» Το Ακρωτήρι Ειρήνης που ευλόγησε ήταν ένα τολμηρό πρότυπο
Στο Σπήλαιο της ψυχής του εμφώλευε το πνεύμα της ειρήνης του Χριστού το οποίο πίστευε ακράδαντα πως ο κλήρος της Ορθόδοξης Εκκλησίας πρέπει να το υπηρετεί αέναα.
Ομως όπως είπε στην ιστορική διακήρυξή του στη νυχτερινή λειτουργία των Χριστουγέννων στο Σπήλαιο Τοπολίων (με κείμενο το οποίο συναποφασίσαμε με πρότασή μου την οποία αποδέχτηκε) στηλίτευσε με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο γραφής και λόγου τις χριστιανικές εκκλησίες που προδίδουν το αιώνιο μήνυμα του Χριστού “και επί γης ειρήνη” για να πει σ’ αυτή τη διακήρυξη (την οποία υπογράψανε κλήρος – λαός και διανοούμενοι) ότι: “Το μήνυμα της αγάπης προδόθηκε. Ο πόλεμος ευλογήθηκε. Εχθρα και τάραχος των παθών, την εποχή που γεννήθηκε ο Χριστός όπως και σήμερα με βία, αδικία, αρπαγή και καταδυνάστευση πολλαπλή. Για να είναι ο πόνος, το μίσος, ο φθόνος και ο φόνος σκιά και ζόφος θανάτου παντού. Με ολόκληρη την ανθρωπότητα να ολισθαίνει στα κράσπεδα της αβύσσου”.
ΓΙΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΟΛΕΘΡΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΓΕΝΟΥΣ
Αλλά μπροστά στον επαπειλούμενο καθολικό όλεθρο του ανθρώπινου γένους συνειδητοποιούμε εναργέστερα την προσωπική και συλλογική ευθύνη μας, ως χριστιανών, για τη διάσωση της ζωής και τη διασφάλιση της ειρήνης, σε προσωπικό, οικογενειακό, τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο… Ομως, δυστυχώς, στις γενικότερες συγκρούσεις των λαών δεν μπορούμε να πούμε πως η χριστιανική ειρήνη είχε επιτυχία. Η εκκλησία του Χριστού με την άμεση ή έμμεση επιρροή της μπορούσε να πετύχει πολλά καταδικάζοντας τις βαρβαρότητες των πολέμων και περιθάλποντας τα θύματά των. Αλλά δε λείπουν και οι περιπτώσεις εκείνες που οι ίδιοι οι Χριστιανοί κι αυτό πρέπει να το ομολογήσουμε με συντριβή καρδίας προκάλεσαν σχίσματα και πολέμους. Ευλογήσανε όπλα και πολιτεύματα βίας ή ανεχθήκανε αδικίες και τραυματίσανε την ανθρώπινη ελευθερία.
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΚΡΗΤΗΣ ΔΕΝ ΑΓΩΝΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙA ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ
Ομως, η ελλαδική εκκλησία (εκτός από τη μίμηση που έκαμε μετά το ακρωτήρι της Ειρήνης ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ) δεν αποτόλμησε να προασπίσει ακόμα και μαρτυρικά, την ειρήνη του Χριστού που οι χριστιανικοί λαοί της Δύσης την πρόδωσαν με πολέμους, σφαγές, στυγνές οικονομικές εκμεταλλεύσεις – όπως σήμερα και πολλαπλών μορφών βίας και ανελευθερίας λαών. Το ίδιο όμως, δεν έκαμε και η Εκκλησία της Κρήτης, η οποία μένει άτολμη, υποταγμένη και βουβή στα δυτικά χριστιανικά εγκλήματα των ανειρήνευτων καιρών!
