Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο εγκέφαλός µας υφίσταται µια σειρά από σηµαντικές αλλαγές στα 40 µας. Περιλαµβάνουν επιταχυνόµενη συρρίκνωση ορισµένων περιοχών του εγκεφάλου, απώλεια συνδεσιµότητας και βλάβη στους νευρώνες λόγω φλεγµονής. Όλα συµβάλλουν στη µετέπειτα γνωστική έκπτωση.
Όµως, ας είµαστε αισιόδοξοι. Η µέση ηλικία προσφέρει ένα ζωτικό παράθυρο ευκαιρίας για τη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου µας. Πώς; Κάνοντας συγκεκριµένες αλλαγές στον τρόπο ζωής στα 40 σας και µετά, αποκοµίζετε άµεσα οφέλη στη µνήµη και στη συγκέντρωσή σας. Λίγη επιµονή απαιτείται. Γνωρίζω αρκετούς 40χρόνους και 40χρόνες Χανιώτες που διατηρούν κοφτερό µυαλό έχοντας κινητοποιηθεί κατάλληλα…
Στο σηµείωµα θα δούµε αυτές τις έρευνες και πώς η στάθµευση στα Χανιά αναδεικνύει το θέµα της γνωστικής ανάπτυξης.
Τι συµβαίνει στη µέση ηλικία;
Είναι η έκπτωση των δεξιοτήτων µας γραµµική; Τα άτοµα που απαντούν καταφατικά δεν δίνουν σηµασία σε πρόδροµα σηµάδια.
Σύµφωνα µε δηµοφιλές µοντέλο ανάπτυξης, οι περισσότερες γνωστικές µας ικανότητες φτάνουν στο αποκορύφωµά τους στα 23 µας. Στη συνέχεια εκπίπτουν σταθερά. Κι εµείς θεωρούµε ότι το γνωστικό µας επίπεδο στα 50 µας είναι το ίδιο όπως ήταν στα 20 µας.
Όµως, διαπιστώθηκε ότι πολλές αλλαγές συµβαίνουν, σε κρίσεις, στη µέση ηλικία που είναι σηµείο καµπής.
Πού πάρκαρα σήµερα;
Η ικανότητά να θυµόµαστε λεπτοµέρειες µεµονωµένων γεγονότων µειώνεται ταχύτερα στη µέση ηλικία. Ο διαχωρισµός προτύπων είναι µια κρίσιµη γνωστική ικανότητά που εµποδίζει παρόµοιες αναµνήσεις να µπερδευτούν.
∆ηλαδή, όταν προσπαθούµε να θυµηθούµε «Πού πάρκαρα σήµερα;» ο διαχωρισµός προτύπων ξεχωρίζει τη σηµερινή ανάµνηση από τη χθεσινή ή την προχθεσινή.
Οι 45ρηδες και άνω συµπολίτες µας δυσκολεύονται. Η αιτία;
Υπόλογος είναι ο ιππόκαµπος µας που κωδικοποιεί νέες πληροφορίες και σύµφωνα µε µια υπόθεση εξασθενεί ταχύτερα στη µέση ηλικία.
∆ηλαδή, αρχίζει να χάνει την ικανότητά του να σχηµατίζει νέους νευρώνες. Γενικά, η δυσκολία δηµιουργίας ξεχωριστών νευρωνικών δικτύων µας κάνουν να µπερδεύουµε τις λεπτοµέρειες της µιας µνήµης µε µιας άλλης.
Φανταστείτε τώρα νέους 30ρηδες και 40ρηδες Χανιώτες να ψάχνουν να βρουν πού θα σταθµεύσουν. Κάθε µέρα κι αλλού. Αυτοί ασκούν καθηµερινά τον διαχωρισµό προτύπων τους και βελτιώνονται.
Όµως, οι µεγαλύτεροι υποφέρουν όταν αγωνίζονται να θυµηθούν πού πάρκαραν καθηµερινά.
Η εύρεση χώρου στάθµευσης στα Χανιά επιδεινώνεται. Οι λόγοι; Η γενικευµένη µειωµένη χωρική αντίληψη, η αδιαφορία, η έλλειψη διαγραµµίσεων στάθµευσης και τα 100δες περιττά κολονάκια.
