Hταν μόλις 14 ετών, όταν βρέθηκε μπλεγμένη στους σκοτεινούς δρόμους των κυκλωμάτων διακίνησης ανθρώπων και γνώρισε με τον πιο σκληρό τρόπο τι σημαίνει εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο… Η Χέλεν (ψευδώνυμο για τις ανάγκες του ρεπορτάζ) από τη Νιγηρία ήταν μόλις 14 ετών, ορφανή από πατέρα, όταν ο… θείος της τής υποσχέθηκε μια καλύτερη ζωή στην Τουρκία ως οικιακή βοηθός.
Aπό τη μία η έκκληση της μητέρας της για βοήθεια, προκειμένου να μπορέσουν να μεγαλώσουν τα μικρότερα αδέλφια της και από την άλλη η δύσκολη κατάσταση που βίωνε στη χώρα της, την οδήγησαν στη μεγάλη απόφαση· μια απόφαση που προηγουμένως είχε “δεθεί” με μάγια, τα “τζούτζου”, όπως λέγονται στη χώρα της, όπου η πρακτική αυτή είναι βαθιά χαραγμένη στο…DNA των ανθρώπων.
Στην Τουρκία, από το αεροδρόμιο βρέθηκε απευθείας σ’ ένα σπίτι με άλλες γυναίκες, στην πλειονότητά τους Αφρικανές, θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, αλλά και των δικών τους δεισιδαιμονιών, αφού, όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Μαρίνα Ντονοπούλου, διευθύντρια της ΜΚΟ “Α21”, “οι γυναίκες αυτές πιστεύουν πολύ στα μάγια”.
«Πολλές φορές τους κόβουν τα μαλλιά ή τους κάνουν κάποια τομή καθώς πρέπει να “δεθεί” η… συμφωνία με αίμα», σημειώνει η κ. Ντονοπούλου από την Α21, η οποία έκλεισε φέτος δέκα χρόνια ενεργούς παρουσίας στη μάχη για την καταπολέμηση του trafficking στην Ελλάδα.
«Κρατούν τις γυναίκες αυτές μέσα στο σπίτι σε πολύ άσχημες συνθήκες, τους στερούν πολύ βασικές ελευθερίες, δεν τους δίνουν φαγητό τις πρώτες μέρες, ούτε καν νερό. Σε πολλές περιπτώσεις τους αναγκάζουν να πάρουν χάπια που κανένας δεν ξέρει τι είναι- προφανώς κατασταλτικά. Βιώνουν αλλεπάλληλους βιασμούς, ακραίες καταστάσεις, που όταν τις ακούς πιστεύεις πως δεν μπορεί ένας άνθρωπος να έχει κάνει κάτι τέτοιο σε συνάνθρωπό του», τονίζει η διευθύντρια της Α21, περιγράφοντας την κατάσταση στην οποία βρέθηκε η Χέλεν, αλλά και πολλές άλλες γυναίκες, που βιώνουν ανάλογες καταστάσεις.
Πολλές φορές, μάλιστα, όπως εξηγεί, πέραν των βιασμών υπάρχουν και πολλές εγκυμοσύνες, με στόχο να πάρουν το βρέφος από τη γυναίκα μόλις γεννηθεί και να το πουλήσουν, ενώ πολύ συχνό φαινόμενο είναι και οι εκτρώσεις και μάλιστα σε πολύ άσχημες εξωνοσοκομειακές συνθήκες. «Είχαμε ένα περιστατικό, που η κοπέλα κατάφερε να δραπετεύσει από ένα ανοιχτό παράθυρο λίγο μετά την έκτρωση και αιμορραγούσε στον δρόμο, τη βρήκε ένας συμπατριώτης της, Αφρικανός, και τη βοήθησε να περάσει στην Ελλάδα, από την Τουρκία, χωρίς να της ζητήσει το παραμικρό αντάλλαγμα, γεγονός που μας προβληματίζει σχετικά με το τι ενδεχομένως μπορεί να κρύβεται πίσω απ’ αυτό», σημειώνει η κ. Ντονοπούλου.
Μια ανάλογη περιπέτεια βίωσε η Χέλεν προτού βρεθεί στην “αγκαλιά” της Α21. «Και η ιστορία της Χέλεν κάπως έτσι εξελίσσεται. Πολύ έντονα βασανιστήρια στην Τουρκία, γύρω στους 6 με 9 μήνες. Ούτε η ίδια μπορεί να προσδιορίσει πόσο χρόνο ήταν εκεί, πότε ξεκινούσε και πότε τέλειωνε η μέρα… Πολλές φορές ήταν κλειδωμένη μαζί με τις άλλες γυναίκες του σπιτιού χωρίς φως και φυσικά δεν επιτρεπόταν να βγουν έξω. Για καλή της τύχη, κάποια μέρα βρήκε την πόρτα ανοιχτή και έφυγε. Τόσο …απλά, αλλά πολλές φορές αυτό το ‘απλό’ που βλέπουμε να συμβαίνει σε διάφορες περιπτώσεις μας υποψιάζει και μας βάζει σε σκέψεις», λέει η κ. Ντονοπούλου, εξηγώντας πως ίσως το κάνουν επίτηδες αφού είναι πολύ εύκολο να βρουν καινούρια άτομα προς εκμετάλλευση και να “ξεφορτωθούν” έτσι τα παλιά.
