Αγαπημένα αντικείμενα από τα σπίτια μας, αλλά και όμορφα στιγμιότυπα από επισκέψεις σε μουσεία που μας κάνουν να σκεφτόμαστε και να αισθανόμαστε θετικά, είναι τα «εκθέματα» δύο πρωτότυπων ομαδικών φωτογραφικών συλλογών στο Facebook και το Instagram.
Το «Μουσείο Μέσα Μου» («The Museum Inside Me»), όπως είναι το λογότυπο των δύο σελίδων που φτιάχτηκαν τις ημέρες του κορονοϊού και του «Μένουμε Σπίτι», είναι μία πρό(σ)κληση που μας απευθύνουν οι δημιουργοί τους, ώστε να στήσουμε το δικό μας μουσείο: Ένα μουσείο όμορφων προσωπικών στιγμών, μέσα από φωτογραφίες και σχόλια που αναρτούν οι ίδιοι οι χρήστες. Την ιδέα εμπνεύστηκαν η Μάρλεν Μούλιου, επίκουρη καθηγήτρια Μουσειολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο Γιάννης Κουκμάς, κοινωνικός ανθρωπολόγος-πολιτιστικός διαχειριστής και η Μαρία Χριστίνα Ευστρατίου, αρχαιολόγος-μουσειολόγος-μουσειοπαιδαγωγός.
Πόσες «αναγνώσεις» μπορεί να έχει αυτή η πρωτοβουλία; «Μία πρώτη ανάγνωση είναι το πώς ο καθένας μας θα συνδεθεί με την ιστορία την οποία διαβάζει σε προσωπικό επίπεδο. Παρατηρούσα λίγο τη “θεματολογία” των ιστοριών που μας έχουν δοθεί, σε συνάρτηση με τα αντικείμενα που αναρτώνται. Αρκετές επιλογές έχουν να κάνουν με τη σύνδεσή μας με αγαπημένα μας πρόσωπα και μάλιστα της τρίτης γενιάς, παππούδες και γιαγιάδες. Δεν ξέρω αν αυτό έχει να κάνει και με την αγωνία μας να κρατήσουμε ασφαλείς τους ηλικιωμένους, δικούς μας ανθρώπους ή να τους τιμήσουμε μέσα από την επιλογή αντικειμένων που έχουν να κάνουν με τις ζωές τους, είτε ήταν δώρα από εκείνους είτε οτιδήποτε άλλο. Αυτό νομίζω ότι έχει ενδιαφέρον και σίγουρα μπορεί να ταυτιστεί με το προσωπικό μας βίωμα», αναφέρει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Μάρλεν Μούλιου. «Μία άλλη επιλογή είναι τα ταξίδια και οι διακοπές, σαν ένα είδος προς εξαφάνιση. Νιώθουμε την ανάγκη να σκεφτούμε αυτό που κάναμε πριν και να ονειρευτούμε ότι θα συνεχίσουμε να το κάνουμε και μετά την κρίση. Υπάρχουν κι άλλες θεματικές, λέω όμως αυτές τις δύο γιατί μπορούμε να τις συνδέσουμε άμεσα και με την κρίσιμη καμπή στην οποία είμαστε», προσθέτει.
Διαφορετικές ερμηνείες, όμως, μπορούν να δώσουν και όσοι βλέπουν τις φωτογραφίες. «Για παράδειγμα, αν μας ελκύει να επισκεφτούμε αυτό το μουσείο, αν θα θέλαμε να ζήσουμε κι εμείς μία εμπειρία σαν αυτή που δείχνει η φωτογραφία… Πιστεύω πολύ στο “μία εικόνα ίσον χίλιες λέξεις”. Και πραγματικά, παρατηρώντας τους ανθρώπους και τα πρόσωπά τους στις φωτογραφίες, δίνουν μία ατμόσφαιρα. Σε πολλές, μάλιστα, είναι σαν να μπαίνεις κι εσύ σε αυτήν την ατμόσφαιρα», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Μαρία Χριστίνα Ευστρατίου.
Τις ημέρες που Μένουμε Σπίτι δεν είναι λίγες οι προκλήσεις (challenges) από μουσεία όλου του κόσμου για δημιουργική απασχόληση και ψυχαγωγία. Για παράδειγμα, το Μουσείο Γκετί στο Λος Άντζελες ζητά από όσους παραμένουν στο σπίτι να αναδημιουργήσουν τα αγαπημένα τους έργα τέχνης κάνοντας χρήση του εαυτού τους και αντικειμένων του σπιτιού. Ωστόσο, «Το Μουσείο Μέσα Μου» προτείνει κάτι διαφορετικό. «Η δική μας πρωτοτυπία έγκειται στο ότι δεν επιζητούμε να σταθούμε σε ένα συγκεκριμένο μουσείο και να το κρατήσουμε ζωντανό. Εμείς θέλουμε να ενισχύσουμε την έννοια του μουσείου γιατί δεν μπορούμε να πάμε προς το παρόν σε αυτά. Επιπλέον, θέλουμε να ανατρέψουμε αρνητικές έννοιες που μπορεί να έχει κάποιος για τα μουσεία και να πούμε ότι το μουσείο βρίσκεται τελικά μέσα μας με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, οι οποίοι είναι όλοι αποδεκτοί και αυθεντικοί, αρκεί να είναι αληθινοί», μας εξηγεί η Μάρλεν Μούλιου.
