Ανθρωπος με σπουδαία επιστημονική προσφορά στον τόπο μας -και όχι μόνον- ο Γιάννης Φίλης, καταξιώθηκε στην τοπική κοινωνία των Χανίων μέσα από το έργο που άφησε στο Πολυτεχνείο Κρήτης ως πρύτανης. Από τους πρώτους που μίλησαν για την κλιματική αλλαγή φέρνοντας τα περιβαλλοντικά ζητήματα στο επίκεντρο της επικαιρότητας, ο Γιάννης Φίλης αποφάσισε πλέον να περάσει σε ένα νέο “μετερίζι”.
Στα “Χανιώτικα νέα” μιλά για την απόφασή του αυτή. Να είναι υποψήφιος βουλευτής Χανίων με το ΜέΡΑ25 του Γιάνη Βαρουφάκη.
• Το πρώτο ερώτημα που έχουν και πολλοί αναγνώστες μας είναι, το πώς μετά από μια τέτοια σπουδαία ακαδημαϊκή σταδιοδρομία, ο πιο επιτυχημένος πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης αποφασίζει ν’ ασχοληθεί με την πολιτική;
Αποφάσισα να ασχοληθώ με την πολιτική μετά από πρόσκληση του ΜέΡΑ25. Ήταν μια δύσκολη απόφαση επειδή έχω περάσει όλη μου τη ζωή με την έρευνα και τη συγγραφή. Απόφαση που έπρεπε να ληφθεί σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Μετά από σκέψη απάντησα καταφατικά, κυρίως επειδή το ΜέΡΑ25 ταυτίζεται πλήρως με τις απόψεις μου για την κλιματική αλλαγή, ένα ζήτημα πρώτιστης σημασίας για μένα. Ξαφνικά μου δόθηκε η ευκαιρία να περάσω από την ακαδημαϊκή έρευνα στην πολιτική πράξη. Σκέφτηκα ότι κάνω διαλέξεις σε πολλά μέρη του κόσμου, γράφω άρθρα επιστημονικά αλλά και λαϊκά, όμως έπρεπε να κάνω το κάτι παραπάνω. Θέλω να τονίσω ότι το ζήτημα του περιβάλλοντος δεν είναι μόνο επιστημονικό. Σε αυτή την τιμητική λοιπόν πρόσκληση είπα το ναι.
•Να υποθέσω όμως ότι στη “ατζέντα” σας της πολιτική δεν είναι μόνο το περιβάλλον. Ποια άλλα θέματα θέλετε να αναδείξετε;
Συμφωνώ σε πολλά βασικά ζητήματα με το ΜέΡΑ25. Φερ’ ειπείν σε αυτά που α φορούν την κοινωνική ασφάλιση, τα εργασιακά δικαιώματα, με την προσπάθεια να συγκρατηθεί ο νεοφιλελευθερισμός στην κοινωνία μας. Γιατί είναι μια “λαίλαπα” που θέλει να κάνει τον περισσότερο κόσμο εξαρτήματα σε μια τεράστια μηχανή που την έχουν κάποιες μεγάλες εταιρείες, κάποιοι ολιγάρχες. Αυτές οι εταιρείες έχουν ως στόχους το κέρδος, την ισχύ, τη φοροαποφυγή και τον εκμηδενισμό των εργαζομένων.
•Ένα ζήτημα πάντως, με το οποίο ταυτίζεστε απόλυτα πιστεύω με το ΜέΡΑ25 είναι αυτό των υδρογονανθράκων. Είναι το μόνο κόμμα που λέει ένα ξεκάθαρο “όχι” σε ένα θέμα που απασχολεί έντονα την Κρήτη το τελευταίο διάστημα.
Πρόσφατα ακούγαμε πως η Βόρεια Ευρώπη “καίγεται” στους 45 βαθμούς. Στη Μεσσηνία θερινό χαλάζι σπάζει τζάμια και καταστρέφει καλλιέργειες, τα Χανιά πνίγονται από τις πλημμύρες, οι περιβαλλοντικοί πρόσφυγες αυξάνονται και θα καταλήγουν στη χώρα μας στην απέλπιδα προσπάθειά τους να φτάσουν στην πλούσια Ευρώπη. Αυτά είναι πρωτοφανή φαινόμενα που θα ενταθούν όμως.
