Καλοί μου φίλoι, καλό Σαββατοκύριακο!
«Εδώ Πολυτεχνείο!… Εδώ Πολυτεχνείο!» μας λένε τα παιδιά της Στ2 τάξης του 3ου Δημ. Σχ. Χανίων με κάποιες (δεν χώρεσαν όλες) από τις ομαδικές ζωγραφιές τους σήμερα, μια μέρα μετά τον εορτασμό της 44ης επετείου απ’ την εξέγερση των φοιτητών. Τρία κείμενα, το ποίημα της Κωστούλας Μητροπούλου “Οι τρεις μέρες”, ένα κεφάλαιο από το μυθιστόρημα της Ζωρζ Σαρή “Τα γενέθλια” και δύο αναμνήσεις από αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων, που εμπεριέχονται στο βιβλίο τους της “Γλώσσας” στην ενότητα για το Πολυτεχνείο, συν κάποια σχετικά βίντεο, οι πηγές της έμπνευσης τους. Ασχολήθηκαν πολύ με το θέμα οι μαθητές μου, με διαβεβαίωσε ο και φίλος μου απ’ τα παλιά δάσκαλος τους Ανέστης Ματζουράνης που είχε και τον ρόλο του εμψυχωτή. Να ‘ναι καλά και αυτός και τα παιδιά, τα μισά περίπου απ’ τα οποία είναι ξενάκια.
Σας χαιρετώ με αγάπη όλους!
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης,
δάσκαλος
Εδώ Πολυτεχνείο
«Εδώ Πολυτεχνείο!
Σας μιλάει ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων. Είμαστε ο μόνος σταθμός που μετά από έξι χρόνια δικτατορίας στην Ελλάδα μπορεί να λέει ελεύθερα την αλήθεια. Αυτή τη στιγμή στην Αθήνα πανηγυρίζει όλος ο λαός. Χτυπούν οι καμπάνες χαρμόσυνα παντού, γιατί αυτή τη στιγμή γεννιέται και σημαίνει η ώρα της λευτεριάς».
Η φωνή βγαίνει μέσα από ’να μαύρο κουτάκι, ένα τρανζίστορ της Αννας που είναι ακουμπισμένο πάνω στο χαμηλό τραπεζάκι, ανάμεσα στα δύο κρυστάλλινα βάζα με τις ασημένιες σκαλιστές βάσεις.
Είναι Παρασκευή βράδυ.
Από δω και τρεις μέρες οι φοιτητές κατέλαβαν το Πολυτεχνείο. Έφτιαξαν ένα πομπό, απ’ αυτόν ακούγεται η φωνή τους.
“Εδώ Πολυτεχνείο”.
Στο σαλόνι, στις πολυθρόνες με την μπλε στόφα, κάθονται η Μαρία και η Αννα. Ακούνε. Ο Αντρέας περπατάει πάνω κάτω. Ακούει κι αυτός.
“Πού να βρίσκεται ο Παύλος; Μέσα στο Πολυτεχνείο; Κι αυτή η φωνή του αγοριού που λέει και ξαναλέει: Εδώ Πολυτεχνείο. Εδώ Πολυτεχνείο… πόσο μοιάζει με τη φωνή του Μάνου”…
Η Μαρία το μεσημέρι κατέβηκε να δει. Θαμπώσανε τα μάτια της! Κόσμος πολύς γύρω τριγύρω, και μέσα από τα κάγκελα απλώνονταν τα χέρια για να δεχτούν τις προσφορές του λαού: τρόφιμα, τσιγάρα, σοκολάτες, λουλούδια. Τα παιδιά τραγουδούσαν τραγούδια της λευτεριάς. Υψωμένα πλακάτ έγραφαν: ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ – ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ – ΨΩΜΙ – ΠΑΙΔΕΙΑ – ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. Άλλα συνθήματα είχαν γραφτεί πάνω στους τοίχους και πάνω σε πανό από χοντρό κάμποτο*: ΛΑΕ ΠΟΛΕΜΑ – ΣΟΥ ΠΙΝΟΥΝΕ ΤΟ ΑΙΜΑ – ΟΛΟΙ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ – ΕΡΓΑΤΕΣ – ΑΓΡΟΤΕΣ – ΦΟΙΤΗΤΕΣ. Οι διαδηλωτές σκαρφάλωναν στα τρόλεϊ και στα λεωφορεία που περασαν γεμάτα κόσμο και έγραφαν πάνω τους: ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ. Ο τηλεβόας έκανε έκκληση: Συμπαρασταθείτε μας. Μια σκάλα ήταν στημένη από τη μεριά της Στουρνάρα. Οι νέοι την ανέβαιναν και πηδούσαν μέσα στον χώρο του Πολυτεχνείου. Ο κόσμος κοιτούσε, δεν έφευγε, δε φοβόταν. Λες κι ήταν πανηγύρι. Μύριζε λευτεριά. […]
Ζωρζ Σαρή, Τα γενέθλια, Εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1979 (απόσπασμα απ’ το κεφάλαιο
“Εδώ Πολυτεχνείο”).
