Κοινωνική αναγκαιότητα χαρακτηρίζει τις αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις ο εργατολόγος, μέλος Π.Γ. και τομεάρχης κοινωνικής ασφάλισης του ΣΥΡΙΖΑ Διονύσης Τεμπονέρας, ενώ απαντώντας σε αυτούς που λένε ότι η οικονομία δεν μπορεί να “σηκώσει” αυξήσεις σχολιάζει ότι οι αυξήσεις και ο ορισμός ενός σαφούς πλαισίου στήριξης της επιχειρηματικότητας μπορούν να λειτουργήσουν αναπτυξιακά.
Παράλληλα, αναφερόμενος στις επικείμενες εκλογές επεσήμανε ότι πεδίο είναι γόνιμο για προγραμματικές συγκλήσεις των προοδευτικών δυνάμεων.
• Η κυβέρνηση πρόσφατα ανακοίνωσε αυξήσεις στις συντάξεις κι ένα έκτακτο βοήθημα για όσους δεν λάβουν αύξηση. Ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει λόγο για αυξήσεις χωρίς αντίκρισμα, με την κυβέρνηση να παραπέμπει στις περικοπές που έγιναν με τον νόμο Κατρούγκαλου. Τι απαντάτε;
Οι αυξήσεις που υπόσχεται η κυβέρνηση δεν υπάρχουν, γιατί οι συνταξιούχοι τα τελευταία 4 χρόνια με την κατάργηση της 13ης σύνταξης που είχε ψηφιστεί το 2019 έχουν απολέσει ένα ποσό κοντά στα 4,4 δισ ευρώ και αν σε αυτά αθροίσουμε κοντά στα 2,6 δισ που χάθηκαν από τα αναδρομικά που δεν έδωσε η κυβέρνηση στους συνταξιούχους παρά τις αποφάσεις του ΣτΕ, προκύπτει ένα ποσό κοντά στα 7 δισ ευρώ. Από αυτά τα 7 δισ μόνο 909 εκατ. ευρώ έχουν εγγραφεί στον προϋπολογισμό ως αυξήσεις το 2023. Άρα η κυβέρνηση δίνει πίσω το 1/7 από εκείνα που έχασαν οι συνταξιούχοι τα τελευταία 4 χρόνια. Εμείς λέμε ότι για να έχουν πραγματική ενίσχυση στο εισόδημά τους οι συνταξιούχοι πρέπει να επανέλθει η 13η σύνταξη, να επιστραφούν τα αναδρομικά, να δοθούν αυξήσεις σε όλους – και σε εκείνους που έχουν προσωπική διαφορά – και να αυξηθεί το αφορολόγητο στα 10.000 ευρώ. Από εκεί και πέρα, θα κοιτάξουμε ως κυβέρνηση τη διαδικασία ενίσχυσης των μισθών καθώς οι συντάξεις πάντα αντανακλούν στο ύψος των μισθών. Γι’ αυτό λέμε ότι ο κατώτατος μισθός θα πρέπει να ανέβει στα 880 ευρώ, να επανέλθουν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και να υπάρχει τιμαριθμική αναπροσαρμογή του μισθού αλλά και να αποκατασταθούν οι συνδικαλιστικές ελευθερίες.
• Και για τις περικοπές από τον νόμο Κατρούγκαλου;
Θεωρώ ότι η κριτική που γίνεται στον νόμο Κατρούγκαλου από διάφορους κύκλους είναι εκ του πονηρού καθώς μιλάνε σαν να προέκυψε το πρόβλημα του ασφαλιστικού το 2015. Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα. Οι δυνάμεις του πάλαι ποτέ δικομματισμού είναι υπεύθυνες που χρεοκόπησε η χώρα το 2010 και που ως κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου το 2012 μείωσαν τον κατώτατο μισθό στα 586 ευρώ, δημιούργησαν τον υποκατώτατο μισθό για τους νέους στα 510 ευρώ, διέλυσαν το σύστημα συλλογικών διαπραγματεύσεων και δημιούργησαν ένα τεράστιο κύμα ανεργίας που εκτινάχθηκε στο 27%. Όλα αυτά τα κληρονομήσαμε ως κυβέρνηση το 2015, κληθήκαμε να τα διαχειριστούμε και θεωρώ ότι κάναμε μια εξαιρετική δουλειά. Όχι ότι δεν κάναμε κι εμείς προσαρμογές, αν και αυτές ήταν πολύ μικρότερες έναντι των μειώσεων που είχαν γίνει το προηγούμενο διάστημα, αλλά κρατήσαμε το σύστημα όρθιο.
