» Γυμνάσιο Κουνουπιδιανών – 6ο Γυμνάσιο Χανίων
Το ορειβατικό μονοπάτι Ε4 συναντά τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους με ιστορική αξία. Το γεγονός αυτό μας οδήγησε να επινοήσουμε αυτόν τον τίτλο για το περιβαλλοντικό πρόγραμμα που εκπονούν τα σχολεία μας εδώ και δύο σχολικά έτη. “Ε4 και αρχαίες πόλεις” είναι η γενική ονομασία που κρύβει εμπειρίες, γνώση και χαμόγελα μαθητών και καθηγητών.
Οι εκδρομές στη φύση ήταν πάντα παράδοση στο Γυμνάσιο Κουνουπιδιανών. Παλιοί μας μαθητές έχουν σίγουρα να θυμούνται τις αναβάσεις στα χιονισμένα καταφύγια των Χανίων και όχι μόνο, αλλά και να αναπολούν μοναδικές εικόνες πεύκου και καταγάλανης θάλασσας, όπως αυτές που αποτυπώνονται ανεξίτηλα στο μυαλό του πεζοπόρου που διασχίζει τη διαδρομή από τον Αϊ Γιάννη Σφακίων, στον Άγιο Παύλο κι από εκεί στην Αγία Ρουμέλη. Όπως λέει και μια παλιά ινδιάνικη παροιμία «το καλό είναι καλό να εξαπλώνεται», έτσι συνεργαστήκαμε με το 6ο Γυμνάσιο και συνοδοιπορήσαμε στον χώρο και τον χρόνο, στη φύση και την ιστορία.
Το σχολείο έχει ως βασικό στόχο τη γνώση και την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του μαθητή. Από τους πρώτους αιώνες τους διαφωτισμού μέχρι και σήμερα η παιδαγωγική επιστήμη δεν έχει διαφοροποιηθεί αναφορικά με τη διαπίστωση ότι η φύση παιδεύει, μορφώνει και εξευγενίζει την προσωπικότητα του ανθρώπου. Δεν υπάρχει πιο υγιής διέξοδος για τον μαθητή του σήμερα από το να μάθει να αγαπά, να περπατά και να διαμορφώνει τις αισθήσεις του στη φύση.
Από την άλλη ως λαός έχουμε λίγες κοινές πεποιθήσεις και ελάχιστες στιγμές απόλυτης ομόνοιας. Στο σημείο όπου κατά γενική ομολογία συμφωνούμε είναι ότι υστερούμε στις ιστορικές μας γνώσεις. Η ιστορία, η γνώση του παρελθόντος, είναι ένα παρεξηγημένο συνήθως μάθημα που ανόρεχτα αναγκάζονται να υποστούν μαθητές και γονείς, ειδικά όταν έρχεται η ώρα του διαβάσματος και του «ελέγχου γνώσεων». Είναι όμως η ιστορία μόνο ένα βιβλίο; Διδάσκεται μόνο στη σχολική τάξη και ίσως στο μουσείο; Τι σημαίνει βιωματική αντιμετώπιση της ιστορίας στην πράξη;
Στα ερωτήματα αυτά θα απαντήσουν οι μαθητές μας. Εκείνοι που εργάζονται με μεράκι σε ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα που, όπως όλα τα τέτοιου είδους προγράμματα, είναι προαιρετικό, γίνεται εκτός διδακτικών ωρών και δεν έχει βαθμολογικό αντίκρισμα, σε μια υλιστική – βαθμοθηρική εποχή. Με άλλα λόγια, για να επιλέγουν οι μαθητές τις εκδρομές στο βουνό με στόχο να συναντήσουν αρχαίες πόλεις, το στοίχημα έχει κερδηθεί ή πιο επίσημα: οι εκπαιδευτικοί στόχοι έχουν εκπληρωθεί στο έπακρο.
Αν και είναι ενοχλητικό για το παιδί -κι όχι άδικα- ρωτήστε έναν μαθητή Γυμνασίου ποιες αρχαίες πόλεις γνωρίζει. Η απάντηση θα είναι αποστομωτική. Αν έμαθε καλά την Κνωσό, θα αναφέρει μόνο αυτήν, ενώ η εμπειρία μας δείχνει ότι αγνοούν την ονομασία της αρχαίας πόλης που βρίσκεται κάτω από την πόλη των Χανίων (την αρχαία Κυδωνία). Αν τα παιδιά δεν είναι σε θέση να απαντήσουν γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι και πολλοί ενήλικες είναι πιθανό να αγνοούν τις αρχαίες πόλεις, τόσο του Νομού Χανίων όσο και της Κρήτης ολόκληρης. Η αμηχανία όμως σταματά αν συνδυάσουν ονόματα γνωστών πλοίων, που μας ταξιδεύουν ως την πρωτεύουσα της χώρας μας, με τις ονομασίες των αρχαίων πόλεων που φέρουν.
