Bιότοπος – περιγραφή
H λατινική ονομασία του βοτάνου είναι AEGOPODIUM podagaria (Αιγοπόδιον το ποδαγράριον). Ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδοφόρων. Η κοινή του ονομασία είναι Κατσικοπόδαρο ή Τραγοπόδαρο.
Φύεται σε όλη την Ευρώπη. Στη χώρα μας το συναντούμε στη βόρεια Ελλάδα.
Το Αιγοπόδιο είναι ένα νόστιμο αγριόχορτο αλλά θεωρείται ένα πολύ ενοχλητικό ζιζάνιο το οποίο εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα και είναι δύσκολο να καταπολεμηθεί λόγω των υπογείων βλαστών του. Τρώγεται όπως το σέλινο.
Είναι φυτό ποώδες και πολύχρονο που φτάνει σε ύψος το ένα μέτρο. Τα κατώτερα φύλλα του έχουν μακρύ μίσχο, ενώ τα ανώτερα είναι άμισχα, επιμήκη και με άνισες σχισμές. Eχουν σχήμα αυγοειδές και είναι οδοντωτά. Τα άνθη του είναι λευκά ή κοκκινωπά σε σκιάδια επίπεδα με μακρύ μίσχο. Είναι ερμαφρόδιτα (διαθέτουν δηλαδή αρσενικά και θηλυκά όργανα) και γονιμοποιούνται από τα έντομα. Το φυτό έχει αδιακλάδιστους βλαστούς και υπόγειες παραφυάδες. Οι ρίζες του φυτού έρπουν συνεχώς όλο και μακρύτερα και σχηματίζουν ένα ακόμη φυτό. Είναι ιδιαίτερα επεκτατικό σε ακάλυπτα εδάφη πλούσια σε χούμο. Τα λευκά ριζίδια του φυτού είναι πικάντικα και αρωματικά. Τα άνθη έχουν άρωμα ισχυρό και δυσάρεστο.
Είναι μελισσοτροφικό φυτό.
Ιστορικά στοιχεία
Το όνομα του βοτάνου “Αιγοπόδιον” είναι βέβαια ελληνικό και προέρχεται από τις λέξεις αιξ και πους, δηλαδή το “πόδι της κατσίκας”. Αυτό οφείλεται στο σχήμα των φύλλων που ομοιάζει με το αποτύπωμα του ποδιού της κατσίκας. Η ονομασία “ποδαγράδιον” οφείλεται στη λατινική λέξη podagra που χρησιμοποιούσαν για την ουρική αρθρίτιδα, γιατί το Αιγοπόδιο για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα χρησιμοποιείτο ως ειδικό βότανο για αυτή την πάθηση.
Στην Αγγλία το ονόμαζαν “βότανο του Επισκόπου” γιατί φύτρωνε μόνο του σε παλιά εκκλησιαστικά ερείπια. Πιθανολογείται ότι το βότανο είχε εισαχθεί από μοναχούς τον Μεσαίωνα οι οποίοι το καλλιεργούσαν για θεραπευτικούς σκοπούς. Το ονόμαζαν και βότανο του St. Gerard γιατί ήταν αφιερωμένο σε αυτό τον άγιο στον οποίο έκαναν επικλήσεις για τη θεραπεία ασθενών από ουρική αρθρίτιδα.
Ο Τζον Πάρκινσον συνιστούσε σπόρους κύμινου ή αιγοπόδιου σε όσους ήθελαν να έχουν χλωμή εμφάνιση.
Ο Κούλπεπερ το ονόμαζε το βότανο “σπόρος κύμινου Αιθιοπίας” ή “Βασιλικό κύμινο”. Ακόμη ανέφερε ότι αν το πιεις υποχωρεί το έντονο χρώμα και χλωμιάζεις. Ο ίδιος έλεγε ακόμη ότι η ονομασία “αιγοπόδιον το ποδαγράριον” δεν δόθηκε τυχαία αλλά λόγω της αποδεδειγμένης θετικής δράσης του βοτάνου στην ποδάγρα, την ισχιαλγία και την αρθρίτιδα.
Ο Λινναίος αναφέρει ότι τα νεαρά φύλλα του φυτού βράζονται και τρώγονται ως λαχανικό αλλά και ωμά ως σαλάτα.
Εκτός από τη χρήση του στη λαϊκή ιατρική το χρησιμοποιούσαν και ως βαφή για μάλλινα και διάφορα υφάσματα. Με την επεξεργασία του φυτού έπαιρναν μία βαφή με πρασινοκίτρινη μέχρι πορτοκαλοφαιά απόχρωση ανάλογα με την προεργασία και μπορούσαν να φτιάξουν και καφέ χρώμα με επιπρόσθετη επεξεργασία.
Συστατικά – χαρακτήρας
Το βότανο περιέχει κάλιο, βιταμίνη C, καροτίνη και σίδηρο.
Ανθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει από Ιούνιο έως Αύγουστο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα αέρια μέρη και η ρίζα. Οι σπόροι του φυτού ωριμάζουν μέσα σε κάψα και όταν ολοκληρωθεί η ωρίμασή τους εκτινάσσονται από το φυτό σε απόσταση όταν τα φυσήξει ισχυρός αέρας.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Το βότανο δρα ως διουρητικό και ηρεμιστικό. Λαμβανόμενο εσωτερικά δρα ενάντια σε πόνους των αρθρώσεων, ουρική αρθρίτιδα και ισχιαλγία. Χρησιμοποιούμενο εξωτερικά υπό μορφή καταπλάσματος βοηθά σε προβλήματα φλεγμονών.
Το κατάπλασμα γίνεται με το βράσιμο ρίζας και φύλλων μαζί και τοποθετείται στο ισχίο (ανανεούμενο διαδοχικά) με πολύ καλά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση των πόνων της ισχιαλγίας.
Σήμερα το βότανο χρησιμοποιείται σπάνια λόγω της χρήσης άλλων βοτάνων που έχουν αντίστοιχες θεραπευτικές ιδιότητες.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται υπό μορφή εγχύματος για εσωτερική χρήση. Ρίχνουμε σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό 10 γραμμάρια αποξηραμένου βοτάνου και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα. Αν το χρησιμοποιήσουμε για λουτρό ποδών ή κατάπλασμα βάζουμε 15 γραμμάρια βοτάνου ή βράζουμε φύλλα και ρίζα μαζί. Επίσης εξωτερικώς κοπανισμένα φύλλα ως κατάπλασμα τα βάζουμε εναντίον των κεντρωμάτων των εντόμων.
Προφυλάξεις
Το φυτό δεν είναι δηλητηριώδες αλλά μπορεί κάποιος να το μπερδέψει με άλλα βότανα που έχουν παρόμοια άνθη και είναι τοξικά.
Υ.Σ.: Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση info@herb.gr
