Επάνω στον κεντρικό δρόμο Χανίων – Καστελίου Κισάμου και στο 36ο χλμ. της διαδρομής, συναντούμε τον Δραπανιά, σημαντικό χωριό στην επαρχία Κισάμου.
Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 έχει 288 κατοίκους και ανήκει στον δήμο Κισάμου.
Το όμορφο κισαμίτικο χωριό είναι κτισμένο σ’ έναν εκτεταμένο και πλούσιο κάμπο όπου παράγονται πρώιμα κηπευτικά, σταφύλια, λάδι, κρασί, φρούτα. Ο απέραντος ελαιώνας του θεωρείται ο μεγαλύτερος στην Κίσαμο. Το υδάτινο δυναμικό είναι πλούσιο. Αρδεύονται εκατοντάδες στρέμματα σε όλο τον κισαμίτικο κάμπο.
Ο Δραπανιάς έχει ωραία σπίτια, καλούς δρόμους, παντοπωλεία, κρεοπωλεία, αρτοποιεία, ταβέρνες, τουριστικά δωμάτια, διάφορα άλλα καταστήματα και 12 εκκλησίες. Υπάρχουν ακόμη Ταχυδρομείο, Αγροτικό Ιατρείο, Αστυν. Σταθμός και πρατήρια υγρών καυσίμων. Μέχρι σήμερα διατηρούνται στο χωριό ενετικά κτίσματα που εχρησίμευαν σαν κατοικίες των φεουδαρχών της περιοχής. Ανάμεσα σ’ αυτά η βίλα Τρεβιζάν, η βίλα Κλουσία και το μέγαρο του Επισκόπου Φαζού.
Στα πανηγύρια του Αγ. Παντελεήμονος στις 27 Ιουλίου και του Αγ. Νικολάου στις 6 Δεκεμβρίου, παρατηρείται αθρόα προσέλευση πιστών. Θα πρέπει, όμως, να αναφερθεί ιδιαίτερα ένα γραφικό πανηγύρι που συγκεντρώνει πολύ κόσμο. Γίνεται στις 24 Σεπτεμβρίου στην Παναγία Μυρτιδιώτισσα την Χώνη, σε ένα μικρό εκκλησάκι στον ανατολικό μυχό του κόλπου Κισάμου μέσα σ’ ένα ειδυλλιακό φυσικό περιβάλλον. Αποβραδίς, οι ψαράδες ρίχνουν τα δίχτυα τους και το πρωί, ύστερα από την εκκλησιαστική λειτουργία, φέρνουν τα ψάρια προσφορά στην εκκλησία και οι γυναίκες τα ψήνουν και τα μοιράζουν στον κόσμο, μαζί με κρασί και άλλα φαγώσιμα. Στη συνέχεια ακολουθεί γλέντι.
Ιστορία: Ο Δραπανιάς είναι πολύ παλιό χωριό. Αναφέρεται στις απογραφές των Ενετών σαν DERAPANIA APANO και DERAPANIA CATO. Το 1583 -όπως αναφέρει ο Καστροφύλακας- το APANO είχε 166 κατοίκους και το CATO 46. Το 1834 είχε 30 οικογένειες όλες χριστιανικές. Στην απογραφή του 1881 υπαγόταν στον δήμο Καστελίου και μαζί με το γειτονικό χωριό Νωπήγεια είχε 446 κατοίκους από τους οποίους οι 434 ήσαν Έλληνες και οι 12 Τούρκοι.
Στον Δραπανιά δεν πάτησαν ποτέ Τούρκοι, γιατί -όπως αναφέρει η παράδοση- ένας επίσκοπος με χρυσά άμφια (που πιστεύουν πως ήταν ο Άγιος Νικόλαος, ο προστάτης του χωριού), κάθε φορά που οι Τούρκοι έφταναν στην αρχή του χωριού, τους έσπρωχνε προς τα πίσω. Μια αόρατη δύναμη, τούς εμπόδιζε να προχωρήσουν και θαμπωμένοι από την λάμψη του φωτοστέφανού του έφευγαν πανικόβλητοι.
Στον Δραπανιά γεννήθηκε ένας μικρός καλλιτέχνης της Κρητικής Μουσικής ο Γιώργης Μαριάνος (βιολάτορας) που δίδαξε μια γενιά συνεχιστών.
Το 1823, στην παραλία του Δραπανιά αποβιβάστηκε με τους 600 άνδρες του ο Εμμανουήλ Τομπάζης κι πολιόρκησαν το κάστρο του Καστελίου, που ύστερα από λίγες ημέρες οι Τούρκοι υπερασπιστές του παραδόθηκαν.
Κατά την εισβολή των Γερμανών στην Κρήτη, κατελήφθη και ο Δραπανιάς. Πολλοί κάτοικοί του σκοτώθηκαν και πολλά σπίτια έγιναν στάχτη. Στην παραλία του γειτονικού χωριού Νωπήγεια υπάρχει μια πλάκα που γράφει το γεγονός και την ημερομηνία.
Πηγές:
– Στέλλα Μαρινάκη, Δημοσιογράφος, έγγραφες πληροφορίες
– Ρ. Πάσλεϋ, Ταξίδια στην Κρήτη (μετάφρ. Δ. Γόντικα)
– Ν. Σταυράκη, Στατιστική του πληθυσμού της Κρήτης
– Σ. Σπανάκη, ΚΡΗΤΗ (τ. Β’)