Ως πρακτική λύση, στην αμφιλεγόμενη σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με τη φύση και την ιστορία, τα σχολεία μας έχουν να αντιπροτείνουν το πρόγραμμα «Ε4 και αρχαίες πόλεις», που για πρώτη φορά θα τολμήσει το άνοιγμά του στην κοινωνία και τους αρμόδιους φορείς. Ζητήσαμε τη βοήθεια της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων και μας έδειξαν εμπιστοσύνη και συμπαράσταση παραχωρώντας μας τον χώρο του Πνευματικού Κέντρου Χανίων το Σάββατο 22 Φεβρουαρίου 2014. Θα θέλαμε και διά του Τύπου να ευχαριστήσουμε θερμά για την ανταπόκριση τις κυρίες Σούλα Ζώτου και Κατερίνα Τζομπανάκη, οι οποίες προώθησαν το αίτημά μας και μας ενημέρωσαν για την τελική του έκβαση.
Για πρώτη φορά εμείς οι μαθητές και ειδικοί επιστήμονες θα παρουσιάσουμε την οπτική μας πάνω στον κοινό αυτόν άξονα. Για να κατανοήσουμε τι ακριβώς είναι το ορειβατικό μονοπάτι Ε4 στο πλάι μας στάθηκαν η Δασική Υπηρεσία Χανίων, Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς και Λευκών Ορέων, το Μ.α.ι.χ. και ο Ορειβατικός Σύλλογος. Τους ευχαριστούμε όλους θερμά που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα των περιβαλλοντικών ομάδων μας.
Τις αρχαίες πόλεις των Χανίων αλλά και κάποιες του Ρεθύμνου θα παρουσιάσουν οι αρχαιολόγοι της ΚΕ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Χανίων που τις έχουν ανασκάψει και μελετήσει. Είναι πράγματι πολύ σημαντικό η ιστορία να διδάσκεται από τους ανθρώπους που αναζητούν μέσα στη γη τα σημάδια της και αναλώνουν όλη τους την επαγγελματική ζωή στην εξαγωγή συμπερασμάτων. Η σύνδεση της αρχαιολογικής σκαπάνης με τη σχολική ζωή είναι για μας μια γοητευτική παράμετρος που θα επιτρέψει την ουσιαστική, βιωματική ιστορική γνώση. Η αρχαία Συία, η αρχαία Τάρρα, η αρχαία Λάππα, η αρχαία Πολυρρήνια και η αρχαία Λισός πρόκειται να αποκαλύψουν τα μυστικά τους στην επικείμενη ημερίδα.
Κυρίως όμως τον λόγο θα έχουν, οι μαθητές. Εκείνοι είναι που θα δώσουν το χρώμα, τη ζωντάνια και θα μιλήσουν για τις γνώσεις που αποκόμισαν. Η αρετή της συνεργασίας, η ανάγκη για φυσική ζωή, η γοητεία της γνώσης του παρελθόντος, η οργάνωση ενός ορειβάτη, το φαγητό στο βουνό, η ορθή συμπεριφορά σε έναν δρυμό, η προστασία του μονοπατιού Ε4 (από αγροτικούς δρόμους και όχι μόνο) είναι μερικές από τις θεματικές που θα αναπτύξουν.
Κλείνοντας να ευχαριστήσουμε όλους όσους με θέρμη δέχτηκαν να συμμετάσχουν στο όλο εγχείρημα, φορείς, υπηρεσίες, σχολεία, επιστήμονες, μαθητές. Το σχολείο μπορεί να φέρει εις πέρας τον ρόλο του μέσα από τη συνεργασία, την αλήθεια και τη συμπαράσταση. Σας ευχαριστούμε όλους.
Οι μαθητές και οι υπεύθυνοι των περιβαλλοντικών ομάδων
«Ε4 και αρχαίες πόλεις» του 6ου Γυμνασίου Χανίων και του Γυμνασίου Κουνουπιδιανών
