Είναι το έτος της ταπεινωτικής ήττας του ελληνικού Στρατού από τους Τούρκους. Πρωθυπουργός της χώρας ο λαϊκιστής Θεόδωρος Δεληγιάννης, ο οποίος με την ανεύθυνη πολιτική του οδήγησε τη χώρα σ’ έναν καταστροφικό πόλεμο.
Οι δημοσιευόμενες “ειδήσεις” αλιευμένες από την Τεργεσταία εφημερίδα “ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ” των αδελφών Αναστασίου και Αλεξάνδρου Βυζαντίου αναφέρονται μεν όλες στο έτος 1897, αλλά είναι κρητικού ενδιαφέροντος.
Έτσι στην πρώτη εξ αυτών, η οποία, πλην άλλων, αναφέρεται στον εμπρησμό από τους Τούρκους του χωριού Γαλατά Χανίων. Σημειωτέων ότι είναι το χωριό καταγωγής του Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος, ως γνωστόν ετάφη εκεί.
Εξάλλου ο αναφερόμενος Βικέλας της “είδησης” της 2.4.1897 είναι ο λόγιος, συγγραφέας και πρώτος πρόεδρος της Δ.Ο.Ε. Δημήτριος Βικέλας (1835-1908). Ακόμα στις επόμενες “ειδήσεις” μνημονεύονται οι θάνατοι διακεκριμένων στην εποχή τους Κρητών κι ένας Κρητικός υπαξιωματικός με ασυνήθιστη διαδρομή.
ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ, (24) 5 Φεβρουαρίου 1897- Ο εν Αθήναις ανταποκριτής του “Χρόνου” έπεμψε την Δευτέραν το εξής τηλεγράφημα «τα πράγματα εν Κρήτη είναι ήκιστα καθησυχαστικά. Η οργή των χριστιανών εν Κυδωνία αυξάνει. Και εν Χανίοις επικρατεί μεγάς αναβρασμός, διότι το Σάββατον εφονεύθη Χριστιανός κεκτημένος επιρροήν τινά, ονόματι Καμπουράκης. Οι κώδωνες των ναών εκρούσθησαν, τα εργαστήρια και αι οικείαι των Χριστιανών εκλείσθησαν, ένοπλα δε στιφή Χριστιανών ενεφανίσθησαν ταχέως εις τα πρόθυρα της πόλεως. Μετά μικρόν οι Χριστιανοί, εφόνευσαν αντεκδικούμενοι τέσσαρας μωαμεθανούς, οι δε μωαμεθανοί, εξελθόντες της πόλεως, ενέπρησαν το εγγύς χωρίον Γαλατάν, φονεύσαντες δύο χριστιανούς και δύο πληγώσαντες. Σήμερον εφονεύθη εν Χανίοις ο Χριστιανός δικαστής Μαρκουλάκης.
[…] Ο ερεθισμός αμφότερων των στοιχείων του πληθυσμού εν Ηρακλείω φαίνεται κοπάσας, η δ’ εμφάνησις τριών ξένων πολεμικών σκαφών ενεθάρρυνε τους Χριστιανούς. Αλλ’ η αναρχία επικρατεί εις τα πέριξ, ένθα διεπράχθησαν και τινές φόνοι. Μετά πολλής ανησυχίας προσδοκώνται, αι προσεχείς εκλογαί […]
ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ, (31) 12 Φεβρουαρίου 1897 – Επί τω ακούσματι των πρώτων εν Χανίοις ταραχών, το “Ν. Ημ. Φύλλον” της Βιέννης έγραψε «Τα τουρκικά στρατεύματα δεικνύονται ανίκανα να τηρήσωσι την τάξιν και η Ευρώπη δεν εμπορεί να μείνη απαθής θεατής της αναρχίας. Οι Χριστιανοί της Κρήτης θέλουσι την προς την Ελλάδα ένωσιν […]»
ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ, (14) 26 Φεβρουαρίου 1897 – Εις των πρώτων εθελοντών, οίτινες απήλθον εις Κρήτην είναι και ο υιός του αείμνηστου Γρηγορίου Υψηλάντου, ον, εν έτει 1878 ισχυρά εν Κρήτη μερίς εζήτησεν ως ηγεμόνα. Ο νεαρός γόνος του μεγαλοδόξου οίκου διαπνέεται υπό ενθουσιώδους φιλοπατρίας, ην επιβάλλει το όνομα.
ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ, (28) 12 Μαρτίου 1897 – Εν Αθήναις, 23/7 Μαρτίου. Εις τους ποιμένας εκείνους των λαών, όσοι, διανύσαντες την αιχμηράν έρημον, αναρπάζονται ακριβώς εις τα πρόθυρα της γης της επαγγελίας, δέον να προσθεθή και ο μητροπολίτης Κρήτης Τιμόθεος, θανών μόλις επάτησε το ελληνικόν έδαφος. Ο Τιμόθεος ήτον άξιος αρχηγός του κρητικού κλήρου,
[…] Οι Κρήτες ελάτρευον αυτόν ως άγιον, ήτον δε πράγματι άγιος λόγω ασκητικού βίου και ανεξάντλητου ελεημοσύνης […] Τα οστά του ιερού ανδρός θ’ ανακομισθώσι, μετ’ ου πολύ, εις Κρήτην ελληνικήν.
ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ, (21) 2 Απριλίου 1897 – Εις την ιστορικήν και εθνολογικήν εταιρείαν εδωρήθη υπό του Βικέλα έγγραφον, αναιρούν ακαταμαχήτως τον ισχυρισμόν του Κουρζών ότι οι Κρήτες από εκατόν ετών ουδέν άλλο ζητούσιν η αυτονομίαν. Το έγγραφον τούτο, δημοσιευθέν εν τω “Αγγελιοφόρω των Αθηνών” είναι η από 15 Μαΐου 1866 αναφορά 70 αντιπροσώπων του κρητικού λαού προς τη βασίλισσαν Βικτωρίαν, ζητούσα την μετά της Ελλάδος ένωσιν.
ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ, (11) 23 Απριλίου 1897 – Η ελληνική επιστήμη απωρφανίσθη ενός των επιφανεστάτων αυτής μυστών. Κρης το γένος καθηγητής της οφθαλμολογίας Αναγνωστάκης ετελεύτησε μετά βραχείαν νόσον. Ήτον εταίρος πολλών ξένων ιατρικών σωματείων και απέλαυε φήμης ευρωπαϊκής, συνέταξε δε σοφάς πραγματείας. […]
ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ, (18) 30 Απριλίου 1897 – Εν μέσω του πολεμικού θορύβου εξέλιπε σεμνόν λείψανον χρηστής γενεάς. Γόνος ευγενούς της Κρήτης οίκου, ο Μάρκος Ρενιέρης, γεννηθείς προ εξ και ογδοήκοντα ετών εν Ενετία, εκπαιδευθείς εν Τεργέστη και συμπληρώσας είτα τας σπουδάς του εν Γαλλία, κατήλθεν κατά την τετάρτην δεκαετηρίδα εις Ελλάδα […]
Επί Γεωργίου εισήλθεν εις την Εθνικήν Τράπεζαν, ως υποδιοικητής καταρχάς, ως διοικητής μετά τον θάνατον του Γεωργίου Σταύρου, ότε δε κατέθεσε προ δεκαετίας ένεκεν γήρως του αξίωμα τούτο […]
ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ, (27) 9 Ιουλίου 1897 – Ο μυθιστορικός Νταφώτης ο Κρης υπαξιωματικός, όστις πρό τινων ετών, φυλάττων υπαξιωματικούς καταδικασμένους εις θάνατον, συναπέδρασε μετ’ αυτών, έκτοτε δ’ επολέμησε εις Δαχέμην εν τη ξενική λεγεώνι των Γάλλων και επ’ εσχάτων εν Κρήτη, δικασθείς υπό στρατοδικείου, ηθωώθη.