Όλα αυτά σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Επιπλέον ένα βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα είναι οι μεταναστευτικές ροές. Πολλοί από αυτούς τους μετανάστες είναι περιβαλλοντικοί πρόσφυγες. Ο ΟΗΕ προβλέπει ότι ο αριθμός των περιβαλλοντικών προσφύγων, κυρίως λόγω κλιματικής αλλαγής, θα φτάσει έως το 2050 τα 200 εκατομμύρια και πιθανώς το 1 δισεκατομμύριο.
• Πολλοί περισσότεροι αν σκεφτούμε ότι οι πόλεμοι συνήθως γίνονται για τους υδρογονάνθρακες και τη διαχείρισή τους.
Βέβαια! Άλλη τραγωδία αυτή. Συνεπώς, πώς συγκρατείς τέτοια κύματα απελπισμένων ανθρώπων; Συγκριτικά ο πληθυσμός της Ευρώπης είναι 750 εκατομμύρια. Πώς θα αντιμετωπίσεις με όρους ανθρωπισμού αυτές τις ροές. Αυτό λοιπόν είναι το μείζον πρόβλημα για εμένα. Γιατί η κλιματική αλλαγή έχει πολλές επιπτώσεις. Και στην υγεία. Έχουμε επέλαση νόσων που τις έχουμε ξεχάσει. Έχουμε βλάβες στην αλιεία. Οι θάλασσες γίνονται όξινες, καταστρέφεται η τροφική αλυσίδα. Μελέτες δείχνουν ότι λόγω κλιματικής αλλαγής οι μέδουσες θα κατακλύσουν τη θάλασσα. Μάλιστα πρόσφατα, στο Σίδνεϊ οι μέδουσες “νίκησαν” το αεροπλανοφόρο Ρίγκαν! Λόγω των υψηλών θερμοκρασιών μπλοκάρισαν τους αγωγούς ψύξης των πυρηνικών αντιδραστήρων! Αναγκάστηκε λοιπόν και αποχώρησε το αεροπλανοφόρο.
Είναι φαινόμενο που θα ενταθεί. Φωνάζουν όλοι ότι πρέπει να τρέξουμε. Αλλά δεν κάνουμε τίποτε. Μιλάμε για υδρογονάνθρακες. Ξέρετε τι είναι; Πετρέλαιο και φυσικό αέριο που εκλύουν διοξείδιο του άνθρακα που επιτείνει την κλιματική αλλαγή. Είναι θερμοκηπιακό αέριο. Ό,τι βγάζουμε από το υπέδαφος, έρχεται στην ατμόσφαιρα. Για εκατομμύρια χρόνια δεν υπήρχε αυτός ο άνθρακας στην ατμόσφαιρα.
• Με όρους στοιχειώδους λογικής αυτά που λέτε είναι απόλυτα αντιληπτά. Ταυτόχρονα όμως, η σύγχρονη ζωή, η καθημερινότητα, θέλει την κοινωνία μας όλο και πιο ενεργοβόρα. Κάθετί που θέλουμε ζητά ενέργεια. Από πού θα την αντλήσουμε λοιπόν για να καλύψουμε τις ολοένα αυξημένες ανάγκες μας;
Η λύση βρίσκεται στην υιοθέτηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με ταχύτητα πολύ μεγαλύτερη της παρούσας. Σήμερα είναι συμφέρουσα λύση και η στροφή σε αυτές τις μορφές πρέπει να γίνει άμεσα. Μπορούν να γίνουν μεγάλες επενδύσεις μέσα από τις οποίες θα δημιουργηθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας και θα αντιμετωπιστεί εν μέρει η ανεργία. Υπάρχουν και άλλες δράσεις όπως οι μαζικές αναδασώσεις, η εξοικονόμηση ενέργειας και η ηλεκτροκίνηση των μεταφορών.
Μιλάμε για πράγματα που γίνονται για παράδειγμα στην Καλιφόρνια και μάλιστα ξεκίνησαν από το Σβαρτζενέιγκερ, όταν ήταν κυβερνήτης, αν και Ρεπουμπλικάνος.
Εμείς καθυστερούμε επικίνδυνα. Ο χρόνος τελειώνει. Στροφής στις Ανανεώσιμες πηγές σε συνδυασμό με άλλες περιβαλλοντικές πολιτικές είναι η λύση. Επιστημονικά και τεχνικά εφικτή λύση. Είναι ζήτημα πολιτικής βούλησης.
