Δυο λόγια για την αξιοποίηση του στρατοπέδου Μαρκοπούλου

H  τεχνολογική εξέλιξη και η καπιταλιστική δομή των πόλεων έχουν ως επακόλουθο την διάταση και διάχυση του αστικού χώρου. Πέρα από αυτό ο ασυντόνιστος πολεοδομικός σχηματισμός, η κακή πρόβλεψη και ο πολλαπλασιασμός των αστικών αναγκών δημιουργούν ολοένα και περισσότερα κενά. Η πόλη κατά τους ειδικούς λειτουργεί όπως ο ανθρώπινος οργανισμός. Οσο αναπτύσσεται, τόσο περισσότερες ανάγκες δημιουργούνται. Επέρχονται αλλαγές στις ροές των ανθρώπων, των υπηρεσιών, των αγαθών και των οχημάτων με αποτέλεσμα να προκαλούνται δομικές ανακατατάξεις που καταλήγουν στην ασφυξία ιδιαίτερα στο  κέντρο της πόλης.
Στην Ευρώπη από τη δεκαετία του 1990 για την επανόρθωση των ρηγμάτων του αστικού χώρου και τη διατήρηση της βιωσιμότητάς του καταβάλλονται πρωτοποριακές προσπάθειες και καταρτίζονται αξιόλογα προγράμματα αστικής αναδόμησης και ανάπλασης στις περιοχές που πλήττονται ή υπολειτουργούν ή παραμένουν ανενεργές. Στην τελευταία μάλιστα περίπτωση και πιο ειδικά στα εγκαταλειμμένα λόγω γενικότερης αναδιάρθρωσης των ενόπλων δυνάμεων στρατόπεδα απαιτούνται άμεσες παρεμβάσεις με πολύπλοκα λειτουργικά προγράμματα, που πολλές φορές ξεπερνούν τις διαχειριστικές και οικονομικές ικανότητες των τοπικών αρχών.
Για το στρατόπεδο του Μαρκοπούλου στα Χανιά, ανεξάρτητα από την «οδύσσεια» της παραχώρησης και των λαθών κατά τη διεκδίκηση, που μεταφράζονται στην καταβολή υψηλού ετήσιου τιμήματος, όταν σε άλλες περιπτώσεις παραχωρήθηκαν δωρεάν, η ευρύτητα των στόχων επεμβάσεων ξεφεύγει από τα «χέρια των επαϊόντων» των δημοτικών παρατάξεων. Οι προτεραιότητες επανάχρησης και ανάδειξης του στρατοπέδου θα πρέπει να προκύψουν μέσα από ένα, αν όχι διεθνή, εθνικό διαγωνισμό, που θα λάβει υπόψη τις συνιστώσες της διαθεσιμότητας του εδάφους, της πληθυσμιακής πυκνότητας, της ιστορικότητάς του και της αναγκαιότητας της κοινωνίας και του αστικού πρασίνου. Κατά συνέπεια θα πρέπει να σταματήσουν οι «ομηρικοί καυγάδες» των δημοτικών παρατάξεων, να παραμεριστεί ο δοκησισοφισμός και να αφεθούν οι ειδικοί να έχουν τον πρώτο λόγο. Οι βασικοί άξονες των προτεραιοτήτων αυτών θα πρέπει να εστιάζονται:
Στη διασφάλιση της βιοποικιλότητας με τη διατήρηση ή εμπλουτισμό με αυτόχθονα είδη και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και των φυσικών διαδρόμων. Η πρόταση του Κώστα Κουκουράκη για τη δημιουργία θεματικού πάρκου σε σμικρογραφία του φυσικού περιβάλλοντος του Νομού Χανίων είναι αξιοπρόσεκτη. Η προτεραιότητα αυτή προϋποθέτει την κατ’ αρχήν αποτίμηση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης με την ταυτοποίηση των παραγόντων ενδεχομένης μόλυνσης και ρύπανσης της πεδόσφαιρας και της ατμόσφαιρας. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε ενδεχόμενη ρύπανση από βαρέα μέταλλα από αποθήκευση πυρομαχικών, από καύσιμα και λιπαντικά, από πτητικές οργανικές ουσίες, από ουσίες που εξασθενούν τη στοιβάδα του όζοντος  προερχόμενες από πυρομαχικά, από ίνες αμιάντου και άλλα.
Στην επαφή με τη φύση με εισαγωγή ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων και άλλων εκδηλώσεων σε σχέση με το φυσικό περιβάλλον εντός της έκτασης του πάρκου και υποστήριξη της ιδέας της βιώσιμης διαχείρισης της γης.
Στις δημόσιες μετακινήσεις με την αποφυγή «φόρτωσης» του πάρκου με οχλούντα και ρυπογόνα οχήματα. Η πρόβλεψη υπόγειου παρκινγκ θα δημιουργήσει έντονο πρόβλημα κυκλοφορίας , όχλησης και ρύπανσης.
Στην προστασία και διασφάλιση της περιβαλλοντικής, κοινωνικής και οικονομικής υγείας των επισκεπτών και των εργαζομένων του πάρκου.
Στη μείωση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων και των εκπομπών αέριων ρύπων που συμβάλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η πρόταση για μετακίνηση των επισκεπτών με μικρά δημοτικά λεωφορεία του Γιάννη Βουρδουμπά είναι συζητήσιμη.
Στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και μείωση της ηχορρύπανσης του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος.
Στη προστασία και διατήρηση των αποθεμάτων των υδατικών πόρων.
Στη αποκατάσταση ρυπασμένων περιοχών και στην εξυγίανση των εδαφών.
Στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από απορρίμματα.
Στη ενίσχυση της κοινωνικής ενσωμάτωσης και συμμετοχής, έτσι ώστε όλοι οι επισκέπτες να απολαμβάνουν ισότιμα όλες τις ευκαιρίες και τις δραστηριότητες του πάρκου.
Στην ιστορική κληρονομιά με τη δημιουργία ενός τόπου μνήμης για την ιστορία της περιοχής.
Στην παρακολούθηση των μέτρων που θα παίρνονται για τη βιωσιμότητα του πάρκου.
Η τήρηση των προτεραιοτήτων αυτών θα βοηθήσει σημαντικά στη διατύπωση εποικοδομητικών προτάσεων, ώστε το πάρκο Μαρκόπουλου να αποτελέσει υπόδειγμα ολοκληρωμένης οικολογικά, κοινωνικά, πολιτισμικά και οικονομικά αξιοποίησης.

* Ο δρ Βαγγέλης Α. Μπούρμπος είναι γεωπόνος ερευνητής – οικοτοξικολόγος