Τα παιδιά έχουν ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων, ενώ οι ενήλικοι επικεντρώνονται περισσότερο σε συγκεκριμένους στόχους.
Γιατί ασχολούμαστε με την περιέργεια; Επειδή έχει 2 όψεις.
Η περιέργεια μπορεί να ενισχύσει τη μνήμη και τη δημιουργικότητα για πιο ευκρινή σκέψη, αλλά μπορεί επίσης να οδηγήσει σε απόσπαση προσοχής και αναβλητικότητα.
Η εμπειρία μας λέει ότι ένα παιδί το οποίο είναι υπερβολικά περίεργο περιγράφεται ως “ατίθασο”. Αν του λείπουν τα ερεθίσματα ή η υποστήριξη, τότε τα κάνει “γης μαδιάμ”.
Στο σημείωμα παραθέτω ευρήματα και εμπειρίες για την περιέργεια που είναι εμφανής από τις πρώτες αλληλεπιδράσεις ενός νηπίου.
Βρέφη και νήπια
Ανιχνεύουν προσεκτικά το περιβάλλον και μόλις μπορέσουν να συλλαβίσουν, να μπουσουλήσουν και να μας ρωτήσουν, αναζητούν συνεχώς νέες πληροφορίες.
Εξερευνούν επειδή έχουν έμφυτη ανάγκη να καταλάβουν πώς λειτουργούν τα πράγματα ή σε τι χρησιμεύουν. Αξιοποιούν τη γνώση των ανθρώπων του περιβάλλοντός τους αρκεί να υπάρχουν διαθέσιμοι.
Ερευνητές διαπίστωσαν ότι βρέφη μόλις 7 μηνών προτιμούσαν να κοιτάζουν και να επεξεργάζονται σειρές ερεθισμάτων που ήταν μετρίως προβλέψιμα. Ενώ απέφευγαν όσα ήταν συγκεχυμένα ή απαιτούσαν δυσκολία στην πρόβλεψή τους.
Σημαντικό μήνυμα για όσους επιδεικνύουν βιασύνη στην πνευματική ωρίμανση του παιδιού τους.
Εκπαίδευση στην περιέργεια
Ο οργανισμός Mayo clinic προτείνει τρόπους εκπαίδευσης παιδιών στην περιέργεια και την ανακάλυψη…
– Δείξτε τους την πόλη, την εξοχή και χώρους εγγραμματισμού.
– Πηγαίνετε βόλτες, ψήστε φαγητά ή ψωνίστε μαζί.
– Ενθαρρύνετε φίλους σας να τους προφέρουν εμπειρίες, αντί για δώρα. Τα παιδιά θυμούνται τον ενθουσιασμό των προετοιμασιών και την ευτυχία που ακολουθεί.
– Αναρωτηθείτε φωναχτά π.χ. «Γιατί τα φύλλα είναι πράσινα;»
– Αν ενδιαφέρονται για δραστηριότητες, δώστε τους ευκαιρίες να τις ασκήσουν.
– Κάντε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου χρησιμοποιώντας “ποιος, τι, πότε, πού, γιατί, πώς’.
– Όταν σας ρωτούν κάτι, ρωτήστε τα τι σκέπτονται πριν απαντήσετε.
– Να παίζουν μη δομημένα παιχνίδια για να καλλιεργήσουν την αίσθηση της ανακάλυψης.
Πόσο περίεργα είναι
τα Χανιωτάκια;
Σε πρόσφατη έρευνα που κάναμε σε 143 παιδιά ηλικίας 9-15 ετών αυτά αυτό-αξιολογήθηκαν στην κλίμακα 1-10 …
Αγόρια Κορίτσια Σύνολο
1-4 6% 6% 12%
5-6 12% 7% 19%
7-8 21% 23% 44%
9-10 12% 13% 25%
Οι πληροφοριοφάγοι
Κυνηγάμε την πληροφορία επειδή θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την αβεβαιότητα. Αναζητούμε πλαίσια και σταθερές στο περιβάλλον μας. Αυτό, ας έχουν υπόψη τους όσοι επαγγέλλονται συνεχείς αλλαγές ή την αστάθεια.
Μέχρι σήμερα υποστηρίζαμε ότι η έμφυτη περιέργειά μας εξαλείφεται από την κούραση των σχολικών μαθημάτων και από απαιτήσεις της ενήλικης ζωής. Η αλήθεια είναι κάπου στη μέση.
Απλά, η περιέργεια εκφράζεται διαφορετικά καθώς ωριμάζουμε.
Δεν είμαστε περίεργοι για τα πάντα, αλλά προσανατολιζόμαστε στην απόκτηση πληροφοριών γιασυγκεκριμένους σκοπούς.
