Επείγουσα ανάγκη για ριζική λύση με ανασχεδιασμό θεσμικού πλαισίου
Πολύ σοβαρές σε έκταση και σε ένταση είναι οι δακοπροσβολές φέτος στην Κρήτη όπως αποδεικνύεται καθημερινά απο την ποιότητα του ελαιολάδου που παράγεται στα ελαιοτριβεία αλλα και απο τις δηλώσεις απογοήτευσης όλων των παραγωγών.
Το φαινόμενο βέβαια φαίνεται ότι υπάρχει φέτος και σε άλλες ελαιοπαραγωγικές περιοχές της χώρας, αλλα στην Κρήτη παρουσιάζει τέτοια έξαρση που είχε να φανεί πριν αρκετές δεκαετίας όταν δακοκτονία γινόταν με «μελάσα» Δεν υπάρχει, ως φαίνεται, ούτε ένα χωριό του νησιού που να έμεινε αλώβητο απο την επέλαση του εντόμου, ενώ οι ζημιές κυμαίνονται σε ένταση και απο λιόφυτο σε λιόφυτο.
Η έκταση των ζημιών
και οι επιπτώσεις
Επίσημα στοιχεία για τις ζημιές δεν έχουν γίνει γνωστά. Όπως όμως φαίνεται απο πληροφορίες υπηρεσιών (Χανιώτικα Νέα 12.12.19), ελαιοτριβείων και παραγωγών, δυστυχώς φαίνεται να προσεγγίζονται αρκετά οι αρχικές εκτιμήσεις που έδωσε ο ΣΕΔΗΚ στο πρόσφατο υπόμνημά του.
Λάδια υψηλής ποιότητας με οξύτητες 0,3ο -0,4ο φαίνεται ότι είναι πολύ σπάνια έως ανύπαρκτα. Ένα ποσοστό 30 % είναι οξύτητας 0,5ο -0,8ο (έξτρα παρθένα), ενώ ένα μεγαλύτερο ποσοστό 45% είναι οξύτητας 0,8ο-2,0ο (κοινά παρθένα). Τα υπόλοιπα 25% είναι απο 2ο βαθμούς και άνω ( βιομηχανικά).
Οι άμεσες οικονομικές επιπτώσεις, που είναι τεράστιες και εκτιμώνται απο διάφορους απο 100-150εκ ευρώ, εκτός απο τους άμεσα θιγομένους ελαιοπαραγωγούς, ελαιοτριβείς κλπ φαίνεται ότι επεκτείνονται σε όλο το φάσμα της οικονομικής ζωής του νησιού όπως λένε πολλοί επαγγελματίες. Οι παραγωγοί δεν μπορούν να πωλήσουν το υποβαθμισμένο προϊόν τους ούτε σε ευτελείς τιμές, αφού η πλειονότητα των ελαιοτριβείων δεν αγοράζουν.
Ο βασικός όμως προβληματισμός επικεντρώνεται στο αν συμφέρει πλέον η ενασχόληση με την ελαιοκαλλιέργεια στο μέλλον αφού είναι φανερό ότι με τις τιμές που διαμορφώνονται δεν μπορούν να καλυφθούν πλέον οι δαπάνες για λιπάσματα, καλλιέργεια, κλαδέματα και συγκομιδή!
Λύση με ίδρυση ειδικού φορέα
Επομένως ορθό είναι ο πολιτικός κόσμος άλλα και η Περιφέρεια Κρήτης να τολμήσουν χωρις καθυστέρηση σήμερα τον ανασχεδιασμό μιας ριζικής λύσης. Μια νέα εμβαλωματική αντιμετώπιση με παροχή 1-2 εκατ. ευρώ επί πλέον, όπως έγινε και πέρυσι οπωσδήποτε δεν πρόκειται να αποδώσει τίποτε. Τα 20 εκ,€ που δίδονται σήμερα πρέπει να γίνουν 35 εκ.€ , όσα δίνονταν προ μνημονίων. Η διαφορά κάλλιστα μπορεί να καλυφθεί απο την είσπραξη των εισφορών που διαφεύγουν απο επιτήδειους!
Ο ΣΕΔΗΚ στο Υπόμνημα του πρότεινε σαν λύση την σύσταση ειδικού φορέα Δακοκτονίας με την ίδρυση ΝΠΙΔ που θα έχει την συνολική επιστημονική, διοικητική και οικονομική ευθύνη, όπως το παλαιό «Ταμείο Προστασίας Ελαιοπαραγωγής»
Ο φορέας αυτός, θα πρεπει να λειτουργεί αυτόνομα και να έχει κεντρική και περιφερειακή διάρθρωση με έδρες στις Περιφέρειες και παραρτήματα στις Περιφερειακές Ενότητες. Και οπωσδήποτε το θεσμικό πλαίσιο που θα τον διέπει θα πρέπει να προβλέπει οι αμοιβές των εργολάβων να υπόκεινται σε κυρώσεις άλλα και να συνδέονται με πριμ ανάλογα με την αποτελεσματικότητα του έργου τους.
