ΛΟΥΚΑΣ ΤΣΟΥΚΑΛΗΣ καθηγητής Ευρωπαϊκής Οργάνωσης Παν. Αθηνών Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ Μετάφραση από τα αγγλικά στην ελληνική γλώσσα από τον Κώστα Καλτσά ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΚΑΒΕΛΑΚΗΣ Ενα βιβλίο τόλμης για το μέγα τωρινό πρόβλημα της γενικής ευρωπαϊκής κρίσης που ταξίδεψε για να μας βρει στην Ευρώπη και στη χώρα μας απροετοίμαστους, διχασμένους, εξωνημένους, αναδελφωμένους, αναποφάσιστους, διαβρωμένους, παραδαρμένους, οργισμένους και μεσοσυμβιβασμένους… με την Ευρώπη να έχει χωριστεί σε πιστωτές και οφειλέτες. Για να καλπάζει η κοινωνική απόγνωση, η ανεργία και η δημοκρατικοφανής κυριαρχία. Με πολλαπλά παιχνίδια για την απόλυτη επιβολή του ευρώ, για να φορέσουν οι πολίτες της καθ’ ημάς ευρωκρατίας έναν “ζουρλομανδύα” τρέλας και αδιεξόδου… Με δυνατότητα, όμως, όπως γράφει στο τέταρτο μέρος του βιβλίου του ο καθηγητής (Παν. Αθηνών) Λουκάς Τσούκαλης, παρουσιάζοντας σ’ αυτό, το τελευταίο μέρος του ενδιαφέροντος έργου του, τις σημαντικές σκέψεις του για μια “νέα μεγάλη συμφωνία” ανατροπής των ως σήμερα αναποτελεσματικών γραφειοκρατικών συμφωνιών, διαδικασιών και μη νομιμοποιούμενων δημοκρατικά κοινοτικών συνθηκών και διοικητικών αποφάσεων.
Αλλά όπως υποστηρίζει ο Λουκάς Τσούκαλης με βασικό ερώτημα σήμερα να μην είναι αν θέλουμε περισσότερη ή λιγότερη Ευρώπη, αλλά τι Ευρώπη θέλουμε να χτίσουμε. Πρόβλημα που θα αντιμετωπιστεί από τα εκλογικά αποτελέσματα των ευρωεκλογών στις 25 Μαΐου. Για να δούμε ποιες κομματικές πολιτικές αποχρώσεις θα αποτελούν την πλειοψηφία των ευρωκοινοβουλευτών και ποια δυνατότητα διαμόρφωσης της νέας ευρωπολιτικής θα έχει το νέο Ευρωκοινοβούλιο έναντι του υπερ-κρατούντος ως σήμερα γερμανικού Κοινοβουλίου του Βερολίνου όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο καθηγητής Λουκάς Τσούκαλης. Ενα τολμηρός σύγχρονος στοχαστής, διεθνούς λειτουργίας, ο οποίος σε έξι γλώσσες έστειλε από την καταρρακωμένη Ελλάδα ένα μήνυμα ευρωπαϊκής (και ελληνικής) εγρήγορσης για μια νέα μεγάλη συμφωνία που χρειάζεται η Ευρώπη για να προχωρήσει (ξεκολλώντας από την άμμο) στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού ονείρου όπως το χαρακτήρισε ο διάσημος μελλοντολόγος Jeremy Rifking, το οποίο τώρα μπορεί, αν δεν υπάρξει νέα συμφωνία, να συντριβεί.
ΑΠΕΙΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΑΙΑ ΕΥΡΩΠΗ Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΥΠΕΡΚΥΡΙΑΡΧΙΑ!
