∆ιαβάζω τα νέα µέτρα για την αντιµετώπιση της βίας και του σχολικού εκφοβισµού που πρόκειται σύµφωνα µε το Υπουργείο Παιδείας Θρησκευµάτων και Αθλητισµού να εφαρµοσθούν από το Σεπτέµβρη στα σχολεία και αδυνατώ να κατανοήσω τη λογική τους. Κατασταλτικά στο σύνολο τους µέτρα, θέτουν το σηµαντικό αυτό πρόβληµα που ταλανίζει τη σχολική ζωή σε λανθασµένη βάση µε την αυστηροποίηση της σχολικής νοµοθεσίας στην προσπάθεια αντιµετώπισής του.
ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ
Λες και το φαινόµενο της σχολικής βίας οφείλεται αποκλειστικά στην απουσία αυστηρού πλαισίου παιδαγωγικών µέτρων, αγνοούν τις πραγµατικές αιτίες του σοβαρού αυτού προβλήµατος που µπορεί να εκδηλώνεται στο χώρο του σχολείου, αλλά οι ρίζες του είναι βαθιές και διάσπαρτες στον κοινωνικό και οικογενειακό ιστό.
Γιατί πώς είναι δυνατόν να αντιµετωπισθεί έτσι ο σχολικός εκφοβισµός, όταν τα ίδια τα µέτρα που προτείνονται για την επίλυση του στηρίζονται στη λογική του φόβου και του αποκλεισµού των µαθητών; ∆ιαβάζω, δηλαδή για παράδειγµα ότι ο Σύλλογος των καθηγητών µπορεί να αποκλείσει ένα µαθητή από δράσεις, πολιτιστικές, εκπαιδευτικές, αθλητικές δράσεις, µετακινήσεις, εκδροµές, ως τιµωρία για τη συµπεριφορά του.
Μα αυτός σύµφωνα µε στοιχειώδεις παιδαγωγικούς κανόνες, είναι ένας αποτελεσµατικός τρόπος αντιµετώπισης της παρεκκλίνουσας συµπεριφοράς των παιδιών αυτών µε την ένταξή τους σε µια δηµιουργική οµάδα στο σχολικό χώρο.(προγράµµατα αθλητικά, περιβαλλοντικά, εθελοντικών κοινωνικών δράσεων, αγωγής της υγείας, αισθητικής αγωγής και άλλα)
Χώρια που µια τέτοια τακτική επιδερµικής προσέγγισης του προβλήµατος µε τιµωρητική διάθεση, ενέχει το κίνδυνο να πυροδοτήσει εκρηκτικές καταστάσεις στη σχολική ζωή και να οδηγήσει πολλούς µαθητές στο εκπαιδευτικό και κοινωνικό περιθώριο(αποµόνωση, αποµάκρυνση από το σχολείο, εγκατάλειψη) µε ό,τι αυτό συνεπάγεται.
∆ιαβάζω ακόµη για νέους και αυστηρούς κανονισµούς λειτουργίας στηριγµένους σε παλιές και ξαναζεσταµένες αναποτελεσµατικές συνταγές που αγνοούν την ψυχολογία της εφηβείας. Μα οι κανονισµοί λειτουργίας της σχολικής µονάδας πετυχαίνουν µόνο, όταν γίνονται αποδεκτοί από τα ίδια τα παιδιά. Συνδιαµορφώνονται από τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου κατά τη διάρκεια µιας επώδυνης και χρονοβόρας διαδικασίας που γίνεται στην αρχή του σχολικού έτους και που ορίζει µε σαφήνεια τα δικαιώµατα και τις υποχρεώσεις µαθητών και εκπαιδευτικών.