Ας ελπίσουμε πως η Κυβέρνηση άλλα και όλοι οι πολιτικοί παράγοντες του τόπου δεν θα αμελήσουν και δεν θα παραπέμψουν και πάλι στις καλένδες το πρόβλημα γιατί «οι καιροί ου μενετοί»!
«Κλιματική αλλαγή» η… «πολιτική απαλλαγή»!
■ Τα αίτια, οι ευθύνες και οι αποζημιώσεις των δακοπροσβολώνΗ απόδοση των ζημιών του δάκου
στην κλιματική αλλαγή θα οδηγήσει, βέβαια, στην πολιτική απαλλαγή όλων των υπευθύνων, αλλά δεν θα λύσει το πρόβλημα!
Ο ΣΕΔΗΚ με αναλυτικά υπομνήματα που υπέβαλε στο ΥπΑΑΤ, την Περιφερικά και τους Βουλευτές και σε προηγούμενες περιόδους και φέτος, έχει τεκμηριώσει ότι γενεσιουργά αίτια της αναποτελεσματικότητας είναι η υποχρηματοδότηση και η γραφειοκρατία που υπάρχει τα τελευταία χρόνια και τα δυο αποτελούν ευθύνη των εκάστοτε Κυβερνήσεων.
Τα δευτερογενή αίτια, όπως είναι η καθυστέρηση εκτέλεσης της κρίσιμης 1ης γενικής διαβροχής, η ανάπτυξη ανθεκτικότητας του εντόμου στα χρησιμοποιημένα συνεχώς ίδια φάρμακα, η πιθανή μείωση της δραστικότητας τους, άλλα και η πλημμελής εφαρμογή, οι μη ψεκαζόμενοι ελαιώνες κ.α. ασφαλώς μπορούν να αντιμετωπιστούν με την άρση των γενεσιουργών και τον ανασχεδιασμό του θεσμικού πλαισίου της δακοκτονίας
Έτσι, η αναζήτηση ως αίτιου της κλιματικής αλλαγής, που δεν φαίνεται καθόλου εύκολο να τεκμηριωθεί, βέβαια θα έχει σαν συνέπεια την πολιτική απαλλαγή απο ευθύνες των πάντων, άλλα κυρίως θα οδηγήσει στην διαιώνιση του προβλήματος.
Επομένως, η σημερινή Κυβέρνηση μάλλον οφείλει να ερευνήσει σε βάθος τις πραγματικές αιτίες της καταστροφής, για τις οποιες οι ευθύνες της πρεπει να είναι μικρότερες, αφού ανέλαβε μεσούσης της δακοκτονίας, ενώ για τις αποζημιώσεις καλό είναι να προσεγγίσει τρόπους άμεσης επούλωσης ων πληγών. Οι ήσσονος σημασίας (de minimis) άμεσες αποζημιώσεις ίσως είναι προτιμότερες, έστω και αν είναι μικρότερες απο ότι οι ειδικές αποζημιώσεις απο την ΕΕ οι οποιες και χρονοβόρες θα είναι (μετά απο 3-4 έτη) αλλα και επικίνδυνες αφού μπορεί να εξελιχτούν σε αποζημιώσεις τύπου «Χατζηγακη» που ακόμη ταλανίζουν την χώρα μας.
Όμως, η σημερινή Κυβέρνηση θα επωμιστεί κύρια ευθύνη αν δεν προβεί σε λήψη απόφασης για ριζικό ανασχεδιασμό του συστήματος.
Ο καιρός δεν έβαλε το χέρι του!
Σε δημοσιεύματα μας, τα τελευταία χρονια επισημαίνοντας τις χρόνιες αδυναμίες που προκαλούσαν η υποχρηματοδότηση και γραφειοκρατία, καταλήγαμε: «Ο θεός και ο καιρός να βάλλουν το χέρι του» Και φαίνεται πως τα προηγούμενα χρονια, με τις ακραίες θερμοκρασίες και παρατεταμένες ξηρασίες που επικρατούσαν Ανοιξη – Θέρος, ο καιρός έβαζε πράγματι το χέρι του, αφού ο Θεός, σίγουρα, δεν φανταζόμαστε πως μπορεί να ασχολείται με τον Δάκο!