• Το αναπτυξιακό μοντέλο που προωθείται για την Κρήτη τα τελευταία χρόνια, δείχνει “χτισμένο” γύρω από την ενέργεια. Υδρογονάνθρακες, Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας με μάλλον φαραωνικά σχέδια κλπ. Μπορεί η Κρήτη να τα συγκεράσει όλα αυτά με τον τουρισμό και τον πρωτογενή τομέα; Στο δικό σας μυαλό πως οραματίζεστε την Κρήτη του μέλλοντος;
Το συγκριτικό πλεονέκτημα της Κρήτη δεν είναι οι υδρογονάνθρακες, οι μεγάλοι δρόμοι και οι υποδομές. Ο επισκέπτης έρχεται για το φυσικό της περιβάλλον, την ιστορία τον πολιτισμό. Αυτά πρέπει να προστατεύσουμε. Τα γεωργικά προϊόντα του νησιού είναι μοναδικά παγκοσμίως. Η ποιότητα των τοπικών προϊόντων είναι εντυπωσιακή, λόγω εδάφους, κλίματος κλπ. Πρέπει επίσης να στραφούμε σε βιολογικές καλλιέργειες. Αυτή την ποιότητα πρέπει να προβάλουμε, με τη συνεργασία παραγωγών, δήμων και Περιφέρειας.
Μην ξεχνάμε ότι εδώ γεννήθηκε η περίφημη κρητική διατροφή. Κορυφαία παγκοσμίως. Δεν χρειάζονται λοιπόν τρομερά έργα για να προβληθεί το νησί διεθνώς και να σταθεί στα πόδια του οικονομικώς. Χρειάζονται γενικά μικρομεσαίες επιχειρήσεις και να δοθεί μεγάλη έμφαση σε αυτά που παραδοσιακά το νησί μπορεί να αποδώσει.
• Μέσα από αυτές δηλαδή τις ενέργειες θα δούμε νέες θέσεις εργασίας;
Βεβαίως. Εφόσον το νησί στηριχθεί στις δυνάμεις του, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στην παραγωγή, εάν προστατεύσει και κατοχυρώσει τα προϊόντα του, έχει πολλά να δώσει και να κερδίσει.
• Αναφερθήκατε στο ζήτημα των μεγάλων δρόμων και θυμάμαι κάτι που είχε πει ο Γιάνης Βαρουφάκης πριν από τις ευρωεκλογές σε ομιλία του στα Χανιά. Ότι δεν χρειάζεται ένα σύγχρονο αυτοκινητόδρομο η Κρήτη αλλά ένα σύγχρονο σιδηρόδρομο. Και δεν νομίζω να υπάρχει άλλος πολιτικός αρχηγός που να είπε στους Κρητικούς κάτι τέτοιο, κόντρα στο “ρεύμα”, ότι δεν χρειάζεστε νέο αυτοκινητόδρομο. Αυτό όμως το έργο το στηρίζουν τα υπόλοιπα κόμματα. Τι εναλλακτική υπάρχει;
Η εναλλακτική είναι εφικτή και δοκιμασμένη από τους Ιάπωνες. Ένας σύγχρονος ηλεκτρικός σιδηρόδρομος, παράλληλος με τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης. Μια σπουδαία συγκοινωνιακή λύση με μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Δεν έχει πολλά ατυχήματα, είναι πολύ αξιόπιστο μέσο και μπορεί εύκολα και γρήγορα να μεταφέρει ανθρώπους και προϊόντα. Δεν λέμε να καταργήσουμε τον ΒΟΑΚ. Είναι απαράδεκτος, άθλιος. Πρέπει να βελτιωθεί. Πρέπει να γίνουν σοβαρές επισκευές και αλλαγές. Να υπάρξει πρώτα – πρώτα σήμανση, η οποία είναι ανύπαρκτη. Πρωτόγονες καταστάσεις. Πρέπει λοιπόν να βελτιωθεί σημαντικά και να υπάρχει ο δρόμος αυτός. Όμως παράλληλα πρέπει να υπάρξει μια σιδηροδρομική γραμμή.
Είναι μια επιλογή που χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό Ιάπωνες και Ευρωπαίοι. Θα σας πω ένα παράδειγμα με το Λος Άντζελες. Είχαν πρόβλημα ρύπανσης και κυκλοφοριακό. Είπαν λοιπόν ότι αφού ο μεγάλος δρόμος γέμισε, να φτιάξουν άλλον ένα, μεγαλύτερο. Γεμίζανε και τα καινούρια δίκτυα. Διαπίστωσαν λοιπόν εμπειρικά ότι η λύση δεν ήταν να δίνει περισσότερο χώρο στο αυτοκίνητο.
