Υπάρχουν κάποιες συναντήσεις που µπορούµε να πούµε πως άλλαξαν την ιστορία του Ελληνικού τραγουδιού.
Μία από αυτές έγινε σε χρόνια δίσεκτα και σκοτεινά και είναι αυτή του Μίκη Θεοδωράκη και του Γρηγόρη Μπιθικώτση.
Κανείς από τους δυο τότε που πρωτοσυναντήθηκαν δεν ήταν φτασµένο όνοµα. Ίσα ίσα. Ο διάσηµος συνθέτης βρισκόταν στο νησί της κόλασης εξαιτίας των φρονηµάτων του, ενώ ο σερ του ελληνικού τραγουδιού επειδή το έφερε η µοίρα να υπηρετεί τη θητεία του εκεί.
Το 1945 ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης κλήθηκε να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Παρουσιάστηκε στο Χαϊδάρι και µετά από µόλις 20 µέρες τον έστειλαν στη Μακρόνησο. Όταν έφτασε στον τόπο των µαρτυρίων για χιλιάδες ανθρώπους ένας ανθυπολοχαγός τον ρώτησε τι δουλειά κάνει.
Ο νεαρός Γρηγόρης του απάντησε πως είναι µουσικός. Ο ανθυπολοχαγός ξεχώρισε τον Μπιθικώτση και του έδωσε διαταγή να φτιάξει µια ορχήστρα για να διασκεδάζει τους αξιωµατικούς της Λέσχης κάθε βράδυ.
Στην αυτοβιογραφία του µε τίτλο “Εγώ, ο σερ”, ο Μπιθικώτσης, περιγράφει µια πρόβα που έµελλε να είναι ιστορική. Όπως γράφει, εκείνη την εποχή ήταν µεγάλη επιτυχία το τραγούδι “Το φανταράκι” του Γιώργου Μητσάκη. Η ορχήστρα για προφανείς λόγους ήθελε να µάθει το συγκεκριµένο κοµµάτι για να το παίζει στα γλέντια που στήνονταν στη λέσχη.
«Μια ηµέρα που το κάναµε πρόβα µε την ορχήστρα µου το τραγούδι αυτό και κάπου ήθελε ένα ακόρντο. Τους είπα “εδώ φα’’. Και πετάγεται ένα παιδί που ήταν ξαπλωµένο µε ένα βιβλίο στο χέρι και λέει: το “φα πάει καλύτερα’’. Και τον ρωτάω “τι δουλειά κάνεις εσύ ρε φίλε, µε τι ασχολείσαι;’’. Και µου απαντά “σπουδάζω µουσική’’. Αυτό το παιδί ήταν ο Μίκης Θεοδωράκης. Ήταν η πρώτη µας συνάντηση και επαφή στη Μακρόνησο. Πού να φανταζόµουν, εκείνη τη στιγµή, τι ρόλο θα έπαιζε στη ζωή µου, στη µουσική της Ελλάδας, αλλά και στην παγκόσµια µουσική σκηνή αυτό το παλικάρι, που το είδα µ’ ένα βιβλίο στα χέρια, ξαπλωµένο να διαβάζει».
Η µετέπειτα πορεία τους είναι λίγο ως πολύ γνωστή. Οι δύο τους γράφουν χρυσές σελίδες στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού: “Επιτάφιος”, “Άξιον Εστί”, “Βρέχει στη φτωχογειτονιά” κ.ά. και βέβαια τη “∆ραπετσώνα”, η οποία κρύβει την δική της ενδιαφέρουσα ιστορία.
Βρισκόµαστε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 µε τις πληγές του εµφύλιου πολέµου να είναι ακόµα ανοιχτές. Είναι η εποχή που οι µεγαλουπόλεις αρχίζουν να αλλάζουν, µε τις πρώτες πολυκατοικίες να ανεγείρονται, αφού προηγουµένως είχαν γκρεµιστεί τα παραγκόσπιτα. Αυτή ήταν η νέα πραγµατικότητα και των ανθρώπων της ∆ραπετσώνας.
Ο ίδιος ο Θεοδωράκης έχει διηγηθεί το πως γράφτηκε το τραγούδι: «Ο Tάσος Λειβαδίτης, θυµάµαι, είχε έλθει στο σπίτι µου στη Nέα Σµύρνη και είχε ακούσει ένα µέρος από ένα κοντσέρτο για πιάνο που είχα αρχίσει να γράφω. Tου άρεσε πολύ, έβαλε λόγια στη µουσική και έτσι γράψαµε το ‘‘Mάνα µου και Παναγιά’’. Για να βγει σε δίσκο, όµως, έπρεπε να γράψουµε άλλο ένα τραγούδι, να το ‘‘ζευγαρώσουµε’’, γιατί τότε βγαίναν οι δίσκοι µικροί, µε δύο τραγούδια ο καθένας. Ο αδελφός µου είχε προτείνει να γράψω ένα τραγούδι για τα γεγονότα. Εκείνη την εποχή, η κυβέρνηση ήθελε να διώξει τους πρόσφυγες απ’ τις παράγκες τους στη ∆ραπετσώνα, χωρίς να τους δώσει αποζηµίωση. Για εκείνους ήταν ένας αγώνας επιβίωσης, ένας αγώνας ζωής ή θανάτου, καθώς πήγαιναν οι µπουλντόζες και τους ξήλωναν τα σπίτια. Mια µέρα, πηγαίνοντας µε το αυτοκίνητο προς την ‘‘Kολούµπια’’ για φωνοληψία τού ‘‘Mάνα µου και Παναγιά’’, µου ήρθε ξαφνικά η έµπνευση για τη ‘‘∆ραπετσώνα’’, µπροστά στο θέατρο Kαλουτά.
Σταµάτησα απότοµα και έγραψα τη µελωδία. Το ίδιο βράδυ τηλεφώνησα στον Λειβαδίτη, του τραγούδησα απ’ το τηλέφωνο τη µελωδία κι εκείνος έγραψε τους στίχους». Στην πρώτη εκτέλεση τραγουδά ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ενώ µπουζούκι παίζει ο Μανώλης Χιώτης».
Καλές ακροάσεις µέχρι την επόµενη ιστορία µε ρεφρέν!
* Η Μαρία Σουρουκίδου είναι ραδιοφωνική παραγωγός
