Η πολυήμερη εκπαιδευτική -προσκυνηματική εκδρομή των τελειοφοίτων μαθητών της Πατριαρχικής Εκκλησιαστικής Σχολής Κρήτης εφέτος πραγματοποιήθηκε στο Aγιον Oρος και τη Θεσσαλονίκη, πριν λίγες μέρες.
Hταν μια εκδρομή που περιμέναμε με πολλή χαρά και αγωνία. Πες από περιέργεια; πες από δέος για τα μέρη που θα επισκεπτόμασταν; Πες από προσμονή για τις ξένοιαστες και χαλαρές στιγμές που θα μας χάριζε; Μπορεί όλ’ αυτά μαζί και το καθένα ξεχωριστά. Θα ταξιδεύαμε για Θεσσαλονίκη και Άγιον Όρος, το «Περιβόλι της Παναγίας».
Ξεκινήσαμε από τα Χανιά απόγευμα Δευτέρας και ένα αεροσκάφος μας μετέφερε στη Θεσσαλονίκη. Από κει με μικρό λεωφορείο κατευθυνθήκαμε στην Ουρανούπολη η οποία μας περίμενε εκεί, διχασμένη ανάμεσα σε δύο στρατόπεδα, του «κοσμικού» πολιτισμού και της αγιορείτικης αποταγής από τα εγκόσμια. Διανυκτερεύσαμε χωρίς διασκεδάσεις και περιττούς θορύβους. Νωρίς το πρωί πήραμε τα «διαμονητήρια» στα χέρια μας, κάτι σαν διαβατήριο που μας υπενθύμιζε ότι τώρα πια μεταβαίνουμε σ’ έναν άλλο χώρο, φυσικό και πνευματικό, που δεν έχει καμιά σχέση μ’ αυτό που βιώναμε ως τώρα. Περάσαμε τον έλεγχο και μπήκαμε στο πλοιάριο που θα μας μετέφερε στο επίνειο του Αγίου Όρους, τη Δάφνη. Η παρουσία του Εκκλησιαστικού Σχολείου από την Κρήτη στο σκάφος, δημιούργησε, όπως ήταν φυσικό, ενδιαφέρον, καθόσον μαζί μετέβαιναν και άλλοι προσκυνητές και αγιορείτες πατέρες. Κατά τη διάρκεια του θαλάσσιου ταξιδιού μας, θαυμάσαμε την υπέροχη αρχιτεκτονική των Ι. Μονών και των Σκητών που διαδοχικά αντικρίζαμε στις καταπράσινες δυτικές πλαγιές και θαυμάσαμε τη χιονισμένη βουνοκορφή του Άθωνα, που δέσποζε πάνω από όλο το Άγιο Όρος.
Στη Δάφνη αλλάξαμε πλοιάριο και φθάσαμε στη μονή Γρηγορίου γύρω στις δυο το μεσημέρι. Εκεί χωριστήκαμε σε δυο ομάδες.
Η πρώτη κατέβηκε στον αρσανά της Ι.Μ. Γρηγορίου όπου μας υποδέχτηκαν με το παραδοσιακό κέρασμα, ρακί και λουκούμι, στο Αρχονταρίκι της Μονής και τακτοποιηθήκαμε στα δωμάτια. Δίπλα στη μονή Γρηγορίου, δεσπόζει σ’ επιβλητικό βράχο η μονή του οσίου Σίμωνος, η γνωστή Σιμωνόπετρα, τρία τέταρτα δρόμος μέσα από μονοπάτι ανηφορικό και επίπονο. Η ομάδα το αποφάσισε. Ήταν ευκαιρία. Θα την επισκεπτόταν και θα επέστρεφε στη Γρηγορίου την ώρα του εσπερινού. Η διαδρομή ήταν πολύ δύσκολη και κοπιαστική, μέσα από ένα δύσβατο μονοπάτι, το οποίο οδηγούσε από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τον πανύψηλο βράχο, που ήταν χτισμένη σαν αετοφωλιά, η επιβλητική Μονή. Μας έδωσε όμως την ευκαιρία να παρατηρήσουμε την πλούσια και σπάνια χλωρίδα με βότανα, θάμνους και δέντρα που αποτελούσαν ένα θαυμάσιο δασικό μωσαϊκό, πραγματικά ένα πανέμορφο περιβόλι, το περιβόλι της Παναγίας. Η θέα από το βράχο της Σιμωνόπετρας και το προσκύνημα των τιμίων λειψάνων αποζημίωσε τους οδοιπόρους μας για τον κόπο που κατέβαλαν να ανέβουν τις πολυάριθμες βαθμίδες του μονοπατιού. Η επιστροφή προμήνυε την ανακούφιση από το φόρτο της ημέρας, ο εσπερινός είχε σημάνει και η τράπεζα της μονής θεράπευσε τις βιωτικές αγωνίες μας.