Επομένως η πρόταση βελτίωσης ουσιαστικής του ΒΟΑΚ σε συνδυασμό με μια καλή επένδυση σε σιδηρόδρομο.
• Βλέπω ότι σε όλες σας τις απαντήσεις τα πάντα κινούνται γύρω από το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής και εκεί καταλήγουν. Είναι λοιπόν αυτή η κυρίαρχη απειλή για τις κοινωνίες;
Βεβαίως. Ξεκίνησα να μιλώ για την κλιματική αλλαγή πριν από 30 χρόνια. Όχι γιατί ήμουν έξυπνος ή σοφός. Έβλεπα τη γεωργία γα παράδειγμα πως αναπτυσσόταν στον τόπο καταγωγής μου την Αργολίδα. Ραντίζαμε τα πάντα με παραθείο. Ακόμα και ανθρώπους! Έβλεπα θάλασσες να θολώσουν από τα λιπάσματα που ρίχναμε. Έβλεπα λοιπόν το πρόβλημα να έρχεται. Στην πρώτη μου διάλεξη πριν από 30 χρόνια για την κλιματική αλλαγή, ίσως κάποιοι να σκέφτηκαν ότι “άστον αυτόν λέει τα δικά του”. Σήμερα όμως το πρόβλημα είναι εδώ. Δεν γνωρίζω τι κόσμο θα παραδώσουμε στα εγγόνια μας και αυτό με τρομάζει. Δεν γνωρίζω αν και πως θα υπάρχει πολιτισμός σε 50 ή 80 χρόνια από τώρα. Δεν είναι απίθανο να καταρρεύσει. Οτιδήποτε κι αν σημαίνει αυτό το ρήμα. Αναλογιστείτε ότι η CIA έχει ως υπ’ αριθμό 1 απειλή για τις Η.Π.Α. στις εκθέσεις της την κλιματική αλλαγή. Από το 1966 ο πρόεδρος Τζόνσον είχε στα χέρια τους εκθέσεις για τον κίνδυνο αυτό.
• Σήμερα βέβαια ο Ντόναλντ Τραμπ δεν δείχνει να.. συγκινείται από αυτά.
Ο Τραμπ νομίζω ήταν ένα από τα μεγαλύτερα ατυχήματα και των Η.Π.Α. και τις ανθρωπότητας. Απορώ πως είναι στη θέση που είναι. Λέει τα πιο τρελά πράγματα, καυχάται ότι δεν διαβάζει, συναναστρέφεται με δικτάτορες. Ευτυχώς υπάρχουν πολλοί που του εναντιώνονται. Δικαστικοί, κυβερνήτες, μέλη του κογκρέσου.
• Είναι βέβαια δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος.
Δημοκρατικά σε εισαγωγικά, γιατί πήρε πάνω από 2 εκατομμύρια λιγότερες ψήφους από την Κλίντον. Αλλά είναι το σύστημα τέτοιο που μπορείς με “μαγειρέματα” αν έχεις της μειοψηφία να κάνεις πλειοψηφία! Σε κάθε περίπτωση πιστεύω είναι από τις πλέον ατυχείς στιγμές της ιστορίας των Η.Π.Α. και της ανθρωπότητας η εκλογή αυτού του ανρθώπου. Δεν νομίζω ότι έχει συναίσθηση που βρισκόμαστε.
• Πώς φτάσαμε όμως στο σημείο αυτό που μας περιγράφετε. Απέναντι σε αυτούς τους κινδύνους; Ήταν μια φυσιολογική εξέλιξης της ανθρωπότητας; Ήταν κάτι που δημιουργήθηκε από τις αγορές, από επιχειρήσεις που στοχεύμενα θέλαν να διαμορφώσουν καταστάσεις; Ή είναι μια θεωρία συνωμοσίας αυτό;
Σε κοινωνικά θέματα, όμως και σε οικονομικά, το να κάνεις κανείς προβλέψεις είναι πρακτικά αδύνατο. Συνήθως εκ των υστέρων ερμηνεύουμε. Δεν νομίζω ότι η εξέλιξη αυτή της ανθρωπότητας οφείλεται σε κάποιο λόγο νομοτελειακό ή ότι υπήρχαν κάποιοι κακοί ή κάποιοι συνωμότες. Δημιουργήθηκαν κάποιες καταστάσεις στο σύστημα που ευνόησαν δράσεις που μας έφεραν στο σημείο που είμαστε σήμερα. Ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα από τα οποία πάσχουμε είναι η τρομακτική ισχύς των πολύ μεγάλων εταιρειών και των ολιγαρχών. Για παράδειγμα το Facebook έχει 2,6 δισεκατομμύρια “υπηκόους” . Είναι η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο. Φτιάχνει το δικό του νόμιμα τώρα. Αύριο αν έχει κι ένα ιδιωτικό στρατό θα είναι το πιο επικίνδυνο πράγμα στον κόσμο! Απειλεί τις δημοκρατίες. Ο Ζάκερμπεργκ ζητά κατά καιρούς συγνώμη, όταν “στριμωχτεί” λιγάκι αλλά προχωρά ακάθεκτος.