Τα αποτελέσµατα;
Έλλειµµα 1000δων θέσεων στάθµευσης, γνωστική σύγχυση και εκνευρισµοί…
Ατοµικοί βιοδείκτες και Απάθεια
Πρόσφατες έρευνες τονίζουν τη µοναδικότητα του κάθε ατόµου. Η ευχέρεια µας για αυτενέργεια κάνει τη διαφορά…
Η στενή σύζευξη σώµατος και νου ήταν εµφανής σε µια µελέτη (2021) που αφορούσε Νεοζηλανδούς που γεννήθηκαν το 1972-73. Οι ερευνητές επέλεξαν 19 ξεχωριστούς «βιοδείκτες» που ο καθένας δείχνει διαφορετικά στοιχεία υγείας καθώς µεγαλώνουµε. Για παράδειγµα, δείκτης µάζας σώµατος, αναλογία ισχίου προς µέση, χοληστερόλη, πνευµονική λειτουργία, αρτηριακή πίεση, τερηδόνα και επίπεδα φλεγµονώδους µορίου.
Ερευνητές (Harvard, 2024) ανακοίνωσαν ότι τα ποσοστά απάθειας είναι υψηλά στη νόσο του Αλτσχάιµερ. Περιέγραψαν δε την απάθεια σαν σύµπτωµα που αντανακλά την έλλειψη ενδιαφέροντος, κινήτρων ή απόλαυσης για πράγµατα που συνήθως είναι ευχάριστα.
Ρυθµός γήρανσης
Μετρώντας τους βιοδείκτες, οι ερευνητές βαθµολόγησαν το ρυθµό γήρανσης. Αυτός διέφερε ουσιαστικά από άτοµο σε άτοµο και γενικά αντανακλά τα εξωτερικά σηµάδια γήρανσης µας. Οι 45χρόνοι που είχαν υψηλότερες βαθµολογίες εµφάνισαν ταχύτερη επιδείνωση του ιππόκαµπου και µεγαλύτερη απώλεια λευκής ουσίας. Έδειξαν, επίσης, µεγαλύτερη πτώση στη γενική νοηµοσύνη.
∆ώδεκα υγιεινές συνήθειες
27 κορυφαίοι ειδικοί για την άνοια (Επιτροπή Lancet, 2020), διαπίστωσαν ότι αντιµετωπίζοντας παράγοντες όπως… χαµηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης, προβλήµατα ακοής, υψηλή αρτηριακή πίεση, κάπνισµα, παχυσαρκία, κατάθλιψη, σωµατική αδράνεια, διαβήτη, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, τραυµατική εγκεφαλική βλάβη, ατµοσφαιρική ρύπανση και κοινωνική αποµόνωση, µπορεί να αποτρέψει ή να καθυστερήσει σχεδόν τις µισές περιπτώσεις άνοιας. Συµπέραναν ότι η µέση ηλικία είναι η καλύτερη περίοδος για…
Να µειώσουµε την κατανάλωση µπίρας και µπιφτεκιών.
Να ελέγξουµε την ακοή µας.
Να είµαστε κοινωνικά ενεργοί.
Να ασκούµαστε καθηµερινά µε µέτρια άσκηση.
Να υιοθετήσουµε µια πιο ρόδινη άποψη για τη γήρανση.
Κι επειδή είµαστε πρωταθλητές στην αναβλητικότητα, µήπως να κλείνατε ραντεβού µε τον γιατρό και τον γυµναστή σας σήµερα;
Συµπερασµατικά
Η µέση ηλικία είναι η ιδανική περίοδος για να αναζητήσετε τρόπους κοινωνικής επανασύνδεσης, να αναλάβετε δράσεις και να κάνετε νέα ξεκινήµατα.
Η θετική στάση ζωής µας ενθαρρύνει να παραµείνουµε πιο δραστήριοι και να µειώσουµε το αίσθηµα ευπάθειας.
Τα γονίδιά µας δεν σφραγίζουν τη µοίρα µας.
Η συνολική υγεία µας τροποποιείται από τον τρόπο ζωής µας.
Η ατοµική τροχιά σας µπορεί να είναι αισθητά διαφορετική από αυτή ενός άλλου 40χρόνου/40χρόνης.
Τα βιβλία ‘In the search of mythical Talos’, ‘Μαθαίνω εύκολα΄ ‘Θυµάµαι εύκολα’ ‘Μελετώ αποτελεσµατικά’ διατίθενται από τα βιβλιοπωλεία Libraire και ΚΥΒΟΣ.
