Η αναγνώριση του μαθησιακού προφίλ των μαθητών είναι πρωταρχικής σημασίας, για τους ίδιους, τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς τους.
Γνωρίζει άραγε ένας μαθητής πως μπορεί να βελτιώσει το μαθησιακό του προφίλ για να μελετά αποτελεσματικά και να μαθαίνει εύκολα;
Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Μια μερίδα μαθητών έχει αυτή την ικανότητα. Τους ονομάζουμε αυτόνομους ή ανεξάρτητους από το πεδίο επειδή γνωρίζουν πώς να δράσουν, να οργανωθούν και να ωφεληθούν σε κάθε περίσταση. Είναι αυτοί που θα εκτιμήσουν την ελαιογραφία “Φαράγγι της Σαμαριάς”.
Οι άλλοι που δυσκολεύονται, οι εξαρτώμενοι από το πεδίο, πλήθυναν τις μέρες μας.
Στο σημερινό και στο επόμενο σημείωμα παραθέτω εξελίξεις των μαθησιακών προφίλ όπως τα παρατηρούμε τις τελευταίες δύο 10ετίες.
Οι εικονόφιλοι
Οι εικονόφιλοι έλκονται από τη μαγεία και τα χρώματα της οθόνης. Κάθε οθόνης. Νήπια και μικροί μαθητές εκμεταλλεύονται κάθε ευκαιρία για να κρατήσουν στα χέρια τους μια οθόνη. Μπορεί να είναι το ψηφιακό ρολόι, το έξυπνο κινητό τηλέφωνο, το τάμπλετ ή ο φορητός υπολογιστής του μπαμπά ή της μαμάς.
Τα εικονόφιλα παιδιά τα συναντάμε σε όλα τα πλάτη και τα μήκη, σε παραλίες, σε καφέ-εστιατόρια, σε μεταφορικά μέσα…
Δεν ασχολούνται με το περιβάλλον τους ή με δραστηριότητες όταν έχουν πρόσβαση σε μια οθόνη. Ο λόγος; Δεν μπορούν.
Ολόκληρη η χωρητικότητα της μνήμης εργασίας τους είναι απασχολημένη με την οθόνη τους.
Θα ρωτήσετε, τι κερδίζουν; Μαθαίνουν κάτι; Αναπτύσσουν κάποια δεξιότητα;
Η απάντηση είναι ότι κάτι κερδίζουν…
Αναπτύσσουν την γνωστική ικανότητα αποκλεισμού παρεμβολών. Δηλαδή, να μη σας ακούνε όταν τους απευθύνετε το λόγο.
Επίσης, αναπτύσσουν την ταχύτητα αντίδρασης σε εντολές-μηνύματα της εικόνας που τους ενδιαφέρει.
Τέλος, μαθαίνουν ένα συγκεκριμένο λεξιλόγιο όρων της Αγγλικής.
Τίποτα άλλο.
Οι οθονόβιοι
Οι οθονόβιοι είναι η εξέλιξη των εικονόφιλων. Είναι η μεγάλη πλειοψηφία έφηβων και ενηλίκων. Είναι όσοι ισχυρίζονται ότι κατέχουν την νέα τεχνολογία, οι ιθαγενείς της τεχνολογίας. Τι κάνουν;
Σπαταλούν ατελείωτες ώρες μπροστά σε οθόνες.
Η ευφορία που τους δημιουργεί αυτή η προσκόλληση, τους εμποδίζει να αναπτυχθούν φυσιολογικά σε γνωστικό επίπεδο. Στο ντοκιμαντέρ “Screenagers” αναφέρεται ότι έφηβοι (Η.Π.Α) ασχολούνται 6.5 ώρες την ημέρα με οθόνες. Ας δούμε τι χάνουν…
Η πρότερη ενασχόληση τους, ενώ ήταν στο Δημοτικό με οθόνες τους έκανε να προτιμούν εικόνες από γραπτά κείμενα. Αυτοί οι πρώην αθώοι “εικονόφιλοι” δεν θεμελίωσαν -ούτε ανάπτυξαν- σημαντικά γνωστικά χαρακτηριστικά όπως:
• Επαγωγική σκέψη.
• Μεταγνώση.
• Διπλή κωδικοποίηση.
• Μνήμη εργασίας.
Τα αποτελέσματα αυτής της έλλειψης αναδεικνύονται κάθε 3 χρόνια με τη χαμηλή μας αξιολόγηση στον διεθνή διαγωνισμό PISA του Ο.Ο.Σ.Α.
