Eχουμε καλούς αφηγητές

Παιδιά και εγγόνια επηρεάζονται σημαντικά από τις ιστορίες ζωής με υπονοούμενα μηνύματα. Οι μικροί ακροατές είναι δυσκολότερο να διαφωνήσουν με μια ιστορία ζωής παρά όταν ακούν μια συμβουλή.
Καθηγητής Guy Claxton

Αρκετοί γονείς, με τους οποίους συζήτησα τις προηγούμενες μέρες, έχουν υιοθετήσει την πρακτική της αφήγησης εμπειριών ζωής σαν μέσο πειθούς.
Τις μέρες μας ο ρόλος ενός αφηγητή σε κάθε οικογένεια αναδεικνύεται σημαντικός. Η συναισθηματική, η πνευματική εξέλιξη των παιδιών μας, κι η διαμόρφωση του μαθησιακού τους χαρακτήρα δεν μπορεί να αφήνεται στην τύχη ούτε φυσικά να αναθέσουμε τη διαπαιδαγώγηση τους στα τηλεοπτικά προγράμματα.
Ευτυχώς έχουμε καλούς αφηγητές, έτσι μπορούν όλες οι οικογένειες να διεκδικήσουν τον ρόλο τους. Ας μπει μπροστάρης ένας γονιός, ένας παππούς ή μια γιαγιά που θα αναλάβει τον ρόλο του αφηγητή εμπειριών ζωής, του αναγνώστη βιβλίων ή του παραμυθά.
Στο σημείωμα παρουσιάζω τα μοναδικά οφέλη των παιδιών που είναι τακτικοί ακροατές εμπειριών ζωής.

Τα οφέλη των παιδιών
Οι ιστορίες ζωής του αφηγητή είναι μια ζωτική πηγή εννοιών και πληροφοριών με συνοχή. Βοηθάνε τον ακροατή να εσωτερικεύσει στοιχεία των δεξιοτήτων που περιγράφονται και της πολιτισμικής ταυτότητας του αφηγητή. Δηλαδή, ένα παιδί ή ένας έφηβος που ακούει μια περιπέτεια του παππού του στη θάλασσα ή για τα έθιμα του γάμου από τη γιαγιά του μαθαίνει, ταυτίζεται και το σπουδαιότερο πολλές φορές διδάσκεται με έμμεσο τρόπο στοιχεία κρίσιμα για την ανάπτυξη του. Οι εμπειρίες ζωής μιας άλλης εποχής ζωντανεύουν αξίες, φιλοσοφίες και πράξεις που λειτουργούν και σαν έμμεσο μέτρο σύγκρισης.
Στην πράξη, κάθε αφηγητής που σέβεται το ακροατήριό του πρέπει να αναγνωρίσει τις δυνατότητες του.
Τα παιδιά ακροατές μορφοποιούν τον κόσμος τους, μαθαίνουν για το περιβάλλον και την περιοχή τους. Σταδιακά αισθάνονται ότι κυριαρχούν στον χώρο τους. Ο αφηγητής εκμεταλλεύεται περιστάσεις, ερωτήσεις κι απορίες για να αρχίσει την εξιστόρηση του με μια κλασσική φράση
«Μια φορά ήταν…», «Θυμάμαι όταν…».
Διαβάζουμε μαζί ιστορίες, εφημερίδες, βιβλία, σημαίνει δυναμώνουμε τον κρίκο ανάμεσα στις προηγούμενες γενιές και στα παιδιά.
Παλιοί Χανιώτες μου έλεγαν, σε συναντήσεις γονέων, ότι αυτές οι συμμετοχικές παραστάσεις κι εμπειρίες οδηγούν στο κτίσιμο μιας ισχυρής διαχρονικής δυαδικής σχέσης στοργής και σε μια διαρκή αγάπη για μάθηση με εργαλεία τη γλώσσα και την κουλτούρα μας.

