“Εφυγε” ένας άνθρωπος της προσφοράς

Ανθρωπος της προσφοράς, συλλέκτης, αλλά και δωρητής μιας πλούσιας συλλογής με λαογραφικά αντικείμενα με όνειρο τη δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου στα Χανιά, ο Βασίλης Καλαϊτζής Μουντάκις, έφυγε χθες από τη ζωή σε ηλικία 94 ετών, με την είδηση του θανάτου να σκορπά θλίψη.

Aγαπητός σε όλους όσοι τον είχαν γνωρίσει, προικισμένος με μια εκπληκτική ικανότητα χειρισμού του λόγου, εξαίρετος αφηγητής, ο Βασίλης Καλαϊτζής Μουντάκις, στρατιωτικός νομικός, ανιψιός του αείμνηστου δημάρχου Χανίων, Εμμανουήλ Μουντάκη, είχε επίσης διατελέσει γενικός γραμματέας του Ελληνικού Συνδέσμου Ηνωμένων Εθνών, αλλά και μέλος της Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας Κρήτης (ΙΛΑΕΚ).
Ο Βασίλης Καλαϊτζής Μουντάκης, ο οποίος είχε δύο παιδιά, γεννήθηκε στη Χαλέπα.
Φυσικός του πατέρας ήταν ο γνωστός Χανιώτης (εξ΄Αρμένων) δικηγόρος και φιλότεχνος Ευστράτιος Βασιλείου Καλαϊτζής Χαιρέτης, που πέθανε νεότατος. Υιοθετήθηκε από τον στρατηγό Αναθεωρητικού Παύλο Μουντάκι (εκ Κεφαλά). Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Πολιτικές Επιστήμες στην Πάντειο και στην Ανώτατη Εμπορική. Ηταν απόφοιτος της Δημοσιογραφικής Σχολής του Ιλινόις και πριν καταταγεί στη Στρατιωτική Δικαιοσύνη, “ερωτοτρόπησε” με τη δημοσιογραφία. Σταθμοί στη στρατιωτική του σταδιοδρομία ήταν η απόταξή του από τη Χούντα και η ανάθεση σ’ αυτόν της κωδικοποίησης της Νομοθεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων. Στα Ιωάννινα, όπου υπηρέτησε, ανέπτυξε πλούσια δραστηριότητα σε εθνικό και πολιτιστικό επίπεδο.
Ως γενικός γραμματέας του Ελληνικού Τμήματος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών είχε αναπτύξει πολυποίκιλη δραστηριότητα. Ηταν μανιώδης συλλέκτης και δώρισε την ξεχωριστή λαογραφική του συλλογή στην ΙΛΑΕΚ. Επισης, δώρισε στο ίδρυμα: “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος” μια άλλη μοναδική σε αξία συλλογή που αφορά τη Μικρασιατική Καταστροφή – γι΄αυτό έχει αναγορευθεί εταίρος. Εχει τιμηθεί από πολλούς φορείς.
Ο ίδιος, ο οποίος υπήρξε και συνεργάτης των “Χανιώτικων νέων”, είχε τιμήσει ιδιαίτερα τη δημιουργία του Μουσείου Τυπογραφίας Γιάννη και Ελένης Γαρεδάκη προς το οποίο έκανε δωρεά, εμπλουτίζοντας τη συλλογή του, σπάνιες γκραβούρες, παλιές εφημερίδες, κ.α.
Τέτοιες μέρες του 2010 στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου είχε πραγματοποιηθεί, στο πλαίσιο της διοργάνωσης του Αγροτικού Αυγούστου εκείνης της χρονιάς, έκθεση φωτογραφίας και αντικειμένων με θέμα τα δημητριακά στην παράδοση της Κρήτης με υλικό το οποίο, μεταξύ άλλων, είχε παραχωρήσει και ο Βασίλης Καλαϊτζής Μουντάκης.