Το επιβεβαίωσα ρωτώντας μια ντουζίνα Χανιώτες ενήλικους.
Περιορίζουμε την προσοχή μας για να πετύχουμε τους στόχους μας.
Το μειονέκτημα μας -των ενηλίκων – είναι ότι έτσι οι ιδέες μας γίνονται άκαμπτες περιορίζοντας τη δημιουργικότητα.
Τα παιδιά που σκέπτονται αυθόρμητα με μη τυπικό τρόπο για να λύσουν ένα πρόβλημα μας ξεπερνούν – ίσως όχι όλους.
Ποιο είναι το προφίλ της περιέργειάς σας;
Ερευνητές του Πανεπιστήμιου G. Mason χαρακτήρισαν την περιέργεια ως ευαισθησία στη στέρηση της πληροφορίας. Έτσι έχουμε…
• Την χαρούμενη εξερεύνηση, δηλαδή αγάπη για μάθηση, έχει το 28%.
• Τη λύση προβλημάτων και την αναζήτηση συγκίνησης έχει το 28%.
• Την κοινωνική περιέργεια, ενδιαφέρον για κουτσομπολιά, έχει το 25%.
• Χωρίς περιέργεια είναι το 19%, είναι όσοι αποφεύγουν τις προκλήσεις. Αυτοί είναι απλά κοινωνικά περίεργοι, με λιγότερα πάθη, μικρότερους κοινωνικούς κύκλους και μικρότερα έσοδα.
Χρήσιμη ή άχρηστη;
Συχνά, τα αντικείμενα της περιέργειάς μας έχουν μικρή άμεση χρήση στην καθημερινότητα μας. Σπαταλάμε χρόνο λαμβάνοντας πληροφορίες χωρίς να γνωρίζουμε την αξία τους.
Στον αντίποδα είναι αυτοί που δεν ενδιαφέρονται να καλύψουν κενά πληροφοριώνή να λύσουν ένα μυστήριο.
Η πλειοψηφία αντιμετωπίζει το θέμα όπως τα βρέφη.
Α. Είναι το θέμα δύσκολο ή το κενό στην πληροφόρηση μεγάλο;
Β. Είναι η ερώτηση ή το κενό διαχειρίσιμα;
Γ. Ή μήπως είναι ασήμαντο και μπορούμε να το αγνοήσουμε;
Η περιέργεια μας κορυφώνεται αν αντιστοιχεί στην επιλογή Β.
Ο αστροφυσικός που μίλησε, προ ημερών, στο “Θεοδωράκης” ήταν ενήμερος, γι’ αυτό η ομιλία του ακροβατούσε ανάμεσα στο βατό και το δύσκολο.
Η εύρεση αυτής της ισορροπίας είναι ζωτικής σημασίας για μαθητές και εκπαιδευτικούς.
Ευρήματα δείχνουν ότι όσο πιο περίεργοι νιώθουμε για να πάρουμε απάντηση σε μια ερώτηση, τόσο καλύτερα θυμόμαστε το γεγονός. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Η περιέργεια, ενεργοποιεί τον ιππόκαμπο που ανιχνεύει νέα ερεθίσματα- και τον πρόσθιο περιφερικό φλοιό, που παρακολουθεί τις αναντιστοιχίες πληροφοριών στον εγκέφαλο. Στη συνέχεια, ο εγκέφαλος μας εκτιμά πόσο ικανοποιητικό θα είναι να γεμίσει το κενό στη γνώση του.
Συμπερασματικά
Κρατάμε την περιέργεια μας ζωντανή αν θυμόμαστε ότι…
– Τα ίδια ερεθίσματα προκαλούν διαφορετικούς βαθμούς περιέργειας σε κάθε άτομο.
– Είμαστε παιχνιδιάρηδες και δημιουργικοί σε κάθε ηλικία.
– Η κοινωνική περιέργεια προκαλεί χάσιμο πολύτιμο χρόνο.
– Προσπαθούμε να μαθαίνουμε για λίγο απαιτητικά θέματα από αξιόπιστες πηγές.
– Η περιέργεια ανοίγει μονοπάτια που οδηγούν στην ευτυχία και την ολοκλήρωση.
– Η μόνη συμβουλή που δίνω, εδώ και 10ετίες, στους 15χρόνους αποφοίτους μας είναι «Να είστε δια βίου περίεργοι».
*Ο Κυριάκος Βασιλομανωλάκης είναι Πτυχ. Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη Διά Βίου Μάθηση. Επικοινωνία polygnosi@otenet.gr
Τα βιβλία του ‘Μαθαίνω εύκολα΄ ‘Θυμάμαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσματικά’ διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία Libraire και ΚΥΒΟΣ.