Η Ευρωπαϊκή Ενωση, κυρίως, μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, αποτέλεσε το μεγάλο ευρωπαϊκό όραμα για συνένωση (κυρίως Γαλλίας – Γερμανίας) καθώς και άλλων ευρωπαϊκών χωρών, με κεντρικό σκοπό και επιδίωξη τη σταθερή ευρωπαϊκή ειρήνη. Την ειρήνη που χάθηκε “δολοφονημένη” με τον Α’ παγκόσμο πόλεμο με ήττα της Γερμανίας. Την οποία, όμως, η Γαλλία προσπάθησε να περιορίσει τη μετέπειτα ανάπτυξη και δύναμή της. Για να αποτύχει οικτρά αυτή η προσπάθεια ώσπου μετά από 20 χρόνια η Ευρώπη ολόκληρη έφθασε στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο με γερμανική ναζιστική πρόκληση και επέλαση κατακυρίευσης όλων των ευρωπαϊκών χωρώ και καθ’ ολοκληρία της Γαλλίας. “Η προοπτική μιας εντελώς ανεξάρτητης Γερμανίας, με την εξαιρετική, μεταπολεμικά βιομηχανική της δύναμη ήταν ιδιαίτερα ανησυχητική, πάλι από τη Γαλλία. Η οποία όμως πρωτοστάτησε για την ευρωπαϊκή συνεργασία. Για να δημιουργηθεί έκτοτε η πρώτη μορφή της σημερινής Ε.Ε. Για να φθάσει, πάλι μετά περίπου 65 χρόνια, εξέλιξης και συνεχούς μετεξέλιξης στη σημερινή σε υψηλή κρίση Ευρωπαϊκή Ενωση (ιδίως της ζώνης του ευρώ). Με υπερέχουσα, διευρωπαϊκά γερμανική επικυριαρχία και βούληση για την περαιτέρω νέα ευρωπαϊκή κατεύθυνση και πορεία… Ενα θέμα -πρόβλημα εξαιρετικά επίμαχο- μέσα στο πλαίσιο της νέας πολυπολικής, νέας γεωπολιτικής στρατηγικής του κόσμου και βέβαια της Ευρώπης. Η οποία, όμως, μετά τις πολλαπλές επιτυχίες και αποτυχίες της, βρίσκεται στην ανάγκη επεξεργασίας και εφαρμογής “μιας νέας μεγάλης συμφωνίας”.
Αυτήν την προτείνει και την αναπτύσσει στο δ’ μέρος του βιβλίου του “Δυστυχής Ενωση” ο πολύπλευρης , ευρωπαϊκής, ελληνικής και διεθνούς εποπτείας και εμπειρίας καθηγητής ευρωπαϊκής οργάνωσης στο πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Λουκάς Τσούκαλης…
ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ Η ΗΓΕΣΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Ηδη εμείς γράψαμε δύο άρθρα για τα α’ – β’ μέρη του βιβλίο του “Εισαγωγή πριν από την κρίση” καθώς και “η (κακο)διαχείρισή της” για να διεξέλθουμε στο σημερινό άρθρο μας το δ’ μέρος του βιβλίου με τίτλο: “Μια νέα μεγάλη συμφωνία”. Ισως όμως αυτή η “Μια νέα μεγάλη ιδέα” να έχει μια μεγάλη σχέση με την παλιότερη “μεγάλη ιδέα” του νεοελληνικού κράτους ή των άλλων μεγάλων κρατών του 19ου και 20ού αιώνα κ.λπ. κ.λπ. ως σήμερα. Οπως συμβαίνει με τη Γερμανία και γράφει ο καθηγητής Λ.