«Οι συλλογές που έχουν τα μουσεία ανήκουν σε όλη την ανθρωπότητα. Έτσι κι εμείς, ουσιαστικά, δημιουργούμε ένα μουσείο με περιεχόμενο που ανήκει σε όλους, αλλά που δημιουργούμε όλοι μαζί. Και αυτό είναι το σημαντικό, η εμπιστοσύνη που χτίζουμε μεταξύ μας. Γιατί δεν είναι εύκολο κάποιος να διηγηθεί μία ιστορία του, να εκτεθεί δημόσια με το ονοματεπώνυμό του, με ένα προσωπικό του αντικείμενο. Δημιουργούμε μία ψηφιακή κοινότητα, ένα “σύννεφο”, πάνω στο οποίο βρισκόμαστε όλοι μαζί και προσπαθούμε να καταλάβουμε τι μας συμβαίνει, με τα προσωπικά μας αντικείμενα να μας συνδέουν», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιάννης Κουκμάς.
Και μετά τους περιορισμούς, θα διατηρηθούν οι σελίδες; «Αυτό είναι κάτι που δεν το έχουμε συζητήσει ακόμα. Βέβαια, η ιδέα ξεκίνησε λόγω της συγκεκριμένης κατάστασης. Αυτό που θέλουμε είναι να κινητοποιήσουμε την επικοινωνία -γιατί είμαστε “μόνοι” στα σπίτια μας- και να θέσουμε τον κόσμο σε μία συνθήκη, ώστε να εκφραστεί και να επικοινωνήσει με τους άλλους κάτι, είτε φωτογραφία είτε αντικείμενο είτε ανάμνηση. Και αυτό, θεωρώ, ότι είναι σημαντικό», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Μαρία Χριστίνα Ευστρατίου. «Δημιουργείται ένα μουσείο από όλους μας που είναι στο χέρι μας να το κρατήσουμε ζωντανό. Ανεξάρτητα αν υπάρχει η συνθήκη που ζούμε τώρα ή όχι, πάλι θα υπάρχει χρόνος για όλους μας να επιστρέψουμε σε έναν χώρο που δημιουργεί αισθήματα ασφάλειας. Γιατί αυτήν τη στιγμή δημιουργούμε αυτό που κάνουν και τα περισσότερα μουσεία: Μία safe zone, έναν χώρο ασφάλειας, έστω και ψηφιακό. Κάτι που πετυχαίνεται με τη συνεισφορά όλων αυτών των ανθρώπων που συμμετέχουν με αισιοδοξία και θετική ενέργεια μέσα από τα αντικείμενά τους», προσθέτει ο Γιάννης Κουκμάς.
Μήπως, όμως, η εικονική επίσκεψη σε ένα μουσείο αντικαταστήσει, εντέλει, την αληθινή μουσειακή εμπειρία; «Αυτήν τη στιγμή είναι έντονη η χρήση τής τεχνολογίας και στα μουσεία γιατί λειτουργεί επικουρικά, καλύπτοντας τις ανάγκες που έχουμε. Είναι πολύ έντονο το βίωμα σε ένα μουσείο, που δεν θεωρώ ότι μπορεί να το αντικαταστήσει τόσο εύκολα η τεχνολογία», απαντά η Μαρία Χριστίνα Ευστρατίου. «”Προσφέροντας” τα προσωπικά μας αντικείμενα μέσα από μία φωτογραφία σε έναν χώρο ψηφιακό, ουσιαστικά τον οικειοποιούμαστε, αισθανόμαστε γι’ αυτόν θετικά. Συνεπώς, και με αυτόν τον τρόπο, το μουσείο συμβάλλει στη σχέση την οποία ξαναχτίζουμε τώρα με τα κοινωνικά δίκτυα και γενικότερα με τα ψηφιακά μέσα», συμπληρώνει ο Γιάννης Κουκμάς.
«Δεν έχω μπει, μέχρι στιγμής, στον συλλογισμό αν θα αλλάξει η ζωή μας επειδή θα είναι όλα ψηφιακά. Πιο πολύ με νοιάζει αν θα αλλάξει η ζωή μας επειδή θα έχουμε έντονο τον φόβο για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα να βρεθούμε κοντά στον φυσικό χώρο και να λειτουργήσουμε σαν φυσικοί άνθρωποι και όχι μόνο ως ψηφιακές περσόνες. Δηλαδή, όταν θα βγούμε ξανά μετά την κρίση, να μη διστάζουμε να “αγγίξουμε” τους άλλους», καταλήγει η Μάρλεν Μούλιου.
Οι σχετικοί σύνδεσμοι στο Facebook και στο Instagram είναι, αντίστοιχα, https://www.facebook.com/themuseuminsideme και themuseuminsideme.