ME TO ΟΡΑΜΑ ΕΝΟΣ ΠΟΙΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ ΣΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΕΝΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ
Ομως το Ακρωτήρι Ειρήνης, με το όραμα ενός ποιητή και βαθιά πίστη στην ειρήνη του Χριστού του Επισκόπου της Ειρήνης Ειρηναίου έδωσε τη μεγάλη μαρτυρία για την ειρήνη του Χριστού με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο. Με μπροστάρη τον μάρτυρα της ειρήνης, τον από Κισάμου και Σελίνου τον Επίσκοπο του λαού, που συναυτίστηκε δημιουργικά με τους αγώνες των μεγάλων επισκόπων και ιερέων, όπως ο Χέλντερ Καμάρα, αρχιεπίσκοπος Βραζιλίας κ.λπ. για την ανύψωση του σταυρού της ειρήνης και όχι των σταυροφόρων στο Ακρωτήρι Ειρήνης. Πρώτος χρόνος μεγάλων εκδηλώσεων ειρήνης (στα χρόνια ΟΗΕ) που διαμόρφωσε το τριετές πρόγραμμα για έναν πρότυπο πολιτισμό ειρήνης σε μια μικρή περιοχή…
Ο Ειρηναίος της ειρήνης, πριν ακόμα ιερωθεί, ως λαϊκός θεολόγος ήταν αφιερωμένος στη μαρτυρία της ειρήνης του Χριστού, προκινδυνεύοντας να την εκφράζει. Οπως έκαμε με εκείνο το παράτολμο κήρυγμά του στη γερμανική κατοχή, που παρ’ ολίγο να του κοστίζει τη ζωή, όπως γνωρίζουν στα Χανιά και πέρα από αυτά. Γεγονός στο οποίο έχω αναφερθεί σε προηγούμενα κείμενά μου για τον αρχιερέα της ειρήνης.
Αυτή τη διαρκή του μέριμνα για την ειρήνη του Χριστού την πραγματοποιούσε με έργα ειρηνικής δημιουργικότητας και αγάπης ως λαϊκός θεολόγος, ως μοναχός, ως ανώτερος κληρικός – αρχιμανδρίτης, ως εκπαιδευτικός και ως ιεράρχης. Από την πρώτη του ποιμαντορία στη Μητρόπολη Κισάμου – Σελίνου απέδειξε την αφιέρωσή του στον λόγο της ειρήνης και της αγάπης του Χριστού.
ΕΚΕΙΝΟ ΤΟ ΑΞΕΧΑΣΤΟ ΒΡΑΔΥ ΜΙΑΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΙΡΗΝΑΙΟΥ
Ομως όπως έχω απολύτως υπεύθυνα γράψει (από τα πρώτα κείμενά μου στα “Χανιώτικα νέα”) ο Ειρηναίος της ειρήνης αφιερώθηκε στον αγώνα για την ειρήνη από την πλευρά της εκκλησίας όπως αποφάσισε από τις ατελείωτες συζητήσεις μας, όταν εγώ έμενα μαζί του στο Καστέλι κατά τη διάρκεια του μοναδικού σε ηθική αξία αγώνα για την επιστροφή στη Μητρόπολή του, του λαού Κισάμου και Σελίνου και της ηγετικής επιτροπής αυτού του σημαντικού αγώνα στον οποίο κι εγώ πρόσφερα με πλείστες όσες προκινδυνεύσεις όσα περισσότερα μπόρεσα. Διατηρώντας πάντα την ευγνωμοσύνη μου στους τοπικούς και υπερτοπικούς παράγοντες που μου τα εμπιστεύτηκαν και ιδιαίτερα στον ίδιο.
Η τελική όμως απόφασή του ήταν η αφιέρωσή του από την πλευρά της Μητροπολιτικής του ευθύνης απέναντι στον λόγο της ειρήνης του Χριστού ο οποίος είπε: “Ειρήνην των εμών δίδωμι υμίν” (Ιωαν. 14, 27). Πάρθηκε εκείνο το αξέχαστο βράδυ της επανεθρόνισής του, που γι’ αυτόν ήταν τόσο βαθιά συγκινητική και για τον λαό τόσο χαροποιός. Εκείνο το βράδυ περί το μεσονύκτιο, όταν είχαμε μείνει οι δυο μας (πνευματικός πατέρας, με πνευματικό τέκνο) μόνοι στην ταπεινή αίθουσα της Επισκοπής συμφωνήσαμε για μια συνολική πρωτοποριακή ειρηνική πορεία του ίδιου με την ευθύνη του αρχιερέα της ορθοδοξίας από την ιστορική έδρα της Μητρόπολης Κισάμου και Σελίνου.
ΩΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΤΕΚΝΟ ΑΝΕΛΑΒΑ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗ ΓΙA ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ
Σ’ εκείνη την ιστορική μεσονύκτια συζήτηση ήταν ολόψυχη η βούλησή του. Ομως είχε μια δικαιολογημένη επιφύλαξη ρωτώντας με: “Ενα τόσο μεγάλο έργο, μέσα σε τόσο μεγάλες δυσκολίες των καιρών, των κομματικών αντιθέσεων και των πολλαπλών εκμεταλλεύσεων και παραπλανήσεων, πώς θα μπορέσει η εκκλησία να καταθέσει το δικό της, τον αναφαίρετο λόγο ευθύνης της για την ειρήνη του Χριστού;”. Αυτόματα του απάντησα: “Η εκκλησία, ιδιαίτερα η ορθόδοξη, έχει μέγιστη ευθύνη να καταθέσει τη μαρτυρία του λόγου της για την ειρήνη. Απέναντι σ’ εσένα, τον πνευματικό μου πατέρα, που τόσα χρόνια μου έχεις εμπιστευθεί τόσα πολλά, που πραγματοποιήθηκαν με επιτυχία. Εγώ αναλαμβάνω την πλήρη ευθύνη για όλη την πορεία στους δρόμους της ειρήνης. Εσύ δεσπότη μου θα εγκρίνεις το κεντρικό σχέδιο κι εγώ θα έχω την πλήρη ευθύνη για την πραγματοποίησή του. Για όλες τις ιδέες, για όλες τις λεπτομέρειες, για όλες τις επιμέρους δράσεις και ενεργοποιήσεις των συνεργατών και των πολλών διεθνών και ελληνικών φορέων που θα συμπράξουν”. Με κοίταξε με ανακούφιση και εμπιστοσύνη και πρόθεσε: “Δύσκολο έργο παιδί μου, ας είναι ευλογημένο”… Βγήκαμε από την αίθουσα του ταπεινού Επισκοπείου στον πάνω διάδρομο, αποσύρθηκε στο δωμάτιό του κι εγώ κατευθύνθηκα στον ξενώνα για να κοιμηθώ μετά από τη μεγάλη υπερένταση ξεχνώντας στον ύπνο για λίγες ώρες την ιδιαίτερα μεγάλη ευθύνη που ανέλαβα… για το υψηλό ιδεώδες της ειρήνης που δεν επιβάλλεται με τα όπλα και την ισορροπία του τρόμου, αλλά στηρίζεται στην ελευθερία και τη Δικαιοσύνη.
ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΕΣ ΚΑΙ ΔΟΛΟΠΛΟΚΙΕΣ
Οπως αναφέρει ο Ειρηναίος στο μικρό βιβλιαράκι που εξέδωσε το 1987 με τίτλο “ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ” (σελ. 15) για να προσθέσει ότι: “Η ειρήνη η πραγματική, είναι πάνω από τις διπλωματίες και τις δολοπλοκίες της ανθρώπινης εξουσίας για την οποία τόσες πικρές εμπειρίες έχει η ανθρωπότητα.
