Η ΛΑΒΩΜΕΝΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Το 2022 υπήρξε η χρονιά της έντονης αμφισβήτησης της ιδρυματικής φροντίδας, ειδικότερα στο τομέα της παιδικής προστασίας, με αφορμή και την υπόθεση της Κιβωτού του Κόσμου τελευταία. Πολλά ειπώθηκαν και γράφτηκαν για τις αρνητικές επιπτώσεις της ιδρυματικής φροντίδας των παιδιών με αποκορύφωμα τους επαναλαμβανόμενους χαρακτηρισμούς των χώρων κλειστής παιδικής προστασίας, ως κακοποιητικών, από τα επίσημα κυβερνητικά χείλη της υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Δόμνας Μιχαηλίδου.
Και δεν έχει άδικο, αν λάβουμε υπόψη ότι και τα διεθνή ερευνητικά επιστημονικά δεδομένα αυτό αποδεικνύουν. Σύμφωνα με αυτά η ιδρυματική φροντίδα είναι εξ ορισμού κακοποιητική με συντριπτικές αρνητικές συνέπειες στην συναισθηματική ευημερία του παιδιού, αλλά και σε όλα τα επίπεδα ανάπτυξής τους. Επίσης με βάση τις διεθνείς στατιστικές της UNICEF και άλλων Οργανισμών οι όροι ζωής των παιδιών στα ιδρύματα, τα εκθέτουν σε κινδύνους συνεχούς θυματοποίησης.
Σε κάθε περίπτωση δεν είναι λίγο το παιδί να αποκόπτεται βίαια από το οικογενειακό του περιβάλλον και ψυχικά και συναισθηματικά τραυματισμένο να οδηγείται σε ένα άγνωστο για αυτό ιδρυματικό περιβάλλον.
Αυτό, όμως που μας κάνει να αγανακτούμε ως Έλληνες πολίτες είναι, όταν κάποια από τα Ιδιωτικά Ιδρύματα Παιδικής Προστασίας γίνονται κερδοσκοπικοί οργανισμοί που λειτουργούν με όρους επιχειρήσεων με τα κέρδη να μην καταλήγουν στα παιδιά, αλλά στους ενήλικους« προστάτες τους».
Αγανακτούμε επίσης με τη σκέψη ότι οι ιδιωτικές δομές δεν προωθούν τις αναδοχές και τις τεκνοθεσίες, αφού όσο πιο πολλά παιδιά υπάρχουν σε αυτές, τόσο μεγαλύτερη είναι η έμμεση ενίσχυση από το κράτος και οι δωρεές από μεγάλους χορηγούς. Είναι χαρακτηριστικό ότι τρία στα τέσσερα παιδιά που υιοθετούνται στη χώρα μας προέρχονται από Δημόσιες Δομές Παιδικής Προστασίας.
Από την άλλη , ας μην ξεχνάμε ότι πολλά παιδιά βρίσκουν αυτούς τους χώρους που στη χώρα μας είναι δημόσιοι, εκκλησιαστικοί ή και ιδιωτικοί, καταφύγιο και τώρα και πάντοτε, ως μοναδική λύση ανάγκης για αυτά προκειμένου να σταθούν όρθια και να συνεχίσουν τη ζωή τους.
Αυτό γίνεται πολύ συχνά τελευταία με την επίσημη βούλα της πολιτείας που τα τοποθετεί στις κλειστές δομές με εισαγγελικές παραγγελίες για λόγους έκθεσης σε βία ή για έσχατους λόγους ανάγκης και ισχυρής παραμέλησης από το οικογενειακό περιβάλλον. Τα περιστατικά αυτά δυστυχώς δεν έχουν σταματημό, ενώ ο κίνδυνος να αυξηθούν ραγδαία στο μέλλον είναι προφανής, αν δεν ληφθούν άμεσα τα κατάλληλα μέτρα πρώιμης παρέμβασης και ενίσχυσης των οικογενειών αυτών των χιλιάδων παιδιών που ζουν καθημερινά σε συνθήκες εξαθλίωσης με κίνδυνο απομάκρυνσης από αυτές.