∆ιαβάζω επίσης, για µια σειρά από άλλα µέτρα που θα δηµιουργήσουν εντάσεις στη σχολική ζωή κατά την εφαρµογή τους µε κίνδυνο να ενισχυθεί η επιθετική συµπεριφορά των παιδιών. Μέτρα που αποπροσανατολίζουν το σχολείο από τον πολύτιµο ρόλο του, µετατρέποντάς το σε µηχανισµό επιτήρησης και ελέγχου, αυξάνοντας συνακόλουθα και το γραφειοκρατικό όγκο της σχολικής µονάδας. Μέτρα που στην ουσία διαλύουν τον πολύτιµο διδακτικό και παιδαγωγικό χρόνο και µετατοπίζουν το φαινόµενο του σχολικού εκφοβισµού µε την τακτική του στρουθοκαµηλισµού από τις αληθινές του αιτίες και εποµένως τις όποιες υπαρκτές λύσεις.
ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ∆ΙΑΜΟΡΦΩΝΕΙ ΨΥΧΕΣ
Ωστόσο το σχολείο δεν είναι µια δηµόσια υπηρεσία που θα λύσει τα προβλήµατά της µε διοικητικές κυρώσεις και ηλεκτρονικές τυπολατρείες. ∆ιαµορφώνει ψυχές παιδιών και ζητά µέτρα στήριξης που πραγµατικά θα το βοηθήσουν να ανταποκριθεί στο δύσκολο ρόλο του.
Πολύτιµο ζητούµενο στη διαδικασία αυτή η πρόληψη και λιγότερο η καταστολή, µε τις προσλήψεις στις σχολικές µονάδες του κατάλληλου επιστηµονικού προσωπικού (ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί). Απαραίτητη και η ενίσχυση των εξωτερικών υποστηρικτικών στο σχολείο δοµών ( Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Παιδοψυχιατρικές Κλινικές, Κέντρα ∆ιάγνωσης, Αξιολόγησης, Συµβουλευτικής και Υποστήριξης), οι οποίες απογυµνωµένες από ανάλογες ειδικότητες επιστηµόνων, αδυνατούν να του παράσχουν βοήθεια. Λείπει ακόµα η κατάλληλη επιµόρφωση των εκπαιδευτικών που θα τους βοηθήσει να ανταπεξέλθουν στο ρόλο τους στις νέες συνθήκες, µε τις ειδικές δεξιότητες που είναι απαραίτητο να διαθέτουν.
Η ΑΠΟΥΣΙΑ ΣΟΒΑΡΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ
Ένας σχεδιασµός απαιτείται σοβαρός και µελετηµένος που θα καλύψει τις ψυχικές και συναισθηµατικές ανάγκες των παιδιών, µέσω της ριζικής αναδιάρθρωσης του προγράµµατος σπουδών και µέσω καινοτόµων δράσεων που θα καλλιεργήσουν το κατάλληλο κλίµα ενσυναίσθησης και συµπερίληψης στο σχολικό χώρο. Με την ένταξη του πολιτισµού στο σχολείο και την καλλιέργεια των τεχνών µε νέες ελκυστικές για τα παιδιά µεθόδους διδασκαλίας στο ∆ηµοτικό και στο Γυµνάσιο. Και βεβαίως µε την άµεση επαναφορά των καλλιτεχνικών µαθηµάτων στο πρόγραµµα σπουδών του Λυκείου από το οποίο έχουν εξοστρακιστεί εδώ και τρία χρόνια.
Ένας σωστός σχεδιασµός που θα µειώσει τις εκπαιδευτικές ανισότητες µε την ενίσχυση της αντισταθµιστικής εκπαίδευσης σε όλες τις σχολικές βαθµίδες. Ένας σχεδιασµός ολιστικός που θα ενδυναµώσει τη σχολική ζωή, θα την κάνει πιο ανθρώπινη και λιγότερο ανταγωνιστική, ενισχύοντας τη δηµοκρατική λειτουργία του σχολείου µε όρια και κανόνες που θα σέβονται όλοι.
Και τούτο γιατί ποτέ δεν ωφέλησαν την Παιδεία µας οι βιαστικές κινήσεις εντυπωσιασµού της κοινής γνώµης και τα αποσπασµατικά µέτρα από την πλευρά των ιθυνόντων. Πολύ δε περισσότερο τώρα που η βία έχει εισέλθει απειλητικά εντός και εκτός των σχολικών αιθουσών µε απρόβλεπτες συνέπειες.
*Η Μαρία Μαράκη είναι φιλόλογος, πρώην Λυκειάρχης.