Οι τρεις μέρες
Ήταν του αύριο η γενιά
δεκαοχτώ, δεκαεννιά,
ήταν χιλιάδες τα παιδιά
και τρία τα μερόνυχτα.
Την πρώτη μέρα τραγουδούν,
την πρώτη νύχτα μας καλούν,
την πρώτη μέρα η λευτεριά
γραμμένη λέξη με μπογιά.
Τη δεύτερη τη μέρα τους,
τη μάνα, τον πατέρα τους
καμώνονται πως τους ξεχνούν
κι όλη μέρα τραγουδούν.
Την τρίτη τη φαρμακερή
φωνή λαλεί από το πρωί
το όνειρο να μη χαθεί
κι η ιστορία να γραφτεί.
Ήταν του σήμερα η γενιά,
παιδιά με ανοιχτή καρδιά,
τα σημαδέψαν στα τυφλά
και σκότωσαν τη λευτεριά.
Κωστούλα Μητροπούλου
Αναμνήσεις από αυτόπτες μάρτυρες
Α. «Την ημέρα εκείνη είχα υπηρεσία. Μόλις άρχισαν τα επεισόδια, μπήκαμε επιφυλακτικά. “Οι φοιτητές καίνε την Αθήνα” μας έλεγαν, και εμείς τους πιστεύαμε.
Στις 1.15 το πρωί της 17ης Νοεμβρίου φτάσαμε στη διασταύρωση των λεωφόρων Αλεξάνδρας και Πατησίων. Υπήρχαν οδοφράγματα, φωτιές και ακινητοποιημένα λεωφορεία. Με γρήγορες μανούβρες αριστερά δεξιά, μπρος πίσω, άνοιξα τον δρόμο και προχωρήσαμε. Ο κόσμος μας φώναζε “είμαστε αδέλφια, είμαστε αδέλφια” Εγώ όμως τους έβλεπα σαν παράσιτα.
Είχε πάει 2 το πρωί. Φτάνοντας μπροστά στην πόρτα, έστριψα το άρμα προς το Πολυτεχνείο. Οι στρατιωτικοί δίνουν προθεσμία λίγων λεπτών στους φοιτητές για να αποχωρήσουν από το Πολυτεχνείο, να παραδοθούν. Δεκάδες φοιτητές κρέμονταν από τα κάγκελα, ενώ εκατοντάδες βρίσκονταν στον προαύλιο χώρο.
Τότε ήρθε ο επικεφαλής και μου λέει: “Θα μπούμε μέσα, θα ρίξουμε την πύλη. Ετοιμάσου!’. Μέχρι που μπήκα μέσα, πίστευα αυτό που έκανα. Στη συνέχεια έγινε ο εφιάλτης της ζωής μου.
Η καγκελόπορτα έπεσε αμέσως. Με το που έπεσε η πύλη του Πολυτεχνείου, εισέβαλαν οι αστυνομικοί για να συλλάβουν τους φοιτητές. Όπως περνούσαν οι φοιτητές, θυμάμαι ότι έριχναν μέσα στα τανκς πακέτα με τσιγάρα και ό,τι προμήθειες είχαν μαζί τους. Όταν γυρίσαμε, το άρμα έμοιαζε με περίπτερο. Όσο σκέφτομαι ότι οι φοιτητές μας έδιναν σάντουιτς και τσιγάρα μετά απ’ όσα τους κάναμε…
Δεν μπορώ να το συχωρέσω αυτό το πράγμα στον εαυτό μου. Σκέφτομαι τι πήγα και έκανα! Ντρέπομαι γι’ αυτό που ήμουν, γι’ αυτό που έκανα».
Εφημερίδα Το Βήμα, 9/11/03
(Απόσπασμα από ανάμνηση αυτόπτη μάρτυρα)
Τα ονόματα των παιδιών
• Ζάκο – Πρωτοπαπαδάκης Προκόπης
• Καραβοκύρης Άγγελος
• Καρυπίδη Μίνα
• Κοκοτσάκη Άννα
• Κουκουράκη Μάρθα
• Κρομμυδάκης Κωνσταντίνος
• Λαμψακινού Ανδριάννα
• Μαρνόι Νικόλα
• Μπασόλλι Μαρίτσα
• Μπενάκης Στέλιος
• Ορφανουδάκης Στέλιος
• Πατεράκης Γιάννης
• Σπασόβσκα Μελίνα
• Τζίντζιτς Εύα
• Ψαρογαράκης Στέφανος – Παναγιώτης