ΑΠΟ ΤΑ ΕΥΧΟΛΟΓΙΑ… ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
Στη χώρα μας υπάρχουν σήμερα 80 ιδρύματα παιδικής προστασίας ευάλωτων παιδιών, την ίδια περίοδο που στο μεγαλύτερο ποσοστό των χωρών της Ευρώπης έχει γίνει εφικτή η κατάργηση της ιδρυματικής φροντίδας μέσω της αναδοχής και της τεκνοθεσίας που έχουν καθιερωθεί ως θεσμοί, εδώ και δεκαετίες. Φαίνεται, λοιπόν ότι είναι μεγάλη η απόσταση που πρέπει να διανυθεί από τα ευχολόγια της κατάργησης των ιδρυμάτων μέχρι την υλοποίηση αυτού του μεγαλόπνοου κοινωνικού οράματος.
Είναι γεγονός λοιπόν ότι δεν μπορούμε να πούμε αύριο το πρωί κλείνουν τα ιδρύματα με δεδομένο ότι, αν αυτές οι δομές πάψουν ξαφνικά να υπάρχουν, τα παιδιά θα βγουν στο δρόμο. Είναι χαρακτηριστικό επίσης ότι οι υπάρχουσες αυτή τη στιγμή δομές δεν επαρκούν, πράγμα που αποδεικνύεται από το γεγονός ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες, όταν ψάχνουν να βρουν τις κατάλληλες δομές φιλοξενίας των παιδιών, δεν βρίσκουν εύκολα αυτές με αποτέλεσμα να μένουν παιδιά στα αζήτητα των νοσοκομείων, κυρίως στις μεγαλουπόλεις, για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Από την άλλη δεν αμφισβητείται το γεγονός ότι στη χώρα μας καταβάλλεται τα τελευταία χρόνια, μετά και από προτροπές των αρμοδίων οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μια σημαντική προσπάθεια με την υιοθέτηση πρακτικών αποϊδρυματοποίησης στο πλαίσιο της υλοποίησης του νόμου 4538/ 2018 περί αναδοχής και υιοθεσίας.
Κανείς δεν αμφιβάλλει επίσης ότι βρίσκεται στη θετική κατεύθυνση η υπουργική απόφαση 40494/ 2022 που ορίζει προϋποθέσεις Ίδρυσης και Λειτουργίας Μονάδων Παιδικής Προστασίας από Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Ωστόσο η εφαρμογή του νόμου σε αυτή την περίπτωση παρουσιάζει σοβαρά ζητήματα αντισυνταγματικότητας, καθώς δεν θεσπίστηκαν ανάλογες διατάξεις για τα Δημόσια Ιδρύματα, γεγονός που επιβάλλεται άμεσα να γίνει.
Σύμφωνα, επίσης με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας που δόθηκαν πολύ πρόσφατα στη δημοσιότητα, το 2019 ζούσαν σε δομές παιδικής προστασίας 2.400 ανήλικοι από τους οποίους το 40% απέκτησε δική του οικογένεια μέσω της αναδοχής και της τεκνοθεσίας.
Ωστόσο 1400 παιδιά περιμένουν αυτή τη στιγμή το δικό τους σπίτι, τη δική τους οικογένεια.
ΠΟΛΛΑ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΑΚΟΜΑ
Φαίνεται λοιπόν ότι χρειάζεται να γίνουν πολλά βήματα ακόμα, ειδικότερα ως προς το θεσμό της αναδοχής, που σχετίζεται με την παραμονή των παιδιών σε οικογένειες μέχρι την επανένωση τους με τη βιολογική τους οικογένεια, όταν αυτό γίνει εφικτό. Βήματα που αφορούν και στην ευαισθητοποίηση των πολιτών με εκστρατεία ενημέρωσης, αφού στη χώρα μας στην ουσία δεν υπάρχει κουλτούρα αναδοχής.