Τον Ιανουάριο του 2013 στο σπίτι του στην οδό Ραδάμανθυς στην παλιά πόλη των Χανίων εκδηλώθηκε πυρκαγιά με αποτέλεσμα να χαθεί σπάνιο λαογραφικό υλικό του ίδιου.
Ο Βασίλης Καλαϊτζής Μουντάκις απο τον γάμο του είχε δύο παιδιά. Τα τελευταία χρόνια ζούσε στην Αθήνα με την κόρη του.
Στις 3 Μαρτίου του 2012 στο ένθετο “Διαδρομές” των “Χανιώτικων νέων” δημοσιεύτηκε αφιέρωμα του Δημήτρη Μαριδάκη σε συλλέκτες των Χανίων όπου, μεταξύ άλλων, είχε μιλήσει ο Βασίλης Καλαϊτζής Μουντάκις, τονίζοντας πως «συλλέκτης θα πει τρέλα, μανία». Οι δικές του συλλογές, όπως αναφέρεται στο αφιέρωμα, αποτελούνταν από πολύτιμα αντικείμενα άλλων εποχών, από γκραβούρες, έργα Τέχνης, πολύτιμους λίθους, μέχρι κασμίρια και Ιαπωνέζικους παπύρους που μάζεψε ταξιδεύοντας ανά τον κόσμο.
«Ξεκίνησα συλλέγοντας γραμματόσημα, όπως όλα τα παιδιά αλλά μετέπειτα άρχισα να συλλέγω τα πάντα. Και τι δεν συνέλεγα, μέχρι κουμπιά. Στην Αθήνα έχω ολόκληρα σακουλάκια από διάφορα κουμπιά, από στολές στρατιωτικές, διότι κάποτε οι αξιωματικοί σε κάθε στρατιωτικό σώμα, είχαν διαφορετική στολή. Οι γιατροί είχαν στολές με το φίδι πάνω, οι μάχιμοι είχαν χρυσά κουμπιά, οι μη μάχιμοι είχαν αργυρά κουμπιά κ.λπ.. Επειτα μάζευα καπάκια από διάφορα μπουκάλια, κουτιά ολόκληρα. Μανία ήταν αυτή. Και τι δεν μάζευα. Επίσης διάλεγα υφάσματα, κασμίρια από εμποροράφτες. Εχω στην Αθήνα ολόκληρα μπλοκ με δείγματα από κασμίρια», έλεγε.
Σε συνέντευξή του στη συνεργάτιδα των “Χ.ν.”, Μαρία Δρακάκη, που δημοσιεύτηκε στις 11 Οκτωβρίου 2003 ο Βασίλης Καλαϊτζής Μουντάκις, έλεγε ότι ο συλλέκτης «πρέπει να επιδιώκει την έκθεση των αντικειμένων της συλλογής του σε Μουσεία ή δημόσιες συλλογές, επισκέψιμες απ’ τον πολύ κόσμο. Ομως αυτό είναι και μία μορφή ματαιοδοξίας γιατί κανείς συλλέκτης δεν θα ‘θελε, θαρρώ να εκτεθεί η συλλογή του ανωνύμως».
Ακόμα ανέφερε: «…αληθές είναι ότι μερικά εκ των συλλογικών αντικειμένων και όχι, πάντοτε ιδιαιτέρας υλικής αξίας, είναι τόσο συνδεδεμένα, με τον Συλλέκτη που δεν θέλει, όσο ζει, να τ΄αποχωριστεί. Τούτο συμβαίνει και με μένα. Αν σας πω τι είναι αυτά που κρατώ και δεν τα δίδω, θα γελάσετε. Πρώτο ένας κρητικός μπακιρένιος μαστραπάς χιλιομπαρουλιασμένος. Βρισκότανε μονίμως στο πεζούλι έξω από τη, με καμάρα, κουζίνα και φούρνο και τραπεζαρία και κρεββατοκάμαρα και ό,τι άλλο, στο αξέχαστο χωριάτικο σπιτικό των παππούδων μου, στους Αρμένους Αποκορώνου».

