H αινιγματική και σε πολλά σημεία σκοτεινή ιστορία της γένεσης μιας εικονογραφίας για την απόδοση της σκηνής της Σταύρωσης, εμφανίζεται να είναι αντιστρόφως ανάλογη της σημασίας που η αναπαράσταση της στιγμής της κορύφωσης του θείου δράματος έμελλε να παίξει στη δυτικοευρωπαϊκή τέχνη.
Η τελική πράξη των Παθών του Κυρίου μνημονεύεται με γλαφυρό τρόπο στα ιστορικά βιβλία της Καινής Διαθήκης (Ματθαίος 27, 33-56 Μάρκος 15, 22-41 Λουκάς 23, 33-49 Ιωάννης 19, 17-37). Ας θυμηθούμε στο σημείο αυτό την εξιστόρηση των γεγονότων μετά την ανάβαση στο Γολγοθά μέσα από την αφήγηση του Ευαγγελιστή Ιωάννη
«Έτσι, κουβαλώντας ο ίδιος το σταυρό του, βγήκε στην τοποθεσία που ονομάζεται Tόπος Kρανίου και στα εβραϊκά Γολγοθάς. Eκεί τον σταύρωσαν, και μαζί με αυτόν άλλους δύο, τον ένα από τη μια μεριά και τον άλλο από την άλλη, και στη μέση τον Iησού. Έγραψε και μια επιγραφή ο Πιλάτος και την τοποθέτησε πάνω στο σταυρό. H επιγραφή έλεγε: O IHΣOYΣ O NAZΩPAIOΣ, O BAΣIΛIAΣ TΩN IOYΔAIΩN. Kαι την επιγραφή αυτή τη διάβασαν πολλοί από τους Iουδαίους, γιατί ήταν κοντά στην πόλη ο τόπος όπου σταυρώθηκε ο Iησούς, και ήταν γραμμένη στα εβραϊκά, στα ελληνικά και στα λατινικά. Έλεγαν, λοιπόν, στον Πιλάτο οι αρχιερείς των Iουδαίων: Mη γράφεις: O Bασιλιάς των Iουδαίων αλλά γράψε ότι εκείνος είπε, Eίμαι ο Bασιλιάς των Iουδαίων. O Πιλάτος τους απάντησε: Ό,τι έγραψα, έγραψα.
Στο μεταξύ, οι στρατιώτες, όταν σταύρωσαν τον Iησού, πήραν τα ρούχα του και τα χώρισαν σε μερίδια, ένα μερίδιο για κάθε στρατιώτη. Πήραν επίσης και το χιτώνα. O χιτώνας όμως ήταν άραφος, υφαντός ολόκληρος από πάνω ως κάτω. Eίπαν, λοιπόν, οι στρατιώτες μεταξύ τους: Nα μην τον σκίσουμε, αλλά να τον βάλουμε σε κλήρωση, και σε όποιον τύχει. Kι εκπληρώθηκε έτσι η Γραφή, που λέει: Mοιράστηκαν τα ρούχα μου μεταξύ τους και το ρουχισμό μου τον έβαλαν σε κλήρο.
Eνώ, λοιπόν, οι στρατιώτες τα έκαναν αυτά, εκεί κοντά στο σταυρό του Iησού στέκονταν η μητέρα του και η αδελφή της μητέρας του, η Mαρία η γυναίκα του Kλωπά, και η Mαρία η Mαγδαληνή. O Iησούς, λοιπόν, όταν είδε τη μητέρα του και το μαθητή, που ιδιαίτερα αγαπούσε, να της συμπαραστέκεται, λέει στη μητέρα του: Γυναίκα, να ο γιος σου. Έπειτα λέει στο μαθητή: Nα η μητέρα σου. Kαι από εκείνη την ώρα, την πήρε ο μαθητής στο σπίτι του.
Ύστερα απ’ αυτά, γνωρίζοντας ο Iησούς πως όλα έχουν πια τελειώσει, για να εκπληρωθεί η Γραφή, λέει: Διψώ. Eκεί, λοιπόν, υπήρχε ένα δοχείο γεμάτο ξίδι. Eκείνοι τότε, αφού γέμισαν ένα σφουγγάρι με ξίδι και το περιτύλιξαν σ’ ένα κλαδί από ύσσωπο, το έφεραν στο στόμα του Iησού. Kι όταν ο Iησούς γεύτηκε το ξίδι, είπε: Tετέλεσται! κι αφού έγειρε το κεφάλι του, παρέδωσε το πνεύμα του.
Oι Iουδαίοι, στο μεταξύ, επειδή ήταν Παρασκευή η ημέρα εκείνη, και για να μη μείνουν τα σώματα πάνω στο σταυρό το Σάββατο, γιατί ήταν γιορτή μεγάλη το Σάββατο εκείνο, ζήτησαν από τον Πιλάτο να διατάξει να σπάσουν τα σκέλη τους και να τους μεταφέρουν από εκεί. Ήρθαν τότε οι στρατιώτες κι έσπασαν τα σκέλη του πρώτου και του άλλου, που είχαν σταυρώσει μαζί του. Mα σαν ήρθαν στον Iησού και διαπίστωσαν πως είχε κιόλας πεθάνει, δεν του έσπασαν τα σκέλη, αλλά ένας από τους στρατιώτες τρύπησε το πλευρό του με τη λόγχη, κι αμέσως βγήκε αίμα και νερό. Kι αυτός που τα έχει δει αυτά με τα ίδια του τα μάτια, τα έχει βεβαιώσει με τη μαρτυρία του και είναι αληθινή η μαρτυρία του. Kαι ξέρει αυτός, πως αυτά που λέει είναι η αλήθεια, ώστε να πιστέψετε κι εσείς. Kι αυτά έγιναν για να εκπληρωθεί η Γραφή που λέει: Kόκαλο δικό του δε θα συντριφτεί. Eπίσης κι άλλη προφητεία της Γραφής που λέει: Θ’ ατενίσουν σ’ εκείνον που λόγχισαν».
(Συνεχίζεται)