• Η κυβέρνηση τότε έλεγε ότι χρειάζεται να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του συστήματος. Σήμερα, μετά από 6-7 χρόνια έχει βελτιωθεί τόσο η κατάσταση ώστε να γίνουν οι αυξήσεις που λέτε;
Πράγματι το 2016, σε καθεστώς στυγνού εκβιασμού, όπως αυτός αποτυπώθηκε στο 3ο μνημόνιο, αναγκαστήκαμε να κάνουμε προσαρμογές. Προσαρμογές όμως που θα γινόταν έτσι κι αλλιώς τότε, υπό την έννοια ότι η οικονομία είχε χρεοκοπήσει το 2010, η χώρα είχε χάσει το 25% του ΑΕΠ της και οι μισθοί είχαν καταβαραθρωθεί. Δεν μπορείς να έχεις μισθό στα 500-600 ευρώ και η σύνταξη να παραμένει στα 800-900 ευρώ. Άρα προχωρήσαμε σε ένα νοικοκύρεμα και να θεσπίσουμε ενιαίους κανόνες διασφαλίζοντας βιωσιμότητα στο σύστημα. Σήμερα όμως έχουμε μια διαφορετική συγκυρία. Έχουν μεσολαβήσει η πανδημία και η ενεργειακή κρίση που οδήγησαν σε μεγάλη συρρίκνωση του εισοδήματος εργαζόμενους και συνταξιούχους και υπάρχει μια κοινωνική αναγκαιότητα να δοθούν αυξήσεις, τις οποίες είχαμε μάλιστα προγραμματίσει ως κυβέρνηση για το 2023 ήδη το 2017. Συγχρόνως, η χώρα από το 2015 έως το 2019 είχε μπει σε ρυθμό ανάπτυξης και αυτό αποτυπώνονταν στα κρατικά έσοδα δημιουργώντας τον δημοσιονομικό χώρο για αυξήσεις. Όμως η σημερινή κυβέρνηση αυτό που κάνει είναι να χορηγεί αυξήσεις (όχι κατά το μέτρο που θα έπρεπε) με χρήματα από τους έμμεσους φόρους, δηλαδή τα υπερέσοδα από το ΦΠΑ και την αφαίμαξη των πολιτών, τα οποία χρηματοδοτούν κατά ένα μέρος μόνο τους συνταξιούχους. Τα υπόλοιπα καταλήγουν στις των εκλεκτών και αναφέρομαι σε εταιρείες παραγωγής ενέργειας, διυλιστήρια κ.λπ. Γι’ αυτό κι εμείς μιλάμε για μια πιο δίκαιη κατανομή του παραγόμενου πλούτου ώστε τα χρήματα που πληρώνουν οι πολίτες μέσω των έμμεσων φόρων, να επιστρέφουν πίσω στους πολίτες με μέτρα μόνιμης ενίσχυσης κι όχι με εφάπαξ επιδόματα.
• Ο νόμος 4387/2016 επηρέασε και τον επαρχιακό Τύπο δυσχεραίνοντας την επιβίωσή του καθώς μέσα σε μια νύχτα αυξήθηκαν υπέρογκα οι ασφαλιστικές εισφορές, ενώ το 2% των ακαθάριστων εσόδων πηγαίνει στον ΕΔΟΕΑΠ. Υπάρχει διάθεση του ΣΥΡΙΖΑ να ανταποκριθεί στις προτάσεις που έχει καταθέσει ο κλάδος του περιφερειακού Τύπου γι’ αυτό το πρόβλημα;
Καταλαβαίνω ότι το ζήτημα στον Τύπο παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, πράγματι η εργοδοτική εισφορά που μπήκε έχει δημιουργήσει αρκετά θέματα αλλά δόθηκε γιατί θα έπρεπε να στηριχθούν και οι εργαζόμενοι του Τύπου που είχαν αντιμετωπίσει πολύ σοβαρά προβλήματα οικονομικά και είχαν δει κι αυτοί το προηγούμενο διάστημα συρρίκνωση των μισθών τους. Σε διαφορετική περίπτωση θα μιλάγαμε ξανά για μείωση συντάξεων όπου καταλαβαίνετε σε μια βεβαρημένη κοινωνία με πολλά προβλήματα και συνεχής μειώσεις τι αντίκτυπο θα είχε αυτό. Από εκεί και πέρα, ως προς τις επιχειρήσεις έχουμε θέσει ένα πλαίσιο που βοηθάει όλες τις επιχειρήσεις, μεταξύ αυτών, και τις επιχειρήσεις του Τύπου, έχουμε μιλήσει για κατάργηση και μείωση αρκετών φόρων (πχ τέλους επιτηδεύματος), έχουμε πει ότι θα πρέπει να υπάρχει ακατάσχετος επαγγελματικός λογαριασμός, ότι θα πρέπει να αλλάξει και το παραγωγικό υπόδειγμα και οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, όπως κατά κανόνα οι επιχειρήσεις στον Τύπο, να έχουν πρόσβαση στον δανεισμό κλπ.
