• Ο Άνθρωπος κατά 50% γεννιέται και κατά 50% γίνεται. Αυτό που γεννιόμαστε οφείλεται καθαρά στην τύχη. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η τύχη δεν έχει κανόνες. Ένας στατιστικός κανόνας της Φύσεως φροντίζει, ώστε οι μισοί άνθρωποι να γεννιόνται άνδρες και οι άλλοι μισοί γυναίκες. Η Φύση είναι πολύ πιο πολύπλοκη από ότι νομίζουμε.
• Ο Άνθρωπος δεν θα μπορέσει ποτέ να κατανοήσει πλήρως το Σύμπαν, την Φύση και τον Εαυτό του. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στην έκταση και τις αχανείς εκτάσεις του Σύμπαντος καθώς και στην πολυπλοκότητα της Φύσεως αλλά πρωτίστως στο γεγονός, ότι ο Άνθρωπος κατά το ήμισυ ανήκει στο Σύμπαν και την Φύση ως βιολογικό είδος και μέρος της πανίδας της Γης, ενώ κατά το άλλο ήμισυ είναι ένα συνειδητό Υποκείμενο με ανεξάρτητη σκέψη, η οποία τον αποδεσμεύει από την Φύση. Ο Άνθρωπος επομένως δεν μπορεί να βγει έξω από τον Εαυτό του, έχει περιορισμένες δυνατότητες να λειτουργεί ταυτόχρονα, τόσο ως Υποκείμενο-Παρατηρητής όσο και ως Αντικείμενο της παρατηρήσεως.
• Η προσωπική μας κοινωνιολογική άποψη είναι, ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν τρία Σύμπαντα: το Αστρικό σύμπαν, η Φύση και αυτό που μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ως το Ανθρώπινο σύμπαν. Το Ανθρώπινο σύμπαν χωρίζεται σε δύο μέρη: τον Ανθρώπινο πολιτισμό και τον Εσωτερικό κόσμο του Ανθρώπου.
Οι ανθρωπολόγοι υπολογίζουν, ότι οι πρώτοι άνθρωποι εμφανίσθηκαν στην Αφρική πριν από 2,5 εκατ. χρόνια. άνθρωπο θεωρούμε το όν εκείνο, το οποίο έσπασε το φράγμα του ενστίκτου. Πρόκειται για ένα τεράστιο άλμα διαφοροποιήσεως από τα ζώα. Τα θηλαστικά διαθέτουν και ένα ποσοστό δημιουργικής νοημοσύνης, ακόμη και κατώτερα είδη ζώων, όπως τα μυρμήγκια. Βασικά όμως τα ζώα έχουν ως σύμβουλο το ένστικτό τους που δίνει αυτοματοποιημένες οδηγίες, για το τί θα κάνουν στην κάθε περίσταση. Η αποδέσμευση του ανθρώπου από το ένστικτο έχει ένα μεγάλο κόστος, διότι αναλαμβάνει ο ίδιος την ευθύνη για 4 θέματα:
α. το πώς θα εξασφαλίσει την επιβίωσή του
β. το πώς θα συμβιώσει με τους άλλους ανθρώπους, πώς θα οργανώσει μία κοινότητα με περισσότερες οικογένειες και πώς θα διαμορφώσει το πιο κατάλληλο οικονομικό και πολιτικό σύστημα για την ζωή της κοινότητας.
γ. το πώς θα εμπλουτίσει τον τρόπο ζωής της κοινότητας με έθιμα και εορτές και
δ. το πώς θα διαμορφώσει το αξιακό σύστημα της κοινότητας, ποιοί θα είναι οι ηθικοί κανόνες της κοινότητας.
Αυτός είναι ο ανθρώπινος πολιτισμός. Ο Άνθρωπος είναι ο Δημιουργός του δικού του Σύμπαντος.
• Το Σύμπαν του Ανθρώπου περιέχει δύο κόσμους: τον εξωτερικό κόσμο, που είναι ο πολιτισμός, η κοινωνία ως συλλογικός πολιτισμός και τον εσωτερικό κόσμο, που είναι ο προσωπικός πολιτισμός του Ανθρώπου, η προσωπικότητα του Ανθρώπου.
• Τρείς είναι οι βάσεις του Ανθρώπινου σύμπαντος: η λογική, ο ψυχικός κόσμος του Ανθρώπου και η πνευματικότητα. Αυτές οι τρείς βάσεις πλουτίζουν τόσο τον εξωτερικό όσο και τον εσωτερικό κόσμο των ανθρώπων. Όμως η προσωπικότητα του Ανθρώπου κτίζεται βασικά στον εσωτερικό κόσμο του και από εκεί αναβλύζει και διαχέεται προς το κοινωνικό μας περιβάλλον και τον γενικά προς τον εξωτερικό κόσμο.
Η πνευματικότητα περιέχει τρία στοιχεία:
α. την αξιοπρέπεια στις σχέσεις μου με του άλλους ανθρώπους. Είναι η αρχοντιά, η πρεπειά, όπως έλεγαν οι παλαιότεροι, οι οποίοι, μπορεί να ήξεραν λιγότερα γράμματα από εμάς αλλά ήταν πιο άρχοντες από εμάς.
β. την ποιότητα. Ποιότητα σημαίνει, ότι υποστηρίζω πάντα το καλύτερο. Δεν θέλω να ζω σε μία αποτελματωμένη κοινωνία, όπου κυριαρχεί η μετριότητα και ο ατομικισμός, όπου το προσωπικό συμφέρον τίθεται πάνω από το γενικό συμφέρον και οι περισσότεροι απογοητεύονται και λένε: τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει στην Ελλάδα.
γ. την αναφορικότητα. Είναι η εκτίμηση που νιώθω και δείχνω προς τις αξίες κα τα ιδανικά. Δεν θέλω μία ζωή πεζή, μόνο για το ζην αλλά και για το ευ ζην, που καταξιώνει την προσωπικότητά μου, που με κάνει δημιουργό του δικού μου πολιτισμού.
Ας θυμόμαστε την φράση του αρχαίου Αθηναίου θεατρικού συγγραφέα, Μενάνδρου: «Ως χαρίεν άνθρωπος, όταν άνθρωπος ή» (Τι χαριτωμένο πλάσμα που είναι ο άνθρωπος, όταν είναι πραγματικά άνθρωπος δηλ. δεν υποβιβάζει με την συμπεριφορά του το ανθρώπινο είδος).
*Ομιλία του Ηλία Φιλιππίδη, καθηγητή Κοινωνιολογίας, νομικού και συγγραφέα, στο 5ο Γυμνάσιο Χανίων στις 5 Οκτωβρίου με θέμα: «Πως κτίζουμε την προσωπικότητά μας».