Τ. (σελ. 97) “η οποία στη διάρκεια είχε φθάσει να βρεθεί κι ίσως η ηγεσία της Ευρώπης στα χέρια σαν να της έπεσε από τον ουρανό”… Ομως σε προηγούμενες φάσεις της ευρωπαϊκής νομισματικής ενοποίησης, η Γερμανία αρνιόταν κάθε φορά να συμβιβαστεί ως προς τις προτεραιότητες της οικονομικής πολιτικής της, για να κάνει το ίδιο και στην τρέχουσα κρίση. Αν όμως επιμείνει για πολύ ακόμα, το ευρώ διατρέχει κίνδυνο… Ετσι, εναπόκειται στη Γερμανία να κάνει καλή χρήση της ηγετικής δύναμης που διαθέτει αναλαμβάνοντας την πρωτοβουλία για μια νέα μεγάλη ευρωπαϊκή συμφωνία… την οποία προτείνει από τη δική του πλευρά -για την ευρύτερη προοπτική της Ευρώπης- ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Οργάνωσης Λουκάς Τσούκαλης. Ενας Ελληνας ακαδημαϊκός με ευρωπαϊκή και αμερικανική επιστημονική θητεία και γνώση, αλλά ποια είναι τα κεντρικά σημεία της μεγάλης ευρωσυμφωνίας που προτείνει;
ΑΝΑΠΤΥΞη ΚΑΙ ΣΥΝΟΧΗ…
Μια “νέα μεγάλη συμφωνία” που βλέπει ως αναγκαία και την προτείνει ο καθηγητής κ. Λ. Τσούκαλης αναπτύσσεται σε δύο μέρη: α) Στην ενότητα: “Ανάπτυξη και συνοχή (σελ. 102 – 124) και β) στην ενότητα: “Κόντρα στα προγνωστικά”. Στην πρώτη εκφράζει, κατ’ αρχήν τους φόβους ή τις υποψίες ότι: Η Ευρώπη ίσως ζήσει την εμπειρία της Ιαπωνίας από τη δεκαετία του 1990 και μετά. Με μακρά περίοδο αποπληθωρισμού και οικονομική στασιμότητα. Με τη διαφορά από την Ιαπωνία ότι η Ευρώπη θα έχει υψηλότερο ποσοστό ανεργίας καθώς και διάφορους εθνικισμούς σε άνθηση στο εσωτερικό της. Με επισήμανση ότι, αν τα ποσοστά ανεργίας, σε μεγάλο μέρος της ηπείρου παραμένουν υψηλά για μεγάλο διάστημα, τότε οι πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες θα είναι πολύ δύσκολο ν’ αντιμετωπιστούν. Με το τίμημα ενδεχομένως να το πληρώσει η δημοκρατία με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. ΑΤΟΜΙΚΗ ΒΟΜΒΑ Ωστόσο, το θέμα της γενικής ανεργίας (σελ. 108) αναφέρεται με ανησυχία ότι τα υψηλά ποσοστά ανεργίας για τους νέους κάτω των 25 ετών έχουν εκτοξευτεί ψηλά. Με το μέσο ποσοστό των νέων αυτών των ηλικιών να είναι διπλάσιο από το μέσο ποσοστό ανεργίας, γενικά, των νέων της Ευρώπης το οποίο είναι επίσης υψηλό. Για να προσθέσει ο καθηγητής Λουκάς Τσούκαλης ότι: “Η Ευρώπη χρειάζεται μια κοινωνική διάσταση κοινωνικής μέριμνας για να ξανακερδίσει την καρδιά και το μυαλό μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας σε καιρούς χαλεπούς με ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, μεταρρυθμίσεις του κράτους πρόνοιας και εξορθολογισμό σε εθνικό επίπεδο μέσα σε ευρύ πλαίσιο κοινά συμφωνηθέντων στόχων και με ευρωπαϊκά όργανα για διαμεσολάβηση και διευκόλυνση. Με δημιουργία ενός ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης κατά της ανεργίας. Για να αποτελέσει το μείζονος σημασίας θέμα της ανεργίας και της γενικότερης κοινωνικής πολιτικής ένα μέρος της νέας μεγάλης συμφωνίας, που απαιτείται.