Η πλειοψηφία των οθονόβιων εμφανίζεται να αγνοεί το ευρύτερο πλαίσιο των καθημερινών θεμάτων, έτσι είναι ψευδό-ενημερωμένοι.
Αδυνατούν να κατανοήσουν και να ιεραρχήσουν καταστάσεις κι όμως αγωνίζονται να δείχνουν ενημερωμένοι ή πολυπράγμονες.
Στα Χανιά
Χανιώτες οθονόβιοι υποφέρουν από έλλειψη εφαρμοσμένης γνώσης σε τοπικά θέματα. Για παράδειγμα, αδυνατούν να συζητήσουν θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και περιβάλλοντος του Νομού όταν ίδιοι που έχουν εισόδημα από το λάδι αγνοούν τα υποπροϊόντα της ελιάς.
Επιπλέον, δεν έχουν χρόνο να παρατηρούν το αγροτικό ή το αστικό περιβάλλον και τη Φύση γενικότερα. Το αποτέλεσμα είναι να είναι αποκομμένοι από το περιβάλλον.
Φυσικά έχουν την ψευδαίσθηση ότι είναι συνεχώς συνδεδεμένοι. Όπως και κάποιοι επώνυμοι Χανιώτες.
Τέλος, μειώθηκαν τα περίεργα Χανιωτάκια. Δοκιμάστε να κάνετε μερικές ερωτήσεις σε παιδιά ή εγγόνια του τύπου… «Τι φόραγε η δασκάλα ή ο δάσκαλος σας σήμερα;». «Τι παρατηρήσατε στον περίπατο σας;».
Η απουσία περιέργειας τους οδηγεί σε μειωμένη ενασχόληση με κριτική σκέψη, συλλογισμό και αναπόληση…
Ενέργειες γονέων
Στο εξωτερικό η ίδια η τεχνολογία φρόντισε να καλύψει τις ανάγκες όσων γονιών επιθυμούν να επιτηρούν τη χρήση οθονών από τα παιδιά τους. Μια ντουζίνα εφαρμογές τους “διευκολύνουν”.
Όμως, μπορούμε να πάμε ενάντια στην πλημμυρίδα;
Η κατάσταση είναι δύσκολα ανατρέψιμη. Για αυτό αρκετοί γονείς δεν κάνουν τίποτα.
Κι οι μονόλογοι μας είναι ανώφελοι. Γνωρίζουμε ότι παιδιά και έφηβοι συνειδητοποιούν όψεις της πραγματικότητας – κι αλλάζουν τα σενάρια τους- μέσω της εμπειρικής μάθησης.
Κάποια κίνητρα και επιβράβευση μπορεί να είναι αποτελεσματικά…
• Τα παιδιά να κερδίζουν έξτρα χαρτζιλίκι αν μειώσουν το χρόνο εξάρτησης τους.
• Οι γονείς να αποφεύγουν τη χρήση του τηλεφώνου τους σε εστιατόρια.
• Μια παρέα συμφωνεί στη μη χρήση τηλέφωνου, όποιος παραβεί τη συμφωνία, κερνάει τους υπόλοιπους.
• Δείτε μαζί και σχολιάστε το ντοκιμαντέρ.
• Ανακαλύψετε μαζί πως η υπερβολή στη χρήση έβλαψε κάποιους διάσημους.
• Επιβραβεύουμε παιδιά-εφήβους για τη μη χρήση οθόνης την ώρα του φαγητού, πριν κοιμηθούν ή μέχρι να τελειώσουν τη μελέτη τους.
• Αποφεύγουμε να δίνουμε σε νήπια-μικρά παιδιά μια οθόνη για να τα απασχολούμε.
• Τα παιδιά χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να επικοινωνούν με παππούδες-γιαγιάδες ή για να διαβάσουν ένα e-book στα ταξίδια τους.
Συμπερασματικά
• Ποτέ δεν είναι νωρίς να γίνουμε παραδείγματα για μίμηση.
• Ο τρόπος που εκμεταλλευόμαστε τις νέες τεχνολογίες, ο τρόπος παρατήρησης, σκέψης και λήψης των αποφάσεων μας επηρεάζουν παιδιά και εγγόνια.
• Η ανεξέλεγκτη ενασχόληση νηπίων, παιδιών και εφήβων με οθόνες σε συνδυασμό με την πανδημία εμποδίζει την ολοκληρωμένη ανάπτυξη τους.
• Οθονόβιοι με αδύναμη μνήμη εργασίας αγωνίζονται να επιπλεύσουν στους ωκεανούς των κοινωνικών δικτύων.
• Ποτέ δεν είναι αργά να κάνουμε παρεμβάσεις με στρατηγική και βελτιοδοξία.
