Εγκαταλελειµµένα σχολεία και εκκλησάκια

Κύριε διευθυντά,

δεν γνωρίζω ποιος το είπε µήτε πότε το είπε. «Γκρεµίστε τις φυλακές και στη θέση τους χτίστε σχολεία…» κάπως έτσι το είχε πει. Εµείς όµως ως Έλληνες σήµερα κάνουµε ακριβώς το αντίθετο, γκρεµίζουµε τα σχολεία και χτίζουµε καινούργιες φυλακές. Κι αν είναι πολύ βαριά η λέξη αυτή που γράφω δεν διαφέρει και πολύ από την εγκατάλειψη ενός σχολείου και ο λόγος που εγκαταλείφθηκε είναι γιατί ρήµαξαν τα χωριά µας και δεν υπάρχουν παιδιά ώστε να παραµείνει ανοιχτό.
Αν γυρίσουµε όµως µερικές δεκαετίες πίσω τους δείχτες από το ρολόι του χρόνου και συγκρίνουµε πόσα σχολεία ήταν στην µεταπολεµική εποχή και µερικές δεκαετίες στην συνέχεια και πόσα λειτουργούν τώρα θα φρίξουµε, τουλάχιστον εµείς οι µεγαλύτεροι που γνωρίζουµε τα πράγµατα πολύ καλύτερα από τις νέες γενιές. ∆εν έχουν µετρηµό τα σχολεία στην ύπαιθρο που έχουν γίνει στάβλοι διάφορων ζώων και τα γκρεµισµένα από την ανελέητη σκαπάνη του χρόνου και την αδιαφορία µας. Άλλα είναι µισογκρεµισµένα, που τα θρανία τους είναι σαρακοφαγωµένα και στοιβαγµένα, σε κάποια αποθήκη, που σε κείνα τα θρανία έµαθαν εκατοντάδες παιδιά γράµµατα, που πολλά διακρίθηκαν και µεγαλούργησαν ως επιστήµονες, διασκορπισµένα σε κάθε γωνιά της υφηλίου.
Αυτά τα ανεκτίµητα κειµήλια της πολιτιστικής µας κληρονοµιάς, τι έχουµε κάνει για να τα διατηρήσουµε, για να σταθούνε όρθια; Σχολεία, που αν µετακινήσεις έστω κι ένα µικρό χαλίκι από τους εναποµείναντες τοίχους τους και το κοιτάξεις µε τα µάτια της ψυχής σου, από κάτω του θα δεις χιλιάδες όνειρα γραµµένα, εκατοντάδων µαθητών µιας άλλης µακρινής εποχής. Κι αν σκύψεις από πάνω τους και τ’ αφουγκραστείς θα ακούσεις εκατοντάδες φωνές µικρών µαθητών και µύριες συµβουλές των δασκάλων τους. Κι ερωτώ, δεν αξίζουν το ενδιαφέρον και µια διαφορετική αντιµετώπιση; Έπρεπε να τ’ αφήσουµε να γίνουν βορρά της βροχής και φωλιές των διαφόρων ερπετών και κατοικίες των νυχτόβιων πουλιών;
∆εν ξέρω αν υπάρχουν σχολεία της παλιάς εποχής που οι χωριανοί τους τα έχουν συντηρήσει και παραµένουν όρθια κι όχι ερειπωµένα όπως πολλά άλλα. Στο δικό µου το χωριό, το σχολείο µας, εµείς οι χωριανοί, πολλοί από µας διασκορπισµένοι άλλοι στα πέρατα της γης κι άλλοι σε άλλα διαµερίσµατα της χώρας µας, µε πρωτοβουλία του πολιτιστικού µας συλλόγου, πριν από πολλά χρόνια, κάναµε έρανο και µαζέψαµε χρήµατα και το γλιτώσαµε το σχολείο µας από τη σκαπάνη του χρόνου και στέκεται όρθιο µέχρι σήµερα. Ελπίζω ότι και οι επόµενες γενιές θα πράξουν το ίδιο. Εκεί σµίγαµε πολλές φορές στα διάφορα πανηγύρια, ειδικότερα τα πρώτα χρόνια του µισεµού µας κι ακόµα σµίγουµε, όσοι βέβαια µπορούµε να πάµε κι αναµοχλεύουµε τις αναµνήσεις µας και τις όποιες ζαβολιές µας που κάναµε κι ανασταίνουµε τα όποια όνειρα που ως παιδιά τότε κάναµε.