• Πρόσφατα η κυβέρνηση αναίρεσε μια νομοθετική ρύθμιση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για τις ασφαλιστικές εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών. Πώς το σχολιάζετε;
Το 2016 όταν θεσπίστηκε ο νόμος Κατρούγκαλου εμείς δεν κάναμε τίποτα άλλο από το να μεταφέραμε την κράτηση που είχαν μέχρι τότε μόνο οι μισθωτοί, το 20% δηλαδή του εισοδήματος, και στο ελεύθερο επάγγελμα. Όταν κατατέθηκαν τότε οι φορολογικές δηλώσεις προέκυψε ότι ένα 85% των ελεύθερων επαγγελματιών δήλωνε εισόδημα κοντά στο αφορολόγητο, κοντά στα 9.000 ευρώ. Από τα 450 ευρώ τον μήνα που πλήρωναν οι ελεύθεροι επαγγελματίες τότε, έπεσαν στα 185 ευρώ. Η κυβέρνηση της ΝΔ τον Φλεβάρη του 2020 αύξησε την κατώτατη εισφορά για το 85% των επαγγελματιών από τα 185 στα 220 ευρώ και πριν από μερικές μέρες αύξησε την κατώτατη εισφορά στα 240 ευρώ. Εμείς πιστεύουμε ότι θα πρέπει ο καθένας συμμετέχει στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνατότητές του. Κι αυτό έχουμε σκοπό να κάνουμε και σε σχέση με τις ασφαλιστικές εισφορές. Το σύστημα που υπάρχει σήμερα όπου κάποιος μπορεί να πληρώνει την ίδια εισφορά είτε βγάζει 5000 ευρώ τον χρόνο είτε 1 εκατ. είναι κοινωνικά άδικο για την πλειοψηφία.
• Ακούγεται ωραία η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 880 ευρώ, όμως “σηκώνει” η οικονομία αυτές τις αυξήσεις;
Τον Φλεβάρη του 2019 η κυβέρνηση τότε του ΣΥΡΙΖΑ αύξησε τον κατώτατο μισθό από τα 586 στα 650 ευρώ, περίπου 11% αύξηση κι όχι 4-5% που υπόσχεται τώρα η κυβέρνηση. Τότε διάφοροι, μεταξύ των οποίων ο ΣΕΒ κ.ά., μας έλεγαν ότι θα καταρρεύσει η οικονομία, δεν αντέχουν οι επιχειρήσεις κ.λπ. Τι αποδείχθηκε; Ότι άνοιξαν περισσότερες δουλειές, τα χρήματα των χαμηλόμισθων και χαμηλοσυνταξιούχων έπεσαν στην κατανάλωση, η οικονομία τονώθηκε και η ανεργία συνέχισε να μειώνεται. Άρα αυτή η ιδεοληψία του ότι αν αυξήσεις τον κατώτατο μισθό θα μειωθεί η παραγωγικότητα και η ανταγωνιστικότητα μιας οικονομίας κατέρρευσε. Εμείς λέμε ότι αν αυξήσεις τον κατώτατο μισθό και παράλληλα ορίσεις ένα σαφές πλαίσιο στήριξης της επιχειρηματικότητας τότε το σχήμα αυτό μπορεί να λειτουργήσει αναπτυξιακά.
• Ο ΣΥΡΙΖΑ μιλάει για προοδευτική κυβέρνηση με κορμό τον ίδιο. Ωστόσο, δεν φαίνεται από τα κόμματα της αντιπολίτευσης να υπάρχει διάθεση προς μια τέτοια κατεύθυνση. Τι εκτιμάτε ότι θα γίνει;
Τον Σεπτέμβριο του ‘22 παρουσιάσαμε τα 6 βασικά σημεία του προγράμματός μας, που αποτελεί κι ένα προγραμματικό πεδίο σύγκλισης των λεγόμενων προοδευτικών δυνάμεων. Εμείς μπορούμε να συμπορευτούμε με εκείνους που συνομολογούν ότι πρέπει να αυξηθεί το εισόδημα των πολιτών, να ενισχυθεί το κοινωνικό κράτος και ο πλούτος να μοιράζεται δίκαια. Με εκείνους που αναγνωρίζουν ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτή η ασέλγεια στους δημοκρατικούς θεσμούς, όπως προκύπτει από το σκάνδαλο των υποκλοπών. Το προγραμματικό πεδίο υπάρχει και ήδη βλέπουμε πολλές κοινές διαπιστώσεις και προτάσεις που διατυπώνονται – πχ για το ζήτημα της λύσης των κόκκινων δανείων. Συνεπώς, το πεδίο είναι γόνιμο.
