Μία καταπληκτική παράσταση
Μία καταπληκτική, μία συγκλονιστική, με όλη τη σημασία της λέξης, παράσταση ζήσαμε όσοι είχαμε την τύχη να πάμε, οι περισσότεροι μία, αλλά κάποιοι και δύο ή και τρεις φορές, το τριήμερο 5 – 7 Ιουλίου, στην ξετρουλιαχτή από κόσμο αίθουσα του Ωδείου Χανίων, όπου το “εμείς” του 1ου Λυκείου της πόλης μας (μαθητές, σημερινοί και χθεσινοί, καθηγητές, αλλά και γονείς), ανέβασε το έργο “Οι Ηλίθιοι”, του Νηλ Σάιμον σε μετάφραση Ερρίκου Μπελιέ. Ενας απ’ τους τυχερούς κι εγώ που βρέθηκα εκεί το τελευταίο βράδυ. Και γιατί είχα ακούσει τα μύρια τόσα καλά από πολλούς για την παράσταση, αλλά και κυρίως γιατί πολλά απ’ τα παιδιά που σήκωσαν πάνω τους το εγχείρημα, ήταν μαθητές μου στο 5ο Δημ. Σχολείο Χανίων, του οποίου υπήρξα διευθυντής. Οπως τον Μανόλη Χαιρέτη, φοιτητή στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης, σήμερα, για παράδειγμα, που ήταν ο εμπνευστής της όλης προσπάθειας. Εκείνος ανέλαβε τη σκηνοθεσία, τη μουσική επιμέλεια (τους στίχους των υπέροχων τραγουδιών τους έγραψε ο δίδυμος αδελφός του ο Γιώργος), αλλά και κυρίως την καθοδήγηση των μαθητών, με βοηθό σκηνοθέτη κι υπεύθυνο ενδυματολόγο τον Πάνο Παρασκάκη, ξοδεύοντας αμέτρητες εργατοώρες. Δύσκολο το εγχείρημα, μεγάλη η πρόκληση, λαμπρό, πέραν της όποιας αισιόδοξης προσδοκίας, το αποτέλεσμα! «Επαγγελματική παράσταση», «Μία παράσταση για την Επίδαυρο», «Απίστευτη δουλειά»… Κάποιες απ’ τις διθυραμβικές κριτικές που άκουσα φεύγοντας, μέσ’ σ’ ένα διάχυτο ενθουσιασμό, που ούτε η Ανατολική Τάφρος θα μπορούσε να τον χωρέσει, αν υποθέσουμε ότι παιζόταν εκεί το έργο. Στο κλίμα αυτό και ο… προβληματισμός του και προέδρου του Δ.Σ. του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ., προέδρου του Συλλόγου Φίλων Θεάτρου Χανίων, Νάσου Αθανασόπουλου, αν θα ανεβάσει, όπως σχεδίαζε το συγκεκριμένο έργο του Νηλ Σάιμον… Αστεία – αστεία ανέβασαν ψηλά, πολύ ψηλά τον πήχη τα παιδιά, σημερινά και χθεσινά, του 1ου Λυκείου της πόλης μας, με την αμέριστη βοήθεια των καθηγητών τους, του Νεκτάριου Ξανθουδάκη, της Ελένης Καρτσωνάκη και της Μαριάννας Βερνάρδου, αλλά και πολλών γονέων και φίλων του σχολείου. Τελικά οι δάσκαλοι, όλων των βαθμίδων, είναι πολύ τυχεροί άνθρωποι, όπως υπογράμμισε προς το τέλος της σύντομης προσλαλιάς του, πριν αρχίσει η παράσταση, ο διευθυντής του σχολείου Σπύρος Κούρτης. Για να το δικαιολογήσει ως εξής: «Τα παιδιά μας -οι μαθητές μας- με τη δημιουργικότητα, την εφευρετικότητα, την αισιόδοξη διάθεση, το πηγαίο χιούμορ τους, μας δίνουν ζωή, μας ανανεώνουν και με τον μοναδικό τρόπο τους μας βοηθούν να ξεπερνάμε τις δυσκολίες της ζωής, οι οποίες τον τελευταίο καιρό έχουν πολλαπλασιαστεί…».