Αλλά µήπως και πολλές από τις εκκλησίες του τόπου µας και πολλά ξωκλήσια γύρω-γύρω από τα χωριά µας δεν έχουν τη µοίρα των σχολείων µας; Εγκαταλελειµµένα και µισογκρεµισµένα, µε δίχως καµπάνα κρεµασµένη στο µικρό καµπαναριό ή κρεµασµένη στο κλαδί του γέρο-πλάτανου που ακόµα βρίσκεται στην µικρή τους αυλή. Την έκλεψαν οι βέβηλοι µαζί µε τις εικόνες του Αγίου τους. Τότε δεν υπήρχε ξωκλήσι που στην γιορτή του Αγίου του να µη συναχτούµε όλοι οι χωριανοί να χορέψουµε και να γλεντήσουµε ενωµένοι σαν µια γροθιά. Τώρα και να θελήσει κάποιος να πάει ν’ ανάψει ένα κερί στον Άγιο και να ζητήσει τη βοήθειά του, όπως γινότανε παλιά, δεν θα µπορέσει να φθάσει στο ξωκλήσι γιατί το µονοπάτι το κλείσανε οι ακραβάτοι, όπως µας λέει ο ποιητής. Σήµερα, αν ρωτήσεις τους νέους ανθρώπους ποιος Άγιος είναι ο πολιούχος του χωριού του παππού του ή της γιαγιάς του δεν θα ξέρει να σου το πει. ∆εν φταίνε όµως τα παιδιά γι’ αυτή τους την άγνοια. Εµείς οι µεγαλύτεροι φταίµε… κι ερωτώ, πόσοι από εµάς τους παππούδες τώρα, που κάποτε είµασταν νέοι και ζούσαµε στα χωριά µας, πήραµε τα παιδιά µας κι αργότερα τα εγγόνια µας και πήγαµε στο χωριό να δουν τον τόπο που εκεί είναι οι ρίζες του οικογενειακού τους δέντρου; Πόσοι από µας τους µεγαλύτερους έχουµε διηγηθεί την ιστορία ενός ξωκλησιού και γιατί χτίστηκε σε κείνο το µέρος! Μήπως ήταν τάµα κάποιας µάνας που επικαλέστηκε την βοήθεια του Αγίου του να σώσει το παιδί της που το βασάνιζε για µήνες η αρρώστια και το έσωσε; Αν πεις σήµερα σε κάποιο παιδί ότι έχεις κάνει τάµα να πας στο πανηγύρι ενός Αγίου µε τα πόδια µπορεί και να σου πει ότι τα τάµατα είναι ανοησίες.
Οι καιροί που διανύουµε είναι πολύ ζοφεροί και στο βάθος του ορίζοντα φαντάζουν όλο και πιο σκοτεινοί. Έχουµε χρέος όµως να κρατήσουµε ζωντανά τις ιστορίες του τόπου µας, τα ήθη και τα έθιµα της παράδοσής µας και να τα κρατήσουµε αλώβητα, να µην µας τα µπασταρδέψουν τα ξενόφερτα που καµιά σχέση δεν έχουν µε τα δικά µας. Οφείλουµε να ανακαινίσουµε όσα σχολεία µπορούµε, όσες εκκλησιές απόµειναν όρθιες και όλα τα ξωκλήσια µας, άµα θέλουµε να επιβιώσουµε ως έθνος.
Τέλος, οφείλω να πω ότι η αιτία που έγραψα το σηµερινό άρθρο µου είναι αυτό που διάβασα σε µια σελίδα µιας έγκριτης εφηµερίδας, που έγραφε ότι σε κάποιο µέρος, που δεν θέλω να το πω για προσωπικούς λόγους, χτίζονται καινούργιες φυλακές. Γι’ αυτό αναφέρω στην αρχή του άρθρου µου για φυλακές.

*Ο ∆ηµήτρης Κ. Τυραϊδής είναι συγγραφέας – ποιητής, µέλος της Παγκοσµίου Ενώσεως Ελλήνων Λογοτεχνών, µέλος των Πνευµατικών ∆ηµιουργών νοµού Χανίων και άλλων πολλών πολιτιστικών συλλόγων