Τα οφέλη των μαθητών
Μαθητές μου, κάθε ηλικίας, απολαμβάνουν μια ολιγόλεπτη αφήγηση από τις περιπέτειες μου όταν ταξίδευα στο εμπορικό ναυτικό, ιστορίες της πόλης, εντυπώσεις και παρατηρήσεις μου σε συνέδρια στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό κι από περιπάτους μου σε περιοχές των Χανίων που δεν γνωρίζουν.
Παράθυρα στον κόσμο, σε τρόπους σκέψης κι άλλες κουλτούρες ανοίγει ο αποτελεσματικός τρόπος αφήγησης. Προαπαιτούμενο είναι η ενεργή συμμετοχή των ακροατών, για να μάθουν να εκμαιεύουν πληροφορίες, να συμμετέχουν, να συσχετίζουν και να ανακαλύπτουν κενά, διαφορές και οφέλη.
Είναι γνωστό ότι η κατανόηση κειμένων στο γραπτό λόγο απαιτεί χρόνο προσπάθεια και εκπαίδευση για να αναπτυχθεί σε μαθητές του Δημοτικού και του Γυμνασίου. Παραδόξως, τα παιδιά ακροατές ιστοριών αναπτύσσουν την ικανότητα μάθησης μέσω των έμμεσων και υπονοούμενων μηνυμάτων πολύ ταχύτερα. Επίσης, είναι προφανής η ανάπτυξη της επαγωγικής σκέψης τους και της μεταγνώσης. Ενα επιπλέον όφελος των μαθητών ακροατών είναι η ενίσχυση της μνήμης εργασίας τους και της τράπεζας των γνώσεών τους.

Γλωσσικές γέφυρες
Εχει παρατηρηθεί ότι νήπια 3-4 ετών κατανοούν γλωσσικές μεταφορές και παραδείγματα καλύτερα από παιδιά ηλικίας 7-8 ετών. Ακροατές κάθε ηλικίας πλουτίζουν το λεξιλόγιο ακούγοντας αφηγήσεις από γονείς, γιαγιάδες. παππούδες ή άλλους συγγενείς. Μαθαίνουν λεξιλόγιο που είτε χάνεται όπως το ιδίωμά μας, είναι ειδικό, όπως τεχνικοί ή επιστημονικοί όροι, είτε είναι λογοτεχνικές εκφράσεις, παροιμίες κ.ά.
Οι αφηγήσεις μας κτίζουν στέρεες γλωσσικές γέφυρες που βοηθάνε τα παιδιά ακροατές να δυναμώσουν την κατανόηση των γραπτών κειμένων.

Δωρεάν εργαστήρι παραμυθιού στα Χανιά
Θα σας φανεί περίεργο κι όμως υπάρχει ένα θεωρητικό πλαίσιο της Ψυχολογίας για το πώς στήνεται μια συναρπαστική αφήγηση ή ένα παραμύθι.
Μερικά τέτοια “μυστικά” θα αποκαλύψω το Σάββατο 9 Φεβρουαρίου στις 5.30-6.30  το απόγευμα στο εργαστήρι για γονείς, παππούδες και γιαγιάδες που θα παρουσιάσω στην ΠΟΛΥΓΝΩΣΗ Πλατεία Δεξαμενής.
Επειδή οι θέσεις είναι περιορισμένες, δηλώστε συμμετοχή κάθε απόγευμα 4-8 στο τηλέφωνο 2821040400.

Συμπερασματικά
Γονείς, παππούδες και γιαγιάδες γνωρίζουν ότι κάθε αφήγηση μιας εμπειρίας τους…
• Γεφυρώνει το χάσμα του χρόνου που τους χωρίζει από τα παιδιά και τα εγγόνια τους.
• Προικίζει τη μελλοντική γενιά με πρωτογενή γνώση που δεν υπάρχει σε σχολικά βιβλία.
• Ενδυναμώνει πολλές γνωστικές δεξιότητες των παιδιών.
• Βοηθάει τα παιδιά να δουν τα Χανιά μας και την ύπαιθρο μας διαχρονικά, να ανακαλύψουν γωνιές άγνωστες κι άγραφες μικρές ιστορίες.
• Στέλνει μήνυμα ελπίδας για άλλη μια αναγέννηση του τόπου μας.
• Η επίδραση της αφήγησης παραμυθιών, ιστοριών, και εμπειριών διαρκεί μια ζωή.
• Δημιουργεί αποτελεσματικούς αναγνώστες, πλούσιους χρήστες της γλώσσας μας και συμμετέχοντες πολίτες.
• Δημιουργεί μελλοντικούς αφηγητές και ευαίσθητους εκπαιδευτικούς.
*Πτυχ.Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στην Δια Βίου Μάθηση,  συγγραφέας ‘Μαθαίνω εύκολα’,  ‘Θυμάμαι εύκολα’.
• Επικοινωνία  polygnosi@otenet.gr • facebook polygnosi