Στη χώρα των Ηλιθίων
Αντιγράφω απ’ το εισαγωγικό σημείωμα του προγράμματος της περί ης ο λόγος στις σημερινές εύφημες μνείες παράστασης, τα έσοδα της οποίας, ειρήσθω εν παρόδω, διατέθηκαν, στον Σύλλογο “Ορίζοντας” στη μνήμη του παλιού μαθητή του σχολείου Γιώργου Λιοδάκη: «Κουλιέτσινκοφ: Ενα χωριό της Ουκρανίας, το οποίο κατοικείται από ανθρώπους που είναι καταδικασμένοι να γεννιούνται και να πεθαίνουν ηλίθιοι. Μια παλιά κατάρα πλανάται πάνω από το χωριό την οποία επέβαλε ο κόμης Γιουσέκεβιτς θέλοντας έτσι να εκδικηθεί τον θάνατο του γιου του, ο οποίος αυτοκτόνησε, επειδή τον απαρνήθηκε η Σοφία Ζουμπρίτσκι εξαιτίας της αγραμματοσύνης του. Η κατάρα θα σπάσει μόνο αν μια απόγονος Ζουμπρίτσκι παντρευτεί απόγονο Γιουσέκεβιτς. Η άφιξη ενός νέου δασκάλου και ένας αγνός έρωτας σηματοδοτεί το πέρασμα από την άγνοια στη γνώση από το σκοτάδι στο φως. Το έργο φαινομενικά απλοϊκό καυτηριάζει την εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο.
Οι κάτοικοι του Κουλιέτσινκοφ πιστεύουν ότι είναι ηλίθιοι και δεν μπορούν να αλλάξουν. Μήπως όμως η ηλιθιότητα βρίσκεται στην ενοχή, στον φόβο, στην άγνοια και στα σχέδια κάποιων να μας χειραγωγούν; Ο δάσκαλος με τη δύναμη της γνώσης θα φέρει στο φως την αλήθεια και θα νικήσει την κατάρα. Φτάνει, όμως, αυτό για να είναι ο άνθρωπος ευτυχισμένος; Μήπως και η “εξυπνάδα”, όταν δε χρησιμοποιείται λελογισμένα, οδηγεί στην απληστία; Τελικά, η αλήθεια στη ζωή βρίσκεται στην αγάπη που δίνουμε σε ό,τι κάνουμε. Μόνο τότε νιώθουμε πλήρεις και ευτυχισμένοι και ο άνθρωπος δικαιώνει την ύπαρξή του». Πραγματικά, για να επαναλάβω τις δύο τελευταίες περιόδους, σε μία, έτσι είναι: Η αλήθεια στη ζωή βρίσκεται στην αγάπη που δίνουμε σε ό,τι κάνουμε, γιατί τότε μόνο νιώθουμε πλήρεις και ευτυχισμένοι και ο άνθρωπος δικαιώνει την ύπαρξή του. Να ποιος είναι ο σκοπός υπάρξεως του ανθρώπου, για να απαντήσω στο ερώτημα που ερχόταν και ξαναερχόταν κατά τη διάρκεια της παράστασης.
Σημείωση: Στο θέατρο της Ανατολικής Τάφρου, την επόμενη μέρα (Τετάρτη 9 Ιουλίου) όπου η τελευταία παράσταση (στον χώρο αυτό) του έργου “Αναφορά στον Γκρέκο” του Νίκου Καζαντζάκη. Να γράψω για σήμερα μόνο τούτο που είπε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ., στη σύντομη ομιλία του στην αρχή για τον πρωταγωνιστή της παράστασης. «Ο Τάκης Χρυσικάκος δεν παριστάνει τον Καζαντζάκη, είναι ο Καζαντζάκης». Σε προσεχείς εύφημες μνείες, Θεού θέλοντος, περισσότερα.