Παλιά γι’ αυτό οι Αμερικανοί από τις αρχές του 20 αιώνα είχαν νόμους κατά των τραστ γιατί κι αυτοί που πιστεύουν στον καπιταλισμό θεωρούν ότι οι μεγάλες εταιρείες μπορούν να απειλήσουν το πολιτικό σύστημα. Επ ουδενί λόγο δεν μιλάμε για εταιρείες που έχουμε εδώ στα Χανιά ας πούμε. Αυτές έίναι σποδνυλική στήλη της οικονομίας. Μιλάμε για πολυεθνικούς γίγαντες απρόσωπους.
Διαχειρίζονται από τις ΗΠΑ κόκκινα δάνεια και δημιουργούν αστέγους στην Ελλάδα ή αγοράζουν αεροδρόμια όπως των Χανίων με δανεικά από τράπεζες που ουσιαστικά καταλήγουν στον Έλληνα φορολογούμενο. Από το Τέξας με ένα υπολογιστή σκοτώνουν ανθρώπους στο Αφγανιστάν.
Η Exxonmobil που θα μας πάρει τους υδρογονάνθρακες κια θα γίνουμ τρισεκατομμυριούχοι και θα σωθούμε είναι ένα ακόμη παράδειγημα. Ετιαρεία που είναι υπόδικη για περιβαλλοντικές απάτες. Αυτοί οι γίγανες αν δεν ελεγχθούν εγκαίρως και σοβαρά, ήδη απειλούν τη δημοκρατία και θα την καταργήσουν στο τέλος. Να το πω απλά. Αγοράζουν πολιτικούς. Τους ΄δινουν χορηγίες που ανταποδίδονται προφανώς. Στις ΗΠΑ τα λόμπι δουλεύουν “ανοιχτά” και νόμιμα. Δίνουν τεράστια ποσά σε πολιτικούς . Και βλέπεις αυτά να αλλάζουν ξαφνικά τις θέσεις τους! Αυτό το φαινόμενο λοιπόν είναι επικίνδυνο. Θα φτάσουμε σε μια παγκόσμια δικτατορία.
• Τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες απέναντι σε αυτή την κατάσταση;
Τις αποφάσεις τις παίρνουν γραφειοκράτες και παράγοντες. Ο πολίτης όμως έχει μια σημαντική δυνατότητα. Ψηφίζει. Αντί λοιπόν να χειροκροτεί τον ηγέτη που του υπόσχεται ανέφικτα πράγματα, θα πρέπει να κρίνει προγράμματα και να συμμετέχει στην εκλογική διαδικασία. Είναι κρίμα να μην την εκμεταλλευτεί τη δύναμη της ψήφου λόγω της απογοήτευσής του από την πολιτική.
Πρέπει να ψηφίζει με βάση τη σοβαρότητα και την αξιοπιστία των προσώπων και των προγραμμάτων, όχι με βάση τα σλόγκαν, τα κλισέ και τις φαμφάρες. Με βάση τη λογική και το πρόγραμμα. Κι εκεί υπάρχει ελπίδα. Γιατί πάντα υπάρχουν καλοί άνθρωποι. Το όπλο μας είναι η ψήφος.
• Κλείνουμε λοιπόν με ένα μήνυμα συμμετοχής και φαντάζομαι στήριξης στο ΜέΡΑ25 και στην δική σας υποψηφιότητα;
Απολύτως. Στήριξη στο ΜέΡΑ25. Και σας ευχαριστώ για το πολύ ωραίο έργο της ενημέρωσης που κάνουν τα “Χανιώτικα νέα”.
