East Med σε αναστολή;

Είχε υπογραφεί πανηγυρικώς, Μάρτιος 2019 στο Τελ Αβίβ και Ιαν. 2020 στην Αθήνα, συμφωνία από Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρο, κατασκευής ενός αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου, του EastMed, μήκους 1900 χλμ. και κόστους 6 δισ. ευρώ από κοιτάσματα του Ισραήλ στην Αν. Μεσόγειο μέσω Κύπρου, Κρήτης και εκείθεν διά της Ιταλίας στην Ευρώπη.
Γι’ αυτό το πρότζεκτ, αντιπροσωπεία των ΗΠΑ υπό τον Μάικ Πομπέο επί Τραμπ, είχε εκφράσει τη συμπαράστασή της. Επίσης, ο εκπρόσωπος της Ε.Ε. Ζοζέ Μπορέλ το παρουσίασε κάνοντας λόγο για κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης.
Ενώ το έργο βρισκόταν υπό μελέτη, φάνηκε τώρα επί Μπάιντεν να “πνέει τα λοίσθια”, ύστερα από ένα non paper του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Με το ανεπίσημο έγγραφο που κοινοποιήθηκε στους άμεσα εμπλεκόμενους και στην Ε.Ε. προτείνει η Ουάσινγκτον την αναστολή του έργου, θεωρώντας αμφίβολη τη βιωσιμότητά του, ότι έχει υψηλό κόστος, επιβαρύνει το περιβάλλον και δημιουργεί εντάσεις στην Αν. Μεσόγειο. Σημειωτέον ότι ο East Med θεωρήθηκε παράγοντας αυτονομίας καυσίμων για την Ευρώπη, καθιστούσε δε την Ελλάδα διαμετακομιστικό κόμβο. Οι Αμερικανοί έτσι έστειλαν στις “ελληνικές καλένδες” ένα σχέδιο, που ήταν μόνο επί χάρτου, αν και χρηματοδοτήθηκε απ’ την Ε.Ε. και με 6 εκ. ευρώ.
Μπορεί οι ΗΠΑ να έχουν επιβάλλει εμπάργκο στην Τουρκία για πωλήσεις οπλικών συστημάτων, αλλά τώρα μ’ αυτή τη στάση τους, παλινδρομώντας, φαίνεται πώς δεν θέλουν να διακόψουν οριστικά τις σχέσεις τους. Και για να μη δοθεί ολοκληρωτικά σε ξένες επιρροές, της έκαναν αυτό το “δώρο”, καταργώντας τον EastMed, λαμβάνοντας υπόψη τους την εξαρχής έκφραση της δυσανασχέτησής της. Ύστερα απ’ αυτό πανηγυρίζουν στην Άγκυρα για το “δώρο”!
Η αρχική στήριξη από τις ΗΠΑ του έργου, είχε στόχο τη δημιουργία συμμαχίας Ελλάδος, Κύπρου, Ισραήλ. Τώρα με την άρση της υποστήριξης προσανατολίζεται η επιρροή της αμερικανικής πολιτικής στην Αν. Μεσόγειο, χωρίς να δημιουργεί τετελεσμένα, που να δυσκολεύουν την επαναπροσέγγιση της Άγκυρας, στη Δύση μετά τη μετα-Ερντογάν εποχή.
Η αποκωδικοποίηση του μηνύματος των ΗΠΑ σ’ αυτή τη συγκυρία είναι δύσκολη για τους εμπλεκόμενους. Εντύπωση προκαλεί η σιωπή για το non paper όχι μόνο της Λευκωσίας, αλλά των Αθηνών και της Ε.Ε. Τούτο δεν είναι ανεξήγητο. Έχει πολλές αναγνώσεις, η κυριότερη των οποίων είναι οικονομική. Τα άφθονα αποθέματα φυσικού αερίου της Αν. Μεσογείου, του Ισραήλ, της Αιγύπτου και το σχιστολιθικό υγροποιημένο αέριο “NGL” των Αμερικανών θα μπορούν να μεταφερθούν στην Ευρώπη με υπερδεξαμενόπλοια. Μην ξεχνάμε τις δραστηριότητες των ΗΠΑ στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.
Η κυπριακή κυβέρνηση απέφυγε επί ημέρες να κάνει σχόλια. Η αντίδραση της Αθήνας ήταν διπλωματικά άστοχη. Επισημάνθηκε ότι έχουν ληφθεί οι απόψεις γι’ αυτό το έργο από την Ε.Ε. ως «ιδιαίτερης σημασίας, όποια απόφαση ληφθεί, θα έχει επηρεασθεί από τη βιωσιμότητα του έργου». Αλλά και ο Γ.Γ. του ΟΗΕ ήταν κατηγορηματικά αντίθετος, προειδοποιώντας ότι θα προκαλούσε σοβαρές περιπλοκές.
Εδώ ισχύει η φράση: «Αρχηγού παρόντος πάσα αρχή παυσάτω!»