Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στην έγκριτη αυτή εφημερίδα στις 30 Νοεμβρίου 2016 με τίτλο: “Η θερμοκηπιακή καλλιέργεια ντομάτας στην έρημο της Σαχάρας και οι επιπτώσεις της στα θερμοκήπια της Κρήτης” με τα περισσότερα λήμματα από το σχόλιο Le Sahara algerien eldorado de la tomate του Pierre Daum στη Γαλλική εφημερίδα Le Monde στο ένθετο Le Monde diplomatique τον Μάιο του 2016, ο αρθρογράφος καταλήγει, πως «προς το παρόν δεν έχει να φοβηθεί» η θερμοκηπιακή παραγωγή της Κρήτης «τον ανταγωνισμό» της ντομάτας της ερήμου.
Στη διατύπωση του συμπεράσματος αυτού οδηγήθηκε από το γεγονός ότι στα θερμοκήπια της Αλγερινής Σαχάρας δεν ακολουθούνται οι κανόνες της καλής πρακτικής όσον αφορά στη χρήση των αγροχημικών.
Αλλοι επιπρόσθετοι λόγοι είναι:
• Ότι η καλλιεργούμενη ποικιλία ντομάτας tofane στην αλγερινή Σαχάρα βρίσκεται μακριά από τις οργανοληπτικές απαιτήσεις του Ευρωπαίου καταναλωτή.
• Οτι η συνολική παραγωγή της ντομάτας στην αλγερινή Σαχάρα δεν καλύπτει ούτε το 1/3 της συνολικής παραγωγής της Αλγερίας , οπότε έχει ακόμα μέλλον η διάθεσή της στην εγχώρια αγορά.
• Οι ντόπιοι ιδιοκτήτες των θερμοκηπίων στην αλγερινή Σαχάρα που πέρα από τη ντομάτα καλλιεργούν πεπόνι και καρπούζι έχουν οι περισσότεροι ως βασικό τελικό στόχο να επενδύσουν όλες τις οικονομίες τους στη φύτευση φοινικόδεντρων της καλλιεργούμενης ποικιλίας Deglet nour που παράγει την καλύτερη ποιότητα χουρμάδων στον κόσμο και αποτελεί το μόνο εξαγώγιμο προϊόν της Αλγερίας.
• Η αειφόρος αγροτική ανάπτυξη μιας χώρας στηρίζεται στις βασικές αρχές της οικονομικότητας, της κοινωνικότητας και της οικολογικότητας. Το γεγονός ότι ανοίγονται πολυάριθμα πηγάδια χωρίς άδεια, αλλά με γνωριμία ή “φακελάκι” αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για την εξάντληση του «απολιθωμένου» σε μεγάλο όγκο νερού στο υπέδαφος της Σαχάρας. Η καταχρηστική χρησιμοποίηση επίσης των αγροχημικών ρυπαίνει τόσο το έδαφος όσο και τους υδροφόρους ορίζοντες. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ιδιοκτήτες των θερμοκηπίων στην Αλγερινή Σαχάρα κάθε τρία χρόνια μετακινούν τις θερμοκηπιακές κατασκευές σε άλλες θέσεις.
Το μεγάλο αυτό οικολογικό πρόβλημα θα επιβάλλει σύντομα την παρέμβαση των διαφόρων οικολογικών οργανώσεων.
Οι παραπάνω λόγοι δεν πρέπει να συνιστούν εφησυχασμό, αλλά εγρήγορση. Πράγματι παρακολουθώντας κανείς από κοντά την εξέλιξη των θερμοκηπιακών κατασκευών ανά την υφήλιο διαπιστώνει πως δεν πρέπει να εφησυχάζουν οι θερμοκηπιούχοι στην Κρήτη και η ελληνική Πολιτεία ούτε δευτερόλεπτο. Η τεχνολογική εξέλιξη κάνει στις μέρες μας άλματα.