Η δεύτερη ομάδα συνέχισε με το καραβάκι που κατέβαινε νότια έως τα Καυσοκαλύβια, στην έρημο του Αγίου Όρους. Είδαμε από τη θάλασσα τις μονές Διονυσίου και Παύλου, τη Νέα Σκήτη, την Αγία Άννα και τη Μικρή Αγία Άννα σκαρφαλωμένα κελλιά σε απόκρημνα βράχια, τα Κατουνάκια και τα απίστευτα αν δεν τα δεις Καρούλια- αυτοσχέδια κλεισμένα σπηλιάρια στη μέση κατακόρυφων βράχων περί τα εκατό μέτρα ίσα πάνω από τη θάλασσα. Το ίδιο καραβάκι στη συνέχεια γυρνώντας πίσω προς βορρά, μας έφερε ξανά στην Ι.Μ. Γρηγορίου όπου και πλησίαζε η ώρα του εσπερινού.
Η μονή είναι χτισμένη πάνω στο βράχο, ένα φυσικό οχυρό, για το φόβο των πειρατών. Τα τείχη της δυνατά και φαρδιά την προστάτεψαν κατά καιρούς από διάφορους εισβολείς. Σήμερα, από ποιούς εισβολείς άραγε την προστατεύουν; ίσως είναι ο σύγχρονος πολιτισμός και η τεχνολογία που προσπαθούν να πάρουν την πρώτη θέση στις καρδιές των ανθρώπων και να μεταβάλουν τη ζωή τους από «καρδιακή» και «πατερική» σε τεχνοκρατική και άψυχη, ψυχρή. Εδώ γίνεται ο πραγματικός αγώνας μοναχών και λαϊκών για τη συνειδητή ιεράρχηση των πραγμάτων.
Νιώσαμε ένα με τους προσκυνητές εκείνης της βραδυάς, όταν οι προσευχητικές σκέψεις όλων μας σαν πύρινο άρμα ανέβαιναν στον ουρανό, κάτω από τους στίχους «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς. Πολλοίς συνεχόμενος πειρασμοίς, προς σε καταφεύγω σωτηρίαν επιζητών…». Η τράπεζα και η τακτοποίηση στα δωμάτια του Αρχονταρικιού μας προανάγγελε τη σωματική μας ανάπαυση που δεν θ’ αργούσε να έλθει. Πρωτύτερα, όμως, ο λόγος του π.Λουκά θα ανέπαυε τις καρδιές μας. Στη σύναξη αυτή, παρευρισκόταν και ομάδα μαθητών του Κολεγίου Αθηνών, που μας εντυπωσίασαν με τις καίριες και σύγχρονες απορίες-ερωτήσεις τους. Η επικοινωνία μας ήταν εγκάρδια, ζεστή, πατρική, εμπειρική, αυθόρμητη και ενθαρρυντική. Γι’ αυτό και αρκετοί από εμάς αδράξαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε διάφορα θέματα, να ζητήσουμε τις συμβουλές του Γέροντα και να καταθέσουμε τους προβληματισμούς μας. «Ιδού η πηγή, αντλήσατε ύδωρ», να ο πραγματικός πλούτος, «αιτείτε και δοθήσεται υμίν». Το μόνο που ακουγόταν αργά, από τα μπαλκόνια του Αρχονταρικιού ήταν τα νυχτοπούλια, κουρνιασμένα πάνω στα κλαδιά των δέντρων, στις άκρες της ρεματιάς, που περίμεναν την έγερση των μοναχών καταμεσίς της νύχτας για τον κανόνα τους και το μεσονυκτικό. Σε λίγο σταμάτησαν να μας ενοχλούν· μας είχε πάρει ο ύπνος.
