Σοβαροί και μετρημένοι με αξιοθαύμαστες αντοχές και ένα αίσθημα υπερηφάνειας που δεν κρύβεται, προσπαθούν να αντεπεξέλθουν στο δύσκολο ρόλο τους, να διαχειριστούν στρεσογόνες συνθήκες, ανθρώπους και καταστάσεις.
Πελάτες απαιτητικούς που τα θέλουν όλα στην εντέλεια, αυστηρούς και παράξενους που τους φταίνε τα πάντα, αλλά και πελάτες καλοσυνάτους, με ενσυναίσθηση. Έχουν πάντα ένα καλό λόγο να τους πουν, ίσως και μια συμβουλή να τους δώσουν από ανάλογες εμπειρίες της δικής τους εφηβικής ηλικίας.
Ο λόγος για τους εφήβους, συνήθως μαθητές, που εργάζονται τους καλοκαιρινούς μήνες στην εστίαση, τον τουρισμό, το εμπόριο, αλλά και σε άλλους χώρους εργασίας.
Οι περισσότεροι από αυτούς εξαναγκάζονται να εργαστούν για οικονομικούς λόγους, προκειμένου να συνεισφέρουν στον οικογενειακό προϋπολογισμό και να καλύψουν τα προσωπικά τους έξοδα, ειδικότερα στα χρόνια της ανέχειας και οικονομικής κρίσης που διανύουμε.
Άλλοι βλέπουν την εργασία ως πρόκληση, ως ένα βήμα προς την κατάκτηση της πολυπόθητης ενηλικίωσης και ανεξαρτησίας και εργάζονται για να αυτονομηθούν οικονομικά από τους γονείς τους.
Μοιράζουν το χρόνο τους ανάμεσα στη δουλειά και το φροντιστήριο και αφήνουν ελάχιστο για τον εαυτό τους. Καταπονούνται, δέχονται την κριτική, δοκιμάζουν τις αντοχές τους, εξαντλούν τα όρια τους, αλλά δεν το βάζουν κάτω, παρά τις δυσκολίες. Κάποιοι εργάζονται με τη βούλα του νόμου, με τα βιβλιάρια εργασίας δηλαδή, που προβλέπει ο νόμος. Πέρυσι μάλιστα υπερδιπλασιάστηκαν τα βιβλιάρια εργασίας των ανηλίκων, λόγω της ζήτησης από τις τουριστικές επιχειρήσεις και της αντίστοιχης έλλειψης εργατικών χεριών, σύμφωνα με στοιχεία της Επιθεώρησης Εργασίας.
Άλλοι εργάζονται παράτυπα, χωρίς την απαιτούμενοι άδεια… Φαίνεται μάλιστα ότι είναι μεγάλος ο αριθμός και αυτών των παιδιών, αφού οι έφηβοι κατά γενική ομολογία είναι οι πιο βολικοί εργαζόμενοι που δεν ξέρουν ή δεν διεκδικούν τα δικαιώματά τους.
Και ας είναι σαφής ο νόμος στο σημείο αυτό που ορίζει ότι δεν μπορεί να εργασθεί ο νέος κάτω των 15 ετών. Εξαίρεση αποτελεί η ενασχόληση του εφήβου σε πολιτιστικές, καλλιτεχνικές, αθλητικές ή διαφημιστικές δραστηριότητες στις οποίες μπορεί να εργάζεται από τα 14 έτη.
Πολλά και τα ερωτήματα που τίθενται σύμφωνα με την τήρηση ή όχι της ισχύουσας νομοθεσίας ως προς τα μέτρα προστασίας για την ασφάλεια και την υγεία των νέων, ως προς τα ωράρια και το είδος της εργασίας, αλλά και ως προς τις συνθήκες διαβίωσης και διανυκτέρευσης των νέων αυτών στις τουριστικές περιοχές στις οποίες συχνά μετακομίζουν για τις ανάγκες της εργασίας τους. Και τούτο γιατί η νομοθεσία προβλέπει ακόμα και διανυκτέρευση εντός της επιχείρησης, χωρίς να είναι ευδιάκριτοι οι όροι προστασίας των εφήβων στην περίπτωση αυτή.
Προκύπτουν όμως και άλλα βασικά ερωτήματα: Κατά πόσο οι έφηβοι είναι έτοιμοι να ανταποκριθούν στις δυσκολίες και τους κινδύνους που θα συναντήσουν; Έχουν τις ψυχικές αντοχές και τα ψυχικά εφόδια που απαιτούνται; Μπορούν να ανταποκριθούν σε ρόλους ενηλίκων πριν την ενηλικίωσή τους; Είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν ένα πιθανόν απαιτητικό και ιδιόρρυθμο εργοδότη; Πώς μπορούν να συνδυάσουν τις απαιτήσεις των μαθημάτων με την εργασία τους; Μπορούν να αντισταθούν στον κίνδυνο να «γλυκαθούν» με τα χρήματα και να βάλουν το σχολείο σε δεύτερη μοίρα ή και να το εγκαταλείψουν; Οι έρευνες αποδεικνύουν ότι η μαθητική διαρροή συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την πρόωρη εργασία των εφήβων.
Πολλοί και οι κίνδυνοι από την καταπόνηση των νέων για την ψυχική και σωματική τους υγεία, αλλά και από τη πιθανότητα να εθιστούν στο αλκοόλ και τις ψυχοτρόπες ουσίες.
Ωστόσο οι έφηβοι δεν κερδίζουν απλά το χαρτζιλίκι τους, γιατί αυτό είναι το ελάχιστο μπροστά στα εφόδια ζωής και τις δεξιότητες που θα αποκτήσουν. Η εφηβική εργασία είναι σαφώς ένα εκπαιδευτικό εργαλείο με όλα τα σημαντικά οφέλη που προκύπτουν. Οι εργαζόμενοι έφηβοι αποκτούν κοινωνικές δεξιότητες, διευρύνουν το οπτικό τους πεδίο με τις εμπειρίες τους, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και ευθύνες, εξασκούνται στις ξένες γλώσσες, μαθαίνουν να είναι συνεπείς, να διαχειρίζονται το χρόνο, τα χρήματα, τους ανθρώπους και τις απρόβλεπτες καταστάσεις.
Όμως, ας έχουν γνώση οι φύλακες! Πρωτίστως οι γονείς και κηδεμόνες τους με την αναγκαία διακριτική επιτήρηση τους, αλλά και τα ίδια τα παιδιά που παίρνουν το πρώτο βάπτισμα στη βιοπάλη. Ζητούμενο για την πολιτεία ένα ασφαλές και νόμιμο περιβάλλον για αυτά τα παιδιά, τους μικρούς, καθημερινούς ήρωες της ζωής μας!
*η Μαρία Μαράκη είναι φιλόλογος