Διαπιστώνεται με βάση τα φτηνά εργατικά χέρια και την καταλληλότητα των κλιματικών συνθηκών μία διαχρονική μετατόπιση των θερμοκηπιακών κατασκευών. Τα υαλόφρακτα θερμαινόμενα Ολλανδικά θερμοκήπια υποχωρούν μπροστά στα με πλαστικό ή γυαλί και χωρίς θέρμανση θερμοκήπια της Κρήτης. Τώρα σε μεγάλη κλίμακα τα Ολλανδικά θερμοκήπια χρησιμοποιούνται για την παραγωγή σπόρων λαχανικών και ανθοκομικών φυτών. Στο εγγύς μέλλον τα αφρικανικά θερμοκήπια θα ανταγωνιστούν τα κρητικά αν δεν ληφθούν σοβαρά μέτρα ένταξής τους σε αειφόρα αναπτυξιακά προγράμματα.
Στο Μαρόκο ήδη Ολλανδικές εταιρείες έχουν εγκαταστήσει υπερσύγχρονα θερμοκήπια παραγωγής πρώιμων κηπευτικών. Πρόσφατα στη χώρα αυτή εγκαινιάστηκε το μεγαλύτερο στον κόσμο πάρκο ηλιακής ενέργειας στη Σαχάρα.
Στην Τυνησία της οποίας το 75% της έκτασης είναι έρημος η Νορβηγία χρηματοδοτεί ειδικό πρόγραμμα το Sahara Forest Project, ύστερα από την πετυχημένη πιλοτική εφαρμογή στο Κατάρ και στην Ιορδανία, με στόχο την παραγωγή κηπευτικών με κόστος συγκρίσιμο με τα ευρωπαϊκά θερμοκήπια. Το πρόγραμμα αυτό προβλέπει τη χρησιμοποίηση του νερού της θάλασσας που είναι ανεξάντλητο, μετά από αφαλάτωση για ψύξη και ύγρανση των θερμοκηπιακών κατασκευών, για άρδευση και πόση. Το παραγόμενο αλάτι θα διατίθεται στο εμπόριο. Η απαιτούμενη ενέργεια θα παράγεται από ειδική μονάδα συγκεντρωτικής ηλιακής ενέργειας που χρησιμοποιεί κάτοπτρα – ηλιοστάτες για την εκκίνηση της ατμογεννήτριας. Ο συνδυασμός της αφαλάτωσης και των ηλιοθερμικών θα διασφαλίζει την παραγωγή κηπευτικών όλο τον χρόνο. Υπάρχει σκέψη της Νορβηγικής αυτής εταιρείας να επεκταθεί και σε άλλα κράτη της βόρειας Αφρικής που μεγάλη έκτασή τους καλύπτει η έρημος Σαχάρα καθώς και η ίδρυση παρόμοιας μονάδας στη Μέση Ανατολή για την παραγωγή σε ετήσια βάση 170 χιλιάδες τόνους κηπευτικά.
Στην Αυστραλία εγκαινιάστηκε ανάλογη μονάδα θερμοκηπίων της εταιρείας Sundrop που χρησιμοποιούν το νερό της θάλασσας. Η μονάδα αυτή έχει έκταση 200 στρεμμάτων. Στα θερμοκήπια αναπτύσσονται 180.000 φυτά ντομάτας που παράγουν κάθε χρόνο 17 χιλιάδες τόνους.
Στις μονάδες που χρησιμοποιούν το θαλασσινό νερό είναι δυνατή και η παραγωγή του ηλεκτρολυμένου νερού για την αντιμετώπιση των φυτοπροστατευτικών προβλημάτων.
Γίνεται ολοφάνερο πως η τεχνογνωσία αυξάνεται ακατάπαυστα. Ανάλογη εξέλιξη παρουσιάζουν και οι πρακτικές δεξιοτεχνίες.
Οι Κρήτες θερμοκηπιούχοι από ιδιοσυγκρασία έλκονται από την καινοτομία. Θα πρέπει με κατάλληλη ενημέρωση να βρίσκονται σε διαρκή εγρήγορση. Δεν τους ταιριάζει η παραβολή των «μωρών παρθένων». Οι «καιροί ου μενετοί».
* γεωπόνος, ερευνητής φυτοπαθολόγος – οικοτοξικολόγος