ΔΙΩΞΕΙΣ ΕΠΙ ΧΟΥΝΤΑΣ
Για το επάγγελμά του (δικαστικός στρατιωτικός) έλεγε:
«Δε μου έχει χαρίσει τίποτα. Δεν ένιωσα καμία χαρά. Τουναντίον προβληματισμούς, απογοητεύσεις, κακότητες, ανόητες “εθνικοφροσύνες” διώξεις και αποτάξεις επί Χούντας. Δεν έχω τίποτα το ευχάριστο να θυμηθώ πλην μιας σπάνιας εμπειρίας».
Κοσμοπολίτης ο ίδιος, ταξίδευε συχνά και δήλωνε ότι του άρεσε η Βιέννη για την αρχοντιά της αλλά και το Παρίσι.

Η ΧΑΛΕΠΑ
Για τη Χαλέπα όπου γεννήθηκε, έλεγε: «… δε διατηρεί την παλιά της αίγλη. Εχει χάσει εκείνο που την έκανε μοναδική. Κάνω συχνούς νοσταλγικούς περιπάτους και απογοητεύομαι».

ΤΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Τον Φεβρουάριο του 2003 είχε στείλει από την Αίγινα επιστολή στα “Χανιώτικα νέα” εκφράζοντας την απογοήτευσή του για τη μη δημιουργία, μέχρι τότε, Λαογραφικού Μουσείου στα Χανιά.
Μεταξύ άλλων έγραφε: «Παρέμεινα επί δίμηνο σχεδόν στα Χανιά αναμένων υλοποίηση υποσχέσεων αρμοδίων (;) περί οριστικής και μονίμου στεγάσεως του Λαογραφικού Μουσείου Χανίων (ως ευελπιστούσα) του βασιζόμενου, εν πολλοίς, στην γνωστή Συλλογή μου, μέρος της οποίας φιλοξενείται από ετών εις τις εγκαταστάσεις της φίλτατης μου Ι.Λ.Α.Ε.Κ. Μοιραίως όμως, της Συλλογής συντηρούμενης, φθίρεται. Απογοητευμένος για μια ακόμη φορά, φοβάμαι πως οι Συμπολίτες μου δεν είναι άξιοι ν’ αποκτήσουν ένα Λαογραφικό Μουσείο, υστερούντες όλων των άλλων πόλεων και χωριών, ακόμη. Και μάλιστα με υλικό έτοιμο κι ανέξοδο για αυτούς. “Παξιμάδι μουσκεμένο”, απού λένε. Αν νομίζετε κε Διευθυντά ότι η έκφρασις “δεν είναι άξιοι” είναι άδικη, διαγράψτε την. Δεν θέλω ν’ αδικήσω κανέναν και μάλιστα Συμπολίτες. Ομως γιατί να μη λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους;.
Ετσι “πήρα των ομματιών μου” κι έφυγα ερχόμενος στην Αίγινα ως επίσημος προσκεκλημένος του Δημάρχου κ. Δημητρίου Μούρτζη, προκειμένου παραστώ σε διήμερες εκδηλώσεις εις Μνήμη του Μεγάλου Κρητός Νικ. Καζαντζάκη. Εχει κληθεί και η ΙΛΑΕΚ αλλά και το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”. Ως προς την ταπεινότητά μου ομολογώ ότι κολακεύομαι από εκδηλώσεις εκτίμησης διαφόρων επαρχιακών πόλεων, π’ έτυχε να είναι γνωστός. Φαίνεται πως εν προκειμένω ισχύει το “ουδείς Προφήτης εν τη αυτού Πατρίδος”».
Τον Ιούλιο του 2017 το Πολυτεχνείο Κρήτης ανακοίνωσε την προκήρυξη του διαγωνισμού για την κατάρτιση μουσειολογικής και μουσειογραφικής μελέτης του νέου Μουσείου Λαογραφίας και Ιστορίας της Τεχνολογίας στο χώρο της πρώην Γαλλικής Σχολής, στη Χαλέπα.
Σήμερα, εν έτει 2019, η δημιουργία του Λαογραφικού Μουσείου παραμένει ζητούμενο…