Σήμερα, η Χέλεν βρίσκεται στη φάση της αποκατάστασης, ζει σε αυτόνομο διαμέρισμα στη Θεσσαλονίκη και προσπαθεί να βρει τρόπους να αφήσει πίσω της τον εφιάλτη που βίωσε και να κάνει ένα νέο ξεκίνημα στη ζωή. «Πολλές φορές μας ρωτούν πόσο καιρό παίρνει σε αυτά τα άτομα να το ξεπεράσουν και να βρουν δουλειά. Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, αλλά όταν σε έναν άνθρωπο έχουν συμβεί τόσα αλλεπάλληλα χτυπήματα και σε τόσο νεαρή ηλικία χρειάζεται ακόμα περισσότερος χρόνος. Μπορεί ενίοτε να είναι ολόκληρη η ζωή του, που θα ψάχνει να βρει τρόπους να το αντιμετωπίσει, να ισορροπήσει μέσα του», επισημαίνει η διευθύντρια της Α21.
«Το δύσκολο με τις κοπέλες από την Αφρική είναι ότι ενίοτε αντιμετωπίζουν ρατσιστικά φαινόμενα και παρ’ όλο που μιλούν συνήθως και αγγλικά και γαλλικά, καλός συνδυασμός για τουριστικά π.χ. μέρη, δεν είναι εύκολο να βρουν δουλειά. Είναι χαρακτηριστικό πως στα δέκα χρόνια λειτουργίας μας δεν έχουμε δει καμιά Αφρικανή από τις κοπέλες αυτές να βρίσκει δουλειά στη Θεσσαλονίκη», υπογραμμίζει η κ. Ντονοπούλου, επισημαίνοντας πως ακόμα και για να νοικιάσουν σπίτι χρειάζεται πολλές φορές να εγγυηθεί η οργάνωση.
Η περίπτωση της Χέλεν ανήκει σε μία από τις δύο κατηγορίες θυμάτων trafficking, που εντοπίζει η Α21. Η κατηγορία αυτή αναδύθηκε τα τελευταία 3-4 χρόνια, αφορά άτομα κυρίως αφρικανικής προέλευσης, τα οποία εξαπατώνται με ψευδή υπόσχεση εργασίας, περνούν στην Τουρκία και από εκεί συνήθως καταλήγουν παράνομα σε κάποιο ελληνικό νησί, με τους διακινητές να εκμεταλλεύονται τις προσφυγικές ροές για να πετύχουν τον σκοπό τους.
Υπάρχει και μια άλλη κατηγορία, που “μετρά” περισσότερα χρόνια και αφορά τη διακίνηση γυναικών από το λεγόμενο (πρώην) “ανατολικό μπλοκ”. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μιας κοπέλας, που ένα βράδυ κατόρθωσε να δραπετεύσει με το δίχρονο παιδί της στην αγκαλιά, βρήκε καταφύγιο κάτω από μια γέφυρα και πήρε την αστυνομία, εκλιπαρώντας να πάει και να τη σώσει, όπως κι έγινε. Μάλιστα, η περίπτωση αυτή είναι μία απ’ αυτές που δικαιώθηκαν στις δικαστικές αίθουσες, με τη νεαρή γυναίκα να έχει επιστρέψει πλέον στη χώρα της και ο βασανιστής της να έχει οδηγηθεί στη φυλακή.
“Δεν έχω υπάρξει πιο θυμωμένη, απ’ όταν μού έλεγε η κοπέλα ότι είχαν το δίχρονο παιδί της στο διπλανό δωμάτιο, την ώρα που την εξανάγκαζαν να συνευρίσκεται με πελάτη και έλεγαν στο παιδί πως η μαμά του προτίμησε να είναι με εκείνον κι όχι μαζί του. Δηλητηρίαζαν μια παιδική ψυχή”, λέει με έντονη τη συναισθηματική φόρτιση στη φωνή της η κ. Ντονοπούλου.
Εξηγεί, δε, πως αυτό που όπλισε με δύναμη ψυχής τη νεαρή γυναίκα, ώστε να τολμήσει την απόδραση ήταν ο φόβος για τη ζωή του παιδιού της. “Έβαλε σε κίνδυνο τη ζωή της προκειμένου να προστατεύσει το παιδί της”, λέει χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας πως “το πολύ ενθαρρυντικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε δει και δίκες να κερδίζονται και αυτό είναι κάτι πολύ σημαντικό”.
Φέτος η Α21 συμπλήρωσε δέκα χρόνια ενεργούς δράσης και παρουσίας στην Ελλάδα. Η γραμμή 1109, μια γραμμή πληροφόρησης σε 24ωρη βάση για την εμπορία ανθρώπων αλλά και καταγγελιών, δέχεται περίπου 60 κλήσεις την εβδομάδα. «Δεν αφορούν όλες περιστατικά καταγγελιών, αλλά και πληροφόρησης. Μέσω αυτών των κλήσεων κάνουμε αναφορές, τις οποίες τις στέλνουμε στο anti-trafficking της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης αλλά και τα κατά τόπους αστυνομικά τμήματα ανάλογα με την εκάστοτε περιοχή, στην οποία αφορά η καταγγελία. Έχουμε πολύ καλή συνεργασία με την αστυνομία», τονίζει η κ. Ντονοπούλου.
Το Freedom Center είναι το κέντρο ημέρας που λειτουργεί η Α21, η οποία λειτουργεί επίσης και ξενώνα για άτομα που, όπως εξηγεί η διευθύντρια της οργάνωσης, αντιμετωπίζουν μια περίοδο κρίσης, δηλαδή άτομα που έχουν μόλις βγει από τα κυκλώματα της εμπορίας και μπορεί να κινδυνεύουν άμεσα.
Σε αυτή τη δεκαετία, από το πρόγραμμα αρωγής και αποκατάστασης της Α21 έχουν περάσει τουλάχιστον 300 υποθέσεις, ενώ η οργάνωση ασχολείται και με τον τομέα της πρόληψης, ιδιαίτερα δε σε περιπτώσεις, όπου υπάρχει συγκέντρωση ευάλωτου πληθυσμού, όπως είναι τα προσφυγικά camps.