Η επόμενη μέρα ξεκίνησε λειτουργικά στις 4.30 το πρωί, όπου σύσσωμοι συμμετείχαμε στον όρθρο και τη Θ. Λειτουργία. Ήταν τιμή για μας που συμψάλαμε με τους μοναχούς που υμνολογούν το Θεό αδιαλείπτως σαν τα Σεραφίμ και τα Χερουβίμ. Μετά την τράπεζα, η οποία στα μοναστήρια του Αγίου Όρους τοποθετείται χρονικά μετά τη Θ. Λειτουργία για να θυμίζει στους ανθρώπους ότι και ένα κομμάτι ψωμί αποτελεί ευκαιρία για ευχαριστία στο Θεό και ότι τίποτα δεν αυτονομείται έναντι της αγαπητικής δύναμης της Αγίας Τριάδας, μας υποδέχθηκε η μειλίχια μορφή του ηγουμένου της μονής π. Χριστοφόρου που σαν δεύτερος πατέρας μάς νουθέτησε και κυρίως συμβούλεψε όσους έχουν την επιθυμία να ιερωθούν. Μας είπε εν ολίγοις ότι είναι καλό που επισκεπτόμαστε το Άγιο Όρος, αυτή τη γωνιά του Παραδείσου που η Παναγία προστατεύει και η χαρά από την επίσκεψη να μείνει στις ψυχές μας· όσοι επιθυμούν να γίνουν ιερείς πρέπει να προσέξουν γιατί η ευθύνη του ιερέα είναι μεγάλη και η κοινωνία έχει ανάγκη από καλούς ποιμένες.
Αμέσως μετά επιβιβαστήκαμε στο πλοιάριο για την Δάφνη και μετά, με το λεωφορείο, ανηφορίσαμε για την πρωτεύουσα του Αγίου Όρους, τις Καρυές. Το Πρωτάτο μας άνοιξε τις πύλες του με μια ηλιόλουστη μέρα και ο παμπάλαιος ναός του, κοσμημένος με τις τοιχογραφίες του Μανουήλ Πανσέληνου, μας κάλεσε να ανακαλύψουμε το μεγαλείο των περασμένων εποχών που μέχρι και σήμερα διακονούν οι ακάματοι συνεχιστές του. Στολίδι ανεκτίμητης αξίας είναι η θαυματουργή εικόνα του «Άξιόν εστιν», προσκύνημα όλης της Ορθοδοξίας. Ήταν τιμή και μεγάλη ευλογία που προσκυνήσαμε αυτήν την εικόνα, μπροστά στην οποία ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, σύμφωνα με την Παράδοση, έψαλε το θεομητορικό εγκώμιο «Άξιόν εστιν ως αληθώς μακαρίζειν σε την Θεοτόκον…».
Μετά το προσκύνημά μας στο Ναό του Πρωτάτου, επισκεφτήκαμε το κτήριο της Ιεράς Κοινότητας, όπου στεγάζεται το ομώνυμο διοικητικό όργανο του Αγίου Όρους, αποτελούμενο από τους είκοσι αντιπροσώπους των ισάριθμων κυριαρχικών μονών. Εκεί λαμβάνονται οι αποφάσεις που αφορούν το Άγιον Όρος, με ένα άκρως δημοκρατικό τρόπο, επί σειρά αιώνων.
Μεσημεριανή μας στάση υπήρξε η Σκήτη του Αγίου Ανδρέου στις Καρυές, και το αδελφό σχολείο της ιστορικής Αθωνιάδας Εκκλησιαστικής Σχολής. Η επαφή με τους καθηγητές και τους μαθητές του Σχολείου ήταν συγκινητική. Επισκεφτήκαμε τους χώρους του Σχολείου και κυρίως, το Αγιογραφείο, όπου είδαμε έργα μαθητών και αποφοίτων. Θαυμάσαμε την καλλιτεχνία και γεμίσαμε με ελπίδα ότι σ’ αυτόν τον τόπο τίποτα δεν έχει χαθεί· «μικρά ζύμη όλον το φύραμα ζυμεί».