Φέτος όμως, κατά την άνοιξη και θέρος, δεν είχαμε ακραία καιρικά φαινόμενα και ο Δάκος επωφελούμενος την μόνιμα καθυστερημένη και τελείως πλημμελή α΄ γενική διαβροχή, βρήκε τον καιρό του και άρχισε να πολλαπλασιάζεται φυσιολογικά. Η μη εμφάνιση του στις παγίδες μέχρι τον Σεπτέμβριο, δεν αποτελεί, για τους γνωρίζοντες, κάτι το ασύνηθες. Γιαυτο είχαν καθιερωθεί απο παλιά, στην περίπτωση αυτή, σαν πρόσθετο διαγνωστικό μέσο τα λεγόμενα sondage (πλήρης ψεκασμός δέντρου και καταμέτρηση των εντόμων που πέφτουν σε δίκτυα) που ως φαίνεται η σοφή γραφειοκρατία δεν τα προέβλεψε!
Παγωμένη η αγορά ελαιολάδου!
■ Σε τιμές κάτω του κόστους τα έξτρα, στα αζήτητα
τα μέσης και χαμηλής ποιότητας.
Πλήρης απραξία φαίνεται να επικρατεί στην αγορά ελαιολάδου της Κρήτης αλλα και των αλλων ελαιοπαραγωγικών περιοχών της χώρας. Οι αγοραπωλησίες που γίνονται είναι ελάχιστες και αφορούν μονο τα δυσεύρετα υψηλής ποιότητας έξτρα παρθένα, ενώ οι τιμές που επικρατούν κυμαίνονται πλέον σε επίπεδα κάτω του κόστους παραγωγής. Ο προβληματισμός των παραγωγών είναι έντονος αφού αδυνατούν να διαθέσουν έστω και μικρές ποσότητες για τις άμεσες ανάγκες τους, ενώ ανάλογος προβληματισμός επικρατεί και στους ελαιοτριβείς οι όποιοι με την άξια του προϊόντος που εισέπρατταν σαν δικαίωμα, διαπιστώνουν ότι αδυνατούν να καλύψουν τα έξοδα κίνησης και λειτουργίας του ελαιοτριβείου. Προβληματισμός όμως επικρατεί και μεταξύ των πολυάριθμων τυποποιητών της χώρας οι όποιοι αναζητούν ποιοτικό προϊόντος και απο άλλες περιοχές έξω απο την δική τους, για να ανταποκριθούν στις δεσμεύσεις τους σε εγχώριες και ξένες αγορές.
Η κατάσταση είναι πραγματικά απελπιστική. Η κίνηση στην ύπαιθρο ακόμα και στα καφενεία έχει περιοριστεί και οι ελπίδες εναποτίθενται τώρα στην καταβολή των επιδοτήσεων, οι οποιες και αυτές θα έλθουν περικείμενες κατά 5-6% σύμφωνα με τις προβλέψεις της ισχύουσας ΚΑΠ για εσωτερική σύγκλιση. Η κατάσταση της ακινησίας και αλλα και κατάρρευσης της αγοράς απεικονίζεται σαφώς και στο Δελτίο τιμών που εκδίδει ο ΣΕΔΗΚ κάθε εβδομάδα, όπου φαίνεται ότι στην Κρήτη απο τις 19 επιχειρήσεις που είδαν τιμές, τελευταία δίδον μονο 7 και μονο για έξτρα παρθένο καλής ποιότητας. Το ίδιο όμως περίπου φαίνεται να συμβαίνει και σε άλλες περιοχές της χώρας Πελοπόννησο, Λέσβο αλλα και στην Κύπρο.
Όμως η αγορά εκτός απο την ακινησία, άλλαξε ριζικά και άλλους καθιερωμένους απο χρόνια κανόνες. Έτσι ο κανόνας που είχε σαν βάση της τιμολόγησης την τιμή για οξύτητα 0,3ο και τον καθορισμό της τιμής λαδιών με μεγαλύτερες οξύτητες με μείωση 0,03€ ανά επι πλέον γραμμή οξύτητας, που ίσχυε παλαιοτέρα, φέτος άλλαξε. Η μείωση κατά 0,03€ ανά γραμμή έγινε τώρα μείωση 0,05-0,10 €/γραμμή, θέτοντας έτσι τα υποβαθμισμένα ελαιόλαδα ουσιαστικά κοντά στα βιομηχανικά!