ΙΕΡΟ ΤΟ ΑΣΥΛΟ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ, ΑΝΙΕΡΗ Η ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ
Επίσης ένα σημαντικό θέμα για την ίδια περίπτωση της οικοδόμησης της νέας μεγάλης συμφωνίας είναι η αντιμετώπιση της εκτεταμένης φοροδιαφυγής (ή φοροαποφυγής) των πολυεθνικών εταιρειών καθώς και ιδιωτών… Καθώς και η καθιέρωση ελαχίστων φορολογικών συντελεστών που μπορεί να είναι όντως απαραίτητη για να αποφύγουμε μια κούρσα προς τα κάτω στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς. 4. Αλλά, για τη νέα μεγάλη συμφωνία ιδιαίτερης σημασίας θέμα – πρόβλημα αποτελεί η ελεύθερη μετακίνηση εργατικού δυναμικού και η μετανάστευση γενικότερα. Με συνεχή αύξηση τόσο Ευρωπαίων όσο και προερχομένων από χώρες του τρίτου κόσμου μεταναστών. Με την αύξηση των οποίων να ξεπερνιούνται συχνά τα όρια της ανοχής των τοπικών πληθυσμών, ενώ από τις χώρες μετανάστευσης στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Βουλγαρία, Ρουμανία, εμείς πιστεύουμε και η Ελλάδα) με την ανεργία και τη δυστυχία χάνουν τα καλύτερα μυαλά και τα πιο δυναμικά μέλη της. Για να τονίσει, για το τόσο καίριο αυτό θέμα (σελ. 111) ότι “θα ήταν πολιτική αυτοκτονία αν η Ευρώπη που έχει μακρά και περήφανη ιστορία παροχής ασύλου σε εκείνους που τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματά τους καταπατούνται σε γειτονικές χώρες, αλλά και σε άλλες. Για να επισημάνει όμως ο Λ. Τσούκαλης πως “όταν όμως η ροή μετατρέπεται σε πλημμύρα κινδυνεύουμε να πνιγούμε”… Ομως παράλληλα είναι αλήθεια ότι η Ευρώπη γερνά και χρειάζεται μια σταθερή ροή μεταναστών για να συνεχίσει να λειτουργεί η οικονομία της και το σύστημα πρόνοιας. Σ’ αυτό το ζωτικής σημασίας θέμα ιδιαίτερα για τη χώρα, αλλά και για όλη την Ευρώπη, πρόβλημα ο καθηγητής Τσούκαλης το εντάσσει στο ευρύ πλαίσιο της νέας μεγάλης συμφωνίας.
ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Με τη θέση – άποψη ότι η Ευρώπη δε διαθέτει κυβέρνηση και είναι απορίας άξιο αν θα την αποκτήσει για αρκετό καιρό ακόμα… Αντ’ αυτής διαθέτει μια πλειάδα εθνικών κυβερνήσεων που λογοδοτούν στους πολίτες τους μέσα από ένα περίπλοκο σύστημα κοινών θεσμικών οργάνων. Ο καθηγητής Λουκάς Τσούκαλης αποδίδει βαρύνουσα σημασία για την επίτευξη, δημιουργία και λειτουργία μιας “νέας μεγάλης συμφωνίας” την ισχυρότερη πολιτική και οικονομική ένωση ως απαραίτητο συμπλήρωμα στη νομισματική ένωση για να παραμείνει η Ε.Ε. στο αδιέξοδο της νομισματικής της κατάστασης μέσα στον κύκλο του ευρωπαϊκού μέσα σ’ αυτόν συμμετέχουν 18 από τις 21 χώρες της Ενωσης.
ΜΑΣ ΦΟΡΟΥΝ ΖΟΥΡΛΟΜΑΝΔΥΑ ΓΙΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ
Ο κ. Τσούκαλης γενικότερα θέτει θέματα κρίσιμα για τη νομιμοποίηση των αποφάσεων της ισχύουσας ευρωπαϊκής διακυβέρνησης για να πει στη σελ. 114 μεταξύ άλλων το εξής αποστομωτικό: “Αλλά σε τι είδους νομιμοποίηση μπορεί να βασίζεται μια κεντρική τράπεζα, δηλ. η (ΕΚΤ) χωρίς πολιτικό σύστημα;”. Για να συνεχίσει “οι νέοι κανόνες έχουν ουσιαστικά επιβληθεί από τις πιστώτριες χώρες χωρίς να αφήνουν πολλά περιθώρια διαπραγμάτευσης, σκοπός τους είναι να περιορίσουν την ελευθερία κινήσεων σε εθνικό επίπεδο χωρίς να υπάρχει σχεδόν κανένα αντισταθμιστικό μέσο άσκησης πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οπου, για τις οφειλέτριες χώρες ο δρόμος μοιάζει ακόμα μακρύς και δύσκολος… και τον έχουν οριοθετήσει άλλοι… Να συμφωνήσουμε ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα εσαεί δεν είναι τρόπος για να πετύχεις βιώσιμη ανάπτυξη. Αλλά πάει πολύ παραπέρα να απαιτείς από τα δημοκρατικά συστήματα των χωρών μελών της Ε.Ε. να φορέσουν έναν στενό ζουρλομανδύα ως προς την άσκηση οικονομικής πολιτικής θεωρώντας τον ως αναγκαίο τίμημα για τη διατήρηση του κοινού νομίσματος.
ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΓΙΑ ΕΥΡΩ ΚΑΙ Ε.Ε.
Οπου τη νέα διακυβέρνηση μέσα στο πλαίσιο μιας “νέας μεγάλης συμφωνίας” θα χρειαστεί μια νέα συνθήκη του ευρώ που θα πρέπει να είναι ικανή να περάσει το τέστ της Δημοκρατίας. Για να κερδίσει την απαραίτητη νομιμοποίηση γιατί (σελ. 128) η διάλυση του ευρώ ή και της ε.ε. γενικότερα δεν αποτελεί πλέον λέξη ταμπού. Ακούγεται παντού όχι μόνο από αδιάλλακτους εθνικιστές και συνήθεις υπόπτους, που πιθανόν να μεγαλώσουν αν τα προβλήματα παραμείνουν άλυτα για πολύ ακόμα. Ισχυρές φυγόκεντρες δυνάμεις λειτουργούν τόσο μεταξύ όσο και εντός των χωρών. Η εμπιστοσύνη στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και τις πολιτικές ηγεσίες έχει δεχτεί διπλό πλήγμα. Το αίσθημα της αδικίας και της αδυναμίας να επηρεάσουν τα πράγματα είναι ισχυρό μεταξύ πολιτών που αντιλαμβάνονται τον ταχύτατα μεταβαλλόμενο κόσμο μας ως απειλή με τις αντιδράσεις του κόσμου να καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα από την απόσυρση ως τη βίαιη διαμαρτυρία. Παρ’ όλα αυτά στη σελίδα 130 ο καθηγητής Τσούκαλης “αν επιτύχει η Ευρώπη θα έχει μερικά χρήσιμα μαθήματα να διδάξει στον κόσμο”.
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΕΥΤΥΧΗΣ η ΔΥΣΤΥΧΗΣ ΕΝΩΣΗ
Ωστόσο, στο τελευταίο αυτό μέρος του βιβλίου του συμπεριλαμβάνει στο πλαίσιο των σκέψεών του για τη “νέα μεγάλη ιδέα” τα προβλήματα περαιτέρω διεύρυνσης ή διαπραγμάτευσης της νέας συνθήκης του ευρώ, της παραμονής της Μεγ. Βρετανίας με βάση το δημοψήφισμα του Ηνωμένου Βασιλείου που έχει προγραμματιστεί το 2017. Για όλα αυτά ο συγγραφέας του βιβλίου: “Η δυστυχής Ενωση” προβληματίζεται για τις ευρωεκλογές της 25ης Μαΐου 2014, γράφοντας “μένει να δούμε αν τα πολιτικά κόμματα και συγκεκριμένοι υποψήφιοι θα μπορέσουν να πάνε τον διάλογό (της ευρωπαϊκής κρίσης) παραπέρα στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Πόση Ευρώπη σ’ αυτές τις εκλογές θα δοθούν άραγε ουσιαστικές επιλογές στους πολίτες σχετικές με τους τρόπους εξόδου από την κρίση; Γιατί αν και αυτές οι εκλογές αποδειχθούν ακόμα μια χαμένη ευκαιρία… ίσως να μην υπάρξουν πολλές ακόμα ευκαιρίες για την επιτυχή ολοκλήρωση του “ευρωπαϊκού ονείρου”. Ενα σημαντικό βιβλίο για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