Χρόνο για να παραμείνουμε στο Καρυές δεν είχαμε άλλο, γιατί έπρεπε να επισκεφθούμε την Ι. Μ. Ιβήρων και την Ι.Μ. Σταυρονικήτα πριν καταλήξουμε στην Ι.Μ. Παντοκράτορος για διανυκτέρευση.
Η κούραση της ημέρας, που μας θύμιζε την ανθρώπινή μας υπόσταση φάνταζε ελάχιστη μπροστά στην εικόνα της Παναγίας της Πορταΐτισσας που προστατεύει το μεγάλο βυζαντινό μοναστήρι των Ιβήρων και τον κόσμο όλο, και νιώσαμε το ιλαρό χάδι της ζωντανής παρουσίας της στη Μονή.
Στη μονή Σταυρονικήτα, κτισμένη σε μια όμορφη τοποθεσία από τον πατριάρχη Ιερεμία Β΄ εν μέσω Τουρκοκρατίας το 1540, προσκυνήσαμε την ψηφιδωτή εικόνα του Αγίου Νικολάου του «στρειδά», και θαυμάσαμε τις μοναδικές τοιχογραφίες του Θεοφάνους του Κρητός.
Τέλος, στη γειτονική Μονή του Παντοκράτορος όπου ο Χανιώτης στην καταγωγή ηγούμενος π. Γαβριήλ, δυστυχώς έλλειπε σε έκτακτο γεγονός, μας υποδέχθηκε ο π.Θεόφιλος με πολλή ζεστασιά και απαντήσεις στα ερωτήματα που του θέταμε. Στην ακολουθία του εσπερινού έψαλαν οι μαθητές μας. Το προσκύνημά μας στη Ι.Μ. Παντοκράτορος ολοκληρώθηκε την επόμενη μέρα με τη Θ. Λειτουργία και την τράπεζα.
Το μικρό λεωφορείο μάς περίμενε για να μας μεταφέρει στην Ι.Μ. Δοχειαρίου, της οποίας προστάτις είναι η Παναγία Γοργοϋπήκοος και στην οποία βρίσκεται από το 1646 η ομώνυμη θαυματουργή εικόνα της. Φθάνοντας, μας προξένησε τρομερή εντύπωση η εργατικότητα όλων των μοναχών, που με παλιά σκονισμένα και ξεθωριασμένα ράσα, διακονούσαν πρόθυμα σε όλα τα πόστα εργασίας της Μονής. Ακόμη και ο νέος ηγούμενος π. Αμφιλόχιος διέκοψε τη χειρονακτική εργασία του για να μας υποδεχτεί με το τσαλακωμένο και τριμμένο αντερί του. Μας συγκίνησε μιλώντας μας στοργικά και πατρικά. Μας μίλησε για το προσκύνημά μας. Πράγματι, προσκύνημα και όχι εκδρομή. Η λέξη «εκδρομή» δεν ταιριάζει στο Άγιον Όρος· αν το δει κανείς σαν εκδρομή, ίσως να χορτάσουν μόνο οι αισθήσεις του, αλλά η ψυχή να μείνει ασυγκίνητη μπροστά στην ένθεη κίνηση του φιλόθεου κόπου των μοναχών που αγίασαν τον τόπο, ασυγκίνητη μπροστά στα άγια λείψανα και τις θαυματουργές εικόνες, ανενεργή στο κάλεσμα των αγίων για αγώνα πνευματικό.
Προηγουμένως, είχαμε θαυμάσει τις σπάνιες τοιχογραφίες, αφιερωμένες στους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, που κοσμούσαν την όμορφη πετρόχτιστη στοά, δίπλα από το αρχονταρίκι. Αυτές οι αρχαίες μορφές χαρακτηρίστηκαν Χριστιανοί προ Χριστού, σύμφωνα με τον Άγιο Ιουστίνο τον φιλόσοφο και μάρτυρα της εκκλησίας μας, καταδεικνύοντας τη συνέχεια της θρησκευτικότητας των Ελλήνων, εδώ και χιλιετίες, κάτι που προσπαθούν σήμερα κάποιοι «μοντέρνοι» και «προοδευτικοί» να αφανίσουν και να ξεριζώσουν.
Μ’ αυτές τις εντυπώσεις πήραμε το δρόμο της