιστες δημιουργικές του ικανότητες. Και τούτο γιατί ο δημιουργός, παίρνοντας αυτή την κατεύθυνση, οδηγείται πάντα προς το δημιούργημα παρά προς τον εαυτό του. Επομένως, το ταλέντο είν’ απαραίτητο μιας κι όλη η μέριμνά του είναι για την ξεχωριστή δημιουργία. Εδώ η προσωπικότητα χάνεται προς χάριν του έργου, επισκιάζεται απ’ αυτό αλλά συνεχώς “δουλεύει” κάτω απ’ το έργο. Για τον λόγο αυτόν, και δεδομένης της επίπονης κι εξαντλητικής δουλειάς πού ’χει προηγηθεί για να προκύψει το όποιο δημιούργημα, το κοινό στρέφεται υποχρεωτικά προς αυτό: Το έργο είν’ άξιο και πρέπει αυτό και μόνον αυτό να μιλήσει στους δέκτες. Έτσι, οποιαδήποτε αναφορά στον εαυτό πλεονάζει και τις περσότερες φορές δεν ενδιαφέρει και κανέναν (η ζωή ενός τέτοιου δημιουργού είναι κάποτε μονότονη και χωρίς εκπλήξεις). Κοινό χαραχτηριστικό αυτών των δημιουργών είν’ η σπάνια εμφάνισή τους στα δημόσια πράγματα. Στην πρώτη κατηγορία, λοιπόν, ανήκουν όσοι χρησιμοποιούν το έργο τους ως μέσο προβολής του ατόμου τους, προσδίδοντας έτσι μία χρηστική και μόνον αξία στη δουλειά τους. Στη δεύτερη κατηγορία συναντάμε δημιουργούς που χρησιμοποιούν όλη τους την ύπαρξη ως μέσο για να δημιουργήσουν, καθιστώντας αυτό τούτο το έργο τους σκοπό της ύπαρξής τους.