Τελικά σύμφωνα με το Δελτίο τιμών του ΣΕΔΗΚ της 11-12-19 ( www.sedik.gr), οι μέγιστες και ελάχιστες τιμές που προσφέρονται για έξτρα οξυτ. 0,3ο κυμαίνονται στην Κρήτη και Πελοπόννησο μεταξύ 2,70- 2,20€/κ και στην Κύπρο στα 2,30, ενώ οι τιμές για τα βιομηχανικά κυμαίνονται μεταξύ 1,25-1,30€/κ
Στην Ισπανία η πίεση των αποθεμάτων της περσινής υπερπαραγωγής και της νέας φετινής μικρότερης αλλα σημαντικής παραγωγής, δεν επέτρεψαν στην εφαρμοζόμενη εκεί ιδιωτική αποθεματοποίηση να φέρει κανένα αποτέλεσμα. Οι τιμές για το έξτρα κυμαίνονται στα 1,90-2,90€/κ και για το απλό παρθένο και λαμπάντε στα 1,80-1,77€/κ
Ωστόσο και στην Ιταλία σημειώνεται πλέον μια σοβαρή πτώση και απο τα 5,5€/κ του καλοκαιριού (Σχ.1) τελευταία οι τιμές του έξτρα έπεσαν μεταξύ 3,0-3,30€/κ
Αυξάνει η Ε.Ε. τις τιμές για ιδιωτική αποθεματοποίηση
Χρήσιμη θα είναι η εξέταση προσφορών και από Ελλάδα αφού αρκετά λάδια παραμένουν αδιάθετα Μετά το μειωμένο ενδιαφέρον και την σχεδόν ανύπαρκτη αποτελεσματικότητα για τις τιμές από την α΄φαση της εφαρμογής της ιδιωτικής αποθεματοποίησης η Επιτροπή Διαχείρισης Αγορών της ΕΕ αποφάσισε χθες την αύξηση του επίπεδου της ενίσχυσης που παρέχει κατά την β’ φάση προσφορών που ίσχυε στο διάστημα 12 έως 17 Δεκεμβρίου.
Έτσι αντί για το όριο ενίσχυσης 0,83€ ανά τόνο και ημέρα που ίσχυε για την φάση , για την β΄φαση αποφασίστηκε το όριο να αυξηθεί σε 1 ευρώ ανά τόνο και ημέρα για το παρθένο ελαιόλαδο (0,8-2 βαθμούς) και σε 1,1 ευρώ ανά τόνο και ημέρα για την το Βιομηχανικό η λαμπάντε ( άνω των 2 βαθμών). Για το εξτρά παρθένο μέχρι χθες δεν είχε καθοριστεί ακόμη κάποια νέα τιμή ενίσχυσης.
Με το νέο αυτό όριο ενίσχυσης γίνεται δυνατή η κάλυψη του 48,6% των προσφορών οι όποιες κάλυπταν το 18,2% των προσφερόμενων ποσοτήτων από Ισπανία..
Μετά από αυτά ασφαλώς θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά και η υποβολή προσφορών για αποθεματοποίησης και από την Ελλάδα. Με τις ποιότητες που έχουμε αρκετά λάδια παραμένουν αδιάθετα και μάλλον θα παραμείνουν για πολύ καιρό. Η αποθεματοποίηση με όριο προσφορών το 1-1,1 ευρώ ανά τόνο και ημέρα ισοδυναμεί με ενίσχυση 360€ για περίοδο 6 μήνες. Και εάν υποθέσουμε ότι η άξια του 1 τόνου κοινού παρθένου ( οξ.>2 βαθμών) σήμερα είναι κάτω από 2.000 ευρώ, τότε είναι σαν να τοκίζεται η αξία του λαδιού με επιτόκιο 18% ! Τα επόμενα διαστήματα για υποβολή προτάσεων αποθεματοποίησης , τα όποια εννοείται ότι ισχύουν και για την Ελλάδα είναι 22 – 27 Ιανουαρίου και 20 – 25 Φεβρουαρίου 2020 και οι προσφορές πρέπει να είναι τουλάχιστον
Ανησυχίες και στην Ιταλία για τις τιμές
Καλές αλλα και άσχημες εξελίξεις χαρακτηρίζουν την Ιταλική αγορά ελαιολάδου κατά την φετινή περίοδο. Η παραγωγή είναι αυξημένη σε σχέση με την πολύ χαμηλή της περασμένης χρονιάς κατά 80% και εκτιμάται στους 300.000 τόνους. Ωστόσο, η εξέλιξη της νέας παραγωγής, όπως τονίζεται απο την Ιταλική Ένωση Ελαιουργίας Assitol, έχει επηρεαστεί αρνητικά απο ακραία καιρικά φαινόμενα αλλά και άλλα προβλήματα όπως η Xylella ενώ τελευταια αντιμετωπιζει και πολύ χαμηλές τιμές. Οι πωλήσεις του προϊόντος, πραγματοποιούνται σε τιμές κατώτερες του κόστους πράγμα που, σύμφωνα με την Assitol, έχει αρνητικές επιπτώσεις σε όλο τον τομέα της ελαιοκομίας της χώρας.