…Αλλά δεν λείπουν και οι περιπτώσεις εκείνες που οι ίδιοι οι χριστιανοί και αυτό πρέπει να το ομολογήσουμε με συντριβή καρδιάς προκάλεσαν σχίσματα και πολέμους. Ευλογήσανε όπλα και πολιτεύματα βίας ή ανεχθήκανε αδικίες και τραυματίσανε την ανθρώπινη ελευθερία. Αλλά, το ευαγγέλιο του Χριστού είναι αθώο από τα λάθη και τις αδυναμίες των πιστών του και το μήνυμα της χριστιανικής ειρήνης που περιέχεται στο γενικότερο και αιώνιο μήνυμα της σωτηρίας του κόσμου, γίνεται και σήμερα επίκαιρο και δραστικό. Ο εικοστός αιώνας θα ονομασθεί ασφαλώς αιώνας του Κάιν. Αιώνας των μεγάλων παγκόσμιων πολέμων και μεγάλων απάνθρωπων εγκλημάτων” (Απόσπασμα από ομιλία του Ειρηναίου στο Σπήλαιο της Ειρήνης Χριστούγεννα 1982, έναν μόλις χρόνο από την ενθρόνισή του, όπως το είχαμε προγραμματίσει).
ΑΠΟ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ’60 – ’70 ΕΚΔΗΛΩΘΗΚΕ Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ
Τόσο ο Ειρηναίος όσο κι εγώ από δημοσιογραφική και πνευματική πλευρά από την εποχή της πρώτης ποιμαντορίας του παρακολουθούσαμε τα μεγάλα προβλήματα της ανισότητας και της υπερ-εκμετάλλευσης των χωρών του τρίτου κόσμου από τις πλούσιες. Τα προβλήματα των πολέμων και της ειρήνης, κυρίως στην Αφρική, στις ασιατικές χώρες και κυρίως στη Νότια Αμερική.
Σ’ αυτή την πολυβασανισμένη πλευρά του κόσμου οι τοπικές καθολικές και άλλες χριστιανικές εκκλησίες είχαν αρχίζει να αναπτύσσουν τη θεολογία της απελευθέρωσης και της ειρήνης, με μεγάλους εκκλησιαστικούς ηγέτες, όπως ο Χέλντερ Καμάρα. Αυτός ο σπάνιος καθολικός επίσκοπος έγινε η φωνή της Βραζιλίας για απελευθέρωση από τα δεσμά της υπερ-εκμετάλλευσης και της βίας.
Για να προεκτείνει τη φωνή της ειρήνης του Χριστού σε όλη τη Λατινική Αμερική, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Για να είναι παρών για διάδοση των μηνυμάτων σε διάφορα μέρη της γης, από το 1966 έως το 1969. Με επιδίωξη να διεγείρει τις αποκοιμισμένες συνειδήσεις των πολιτών των πλούσιων εθνών και ξυπνήσει τις άδολες συνειδήσεις των υπανάπτυκτων μαζών για έναν μετασχηματισμό των παγκόσμιων πολιτικών δομών. Με τη δεκαετία ’60 – ’70 να έχει σημαδευτεί από σκλήρυνση των πλούσιων εθνών… Με πολέμους, πραξικοπήματα, δικτατορίες (όπως στην Ελλάδα του 1967 – 1974) με ψυχολογικό πόλεμο και με σταθερές απειλές πυρηνικής καταστροφής.
Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΧΕΛΝΤΕΡ ΚΑΜΑΡΑ ΚΑΛΟΥΣΕ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΠΙΕΖΟΜΕΝΟΥΣ ΝΑ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ
Ολες αυτές τις καταστάσεις τις κατήγγειλε με θάρρος ο επίσκοπος της απελευθέρωσης και των ειρηνικών αγώνων καλώντας τους καταπιεζόμενους να γίνουν οι πρωταγωνιστές της απελευθέρωσής τους…
Ολο αυτό το κύμα των εκκλησιαστικών αγώνων χειμαζόμενων περιοχών ενίσχυσε και επηρέασε την τόλμη του Ειρηναίου (ιδιάιτερα μέσα από την κακή του εμπειρία από τη Χούντα) για να προχωρήσει -όπως είχαμε συμφωνήσει- να είναι αυτός ο ιεράρχης που θα έπαιρνε την πρωτοβουλία των αγώνων ειρήνης από την υπνώτουσα ορθόδοξη εκκλησία. Μάλιστα, τον Αύγουστο του 1982 του έδωσα ένα δημοσίευμα (Εθνος, Σάββατο 28 Αυγούστου 1982) που τον επηρέασε πολύ, για επιτάχυνση των δραστηριοτήτων της Μητρόπολης Κισάμου – Σελίνου για την ειρήνη, την αντιπολεμικότητα και την προώθηση εναλλακτικών μορφών ανάπτυξης για την ειρήνη στη γη. Το δημοσίευμα αυτό έγραφε ότι “η συντηρητική αγγλικανική εκκλησία σηκώνει το λάβαρο του αφοπλισμού”. Τότε, η ικανοποίησή του ήταν μεγάλη γιατί εμείς, στην ταπεινή Μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου είχαμε προηγηθεί στο μέρος των προσπαθειών της ειρήνης για τον Αφοπλισμό… καταθέτοντας όπλα τη Μεγάλη Παρασκευή του 1982 μπροστά στον σταυρό του Χριστού και κάψαμε ομοίωμα πυραύλου, αντί να κάψουμε έναν Ιούδα, στην πλατεία του Καστελίου στη γιορτή της Δευτέρας Ανάστασης της αγάπης…
ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΟΙΗΣΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΣΤΟΝ ΡΙΤΣΟ, ΕΙΡΗΝΟΔΡΟΜΙΑ, ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΔΙΕΘΝΩΝ - ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΕΙΡΗΝΗΣ
Ακρωτήρι Ειρήνης, Σεπτέμβρης 1985, συνεχίζουμε την αναφορά μας στις εκδηλώσεις που έγιναν αυτό το τριήμερο.
Στις 6 το απόγευμα ο Ειρηναίος ευλόγησε έναν υπολογιστή με την ευχή να είναι χρήσιμος για την ειρήνη και όχι για τους πολέμους στον σημερινό και τον αυριανό κόσμο.
Στις 7 μ.μ. έγινε στη σπηλιά ειδική εκδήλωση για τον ποιητή της ειρήνης Γιάννη Ρίτσο με σημαντική ομιλία του τότε λέκτορα (σήμερα διακεκριμένο ομότιμο καθηγητή και σημαντικό συγγραφέα) Γιώργη Γιατρομανωλάκη.
Παράλληλα, ο Ειρηναίος ανακοίνωσε την πρότασή μου για καθιέρωση βραβείου ποίησης για την ειρήνη με πρώτη απονομή του στον Γιάννη Ρίτσο. Ενώ, μελοποιημένα ποιήματά του τραγούδησε η Αλίκη Καγιαλόγλου. Ολες οι καλλιτεχνικές δηλώσεις του ακρωτηρίου Ειρήνης γίνανε στη Σπηλιά, με την πολύτιμη συμβολή του πρωτοπρεσβύτερου πατρός Βαγγέλη Σφακιανάκη και του τότε προέδρου της Κοινότητας Νίκου Στιβανάκη. Την επαύριο Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου 1985, έγινε λειτουργία της Ειρήνης στην Καληδονία χοροστατούντος του Ειρηναίου, με συμμετοχή της βυζαντινής χορωδίας του αείμνηστου παπα – Αγγέλου Ψυλάκη και με σημαντική ομιλία του δρος Θεολογίας – Κοινωνιολογίας Γιώργου Μουστάκη με θέμα “Ο σημερινός αγώνας των χριστιανικών εκκλησιών για την ειρήνη στον κόσμο”. Ακολούθησε σημαντική εκδήλωση με ομιλίες των εκπροσώπων των κινημάτων ειρήνης και του προέδρου της Κοινότητας Μιχ. Λαμπρινάκη και καταληκτήρια ομιλία του Teo Loir του ΟΗΕ.
Το απόγευμα έγινε η μεγάλη ειρηνοδρομία ως την εκκλησία της Ειρήνης στην Καληδονία.
Για να ολοκληρωθεί το 3ήμερο του πρώτου κύκλου των εκδηλώσεων με απονομή των βραβείων της ειρηνοδρομίας και ανακοίνωση των νέων προγραμμάτων στο Ακρωτήρι Ειρήνης.
