Το Τολό είναι μια μικρή παραθαλάσσια πολιτειούλα, λίγο παρακάτω από το Ναύπλιο, που ο πληθυσμός της είναι εκεί γύρω στις 2.500 ψυχές. Oι περισσότεροι, όπως λένε οι ίδιοι, έχουν κρητική καταγωγή. Αυτό το συμπεραίνεις και από τα -“άκης” των ονομάτων. Μάλιστα, οι περισσότεροι ξέρουν και το χωριό της καταγωγής τους στην Κρήτη. Είναι ένα πανέμορφο, φανταστικό μέρος από τα πιο όμορφα μέρη της Ελλάδας και η θάλασσα που το αγκαλιάζει είναι πάντα ακύμαντη!
Δεν ξέρω αν ο Κυβερνήτης Καποδίστριας διάλεξε την περιοχή τον Μάρτιο του 1831, να μαζέψει εδώ τους Κρητικούς πολεμιστές που, ως φαίνεται, ήσαν πάρα πολλοί ή οι Κρητικοί τού το πρότειναν. Κάπου είχα διαβάσει πως είχε αρκετούς και στην προσωπική του φρουρά. Αργότερα, το 1831, εκδόθηκε Βασ. Διάταγμα με αριθμό 1851, που το ανακήρυξε οικισμό με το όνομα ΜΙΝΩΑ. Όμως, τελικά, επικράτησε το παλιό όνομα. Τολό. Βέβαια, μέχρι τότε, το μέρος πρέπει να ήταν έρημο, είχε όμως την παλιά ιστορία.
Λέει, λοιπόν, η ιστορία πως σε τούτο το απάνεμο μέρος αναμάζωξε τα καράβια του ο Αγαμέμνονας, και από εδώ ξεκίνησαν για την Τροία. Εδώ, πάλι, το 1685, αγκυροβόλησε η αρμάδα του Ενετού υποναυάρχου Μοροζίνι, όταν ήρθε με αρκετές χιλιάδες στρατιώτες να εκδιώξει τους Οθωμανούς από την Πελοπόννησο. Φαίνεται πως ανάμεσα στους στρατιώτες του, ήσαν και αρκετοί Κρητικοί, που παρέμειναν εδώ σ’ αυτό το μέρος. Αργότερα, και ύστερα από την πολυαίμακτη, αποτυχημένη επανάσταση εναντίον των Τούρκων το 1866 – 1869, αρκετοί Κρητικοί έφυγαν. Άλλοι ήρθαν εδώ και άλλοι κατέφυγαν στα νησιά για να αποφύγουν το λεπίδι των Τούρκων.
Έτσι, το Τολό σήμερα μοιάζει να είναι μια μικρή Κρήτη, με κατοίκους που προσπαθούν να διατηρήσουν τα Κρητικά ήθη και έθιμα. Εχει μεταλλαχθεί από ένα ψαροχώρι, σε ένα τουριστικό κέντρο με μοντέρνα ξενοδοχεία που κάθε καλοκαίρι γεμίζουν τουρίστες από όλο τον κόσμο. Μάλιστα, έχει και αρκετούς Ευρωπαίους μόνιμους κατοίκους! Η ιδέα της διοργάνωσης της εκδήλωσης ήταν της υπό ίδρυση Ενωσης Κρητών και Φίλων Κρήτης Ν. Αργολίδας με προσ. πρόεδρο την κα Καραγιαννάκη, με συνδιοργανωτές τον “Πολιτιστικό Σύλλογο Τολού”, με πρόεδρο τον κ. Περαντωνάκη και την Ομοσπονδία Πολιτιστικών Κρητικών Σωματείων, με πρόεδρο τον κ. Πατεράκη.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με μια παρέλαση Κρητών στην Κεντρική Λεωφόρο του Τολού. Με τις σημαίες και τα λάβαρα να προηγούνται και τους ριζίτες του Συλλόγου “Αίγαγρος” να λένε το Ριζίτικο! Φθάσαμε σε μια μικρή πλατεία που την στολίζει ένα άγαλμα ενός Βρακοφόρου Κρητικού πολεμιστή. Εδώ κατατέθηκαν στεφάνια και μετά το σχετικό ριζίτικο, πήγαμε στην ευρύχωρη πλατεία του Δημ. Σχολείου, για τη συνέχεια του 2ου μέρους της εκδήλωσης. Πρώτος χαιρέτισε την εκδήλωση ο εκπρόσωπος του Μητροπολίτη Αργολίδος, π. Αναστάσιος, και ακολούθησαν σύντομοι χαιρετισμοί από τους τρεις βουλευτές του Νομού, τους κυρίους Γκιόλα, Αδριανό και Μανιάτη και του περιφερειακού συμβούλου Αργολίδας κ. Σαρρή. Τον λόγο πήρε στη συνέχεια ο κ. Πατεράκης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Σωματείων: «Οι Κρήτες έχουν ιδιαίτερους δεσμούς με την Αργολίδα, από την Μυκηναϊκή και Μινωική εποχή. Πλήθος Κρητών αγωνίστηκαν και έπεσαν μαχόμενοι για τη λευτεριά της περιοχής. Ο Μακρυγιάννης, γράφει για τον Υψηλάντη και τους Κρήτες που πολέμησαν κατά του Ιμπραήμ στη Μάχη των Μύλων της Αργολίδας. Στο Αργος, ο Γιάννης Περράκης με 200 Κρητικούς, και αρκετοί άλλοι». Με γλαφυρό τρόπο ο κ. Περαντωνάκης, πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Τολού, μας έκανε μια εκτεταμένη αναδρομή του ιστορικού της περιοχής και τη στενή σχέση που έχει με την Κρήτη. Με ένα θερμό καλωσόρισμα η προσ. πρόεδρος του υπό σύσταση Συλλόγου Κρητών Ν. Αργολίδας κα Καραγιαννάκη υποδέχθηκε τους καλεσμένους της και έκλεισε την σειρά των ομιλούντων.
«Είμαστε στην αρχή μιας μεγάλης πορείας. Η κρητική ψυχή και λεβεντιά, τα ήθη και έθιμα και οι παραδόσεις της ιδιαίτερης πατρίδας μας θα βρουν την οργανωμένη έκτασή της στην Ενωσή μας. Μαζί θα δημιουργήσουμε στην Αργολίδα άλλη μια Κρήτη»! Μετά το σχετικό ριζίτικο από τους “Αίγαγρους” μας εξέπληξαν ευχάριστα, τα χορευτικά συγκροτήματα του πολιτιστικού συλλόγου, που έκλεισαν την εκδήλωση.