Επιπρόσθετα επιβάλλεται να επιταχυνθούν οι διαδικασίες από την πλευρά των υπηρεσιών με τη στελέχωση τους με αρμοδίους υπαλλήλους, ώστε να εφαρμοσθεί ευρέως ο νόμος που υπάρχει ήδη για τις βραχυχρόνιες επαγγελματικές αναδοχές, αλλά και για τις περιπτώσεις των παιδιών που καθίσταται δύσκολη η τοποθέτησή τους σε αναδοχή( παιδιά ΑμεΑ ή παιδιά με έντονα ψυχολογικά προβλήματα)
Είναι χαρακτηριστικό ακόμα ότι το 63% των κοινωνικών λειτουργών που έχουν επιμορφωθεί και εκπαιδευτεί για την προώθηση της αναδοχής και τεκνοθεσίας έχουν προσληφθεί με σύμβαση ορισμένου χρόνου, που έχει ημερομηνία λήξης.
Ακόμα λείπουν στη χώρα μας, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων που μπορούν να αξιοποιηθούν ως καλές πρακτικές, οι δομές εναλλακτικής φροντίδας των παιδιών οικογενειακού τύπου, καθώς και οι δομές άμεσης φροντίδας για ημιαυτόνομη διαβίωση των εφήβων, ως μεταβατικό στάδιο προσαρμογής τους στις κοινωνικές απαιτήσεις πριν την έξοδο τους στην κοινωνία με την ενηλικίωση τους.
Πληγή επίσης στη απαραίτητη φροντίδα των παιδιών είναι η υποστελέχωση των δομών που είναι αναγκαίο να αναβαθμιστούν άμεσα, ως προς τη λειτουργία τους, με τη στελέχωση τους με μόνιμο προσωπικό, όλων των απαιτούμενων επιστημονικών ειδικοτήτων που θα αποτελεί σταθερό σημείο αναφοράς για τα παιδιά.
Δεν χρειάζεται ακόμη να τονιστεί ως αυτονόητο ότι η όποια αδυναμία παρατηρείται στον εποπτικό μηχανισμό ελέγχου των κλειστών αυτών δομών, εξαιτίας κυρίως της υποστελέχωσης των υπηρεσιών που τον ασκούν, είναι ανεπίτρεπτη.
ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΔΟΜΕΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΑΣ
Στα Χανιά υπάρχουν δύο κλειστές δομές παιδικής προστασίας που χρόνια τώρα δέχονται απλόχερα την αγάπη και την ευαισθησία της ευρύτερης κοινωνίας. Δύο δομές με τεράστια προσφορά στον τόπο μας από την ίδρυσή τους μέχρι σήμερα.
Πρόκειται για τη Στέγη Κοριτσιού « ο Άγιος Νεκτάριος» που λειτουργεί από το 1968 με πρωτοβουλία της εκκλησίας και έχει φιλοξενήσει πάνω από 700 κορίτσια και το Παράρτημα Προστασίας Παιδιών και Νέων Κρήτης που ιδρύθηκε το 1923 για να στεγάσει αρχικά στην πόλη μας ως «Εθνικόν Ορφανοτροφείο Αρρένων» τα ορφανά της Μικρασιατικής Καταστροφής. Από το δεύτερο έχουν αποφοιτήσει περίπου 1300 νέοι που οι περισσότεροι ζουν στην πόλη μας και οι οποίοι, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς το χώρο που τους πρόσφερε αγάπη στα δύσκολα παιδικά και εφηβικά τους χρόνια, έχουν δημιουργήσει το Σύλλογο Αποφοίτων Κέντρων Παιδικής Μέριμνας Κρήτης που αγκαλιάζει τη δομή. Ομπρέλα προστασίας για αυτή τη δομή που ανήκει στο Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας της Περιφέρειας Κρήτης αποτελεί επίσης και το Εθελοντικό Κοινωνικό Σωματείο «Στήριξις».
Στόχος του σωματείου είναι «η παροχή πάσης φύσεως αρωγής και υποστήριξης, όπου κριθεί αναγκαία και προς όφελος των παιδιών που φιλοξενούνται στο Παράρτημα Προστασίας Παιδιών και Νέων Κρήτης».
Τα Χανιά οφείλουν να συνεχίσουν να στηρίζουν με κάθε τρόπο και μέσο αυτές τις δομές προς όφελος των παιδιών και των εφήβων που φιλοξενούνται σε αυτές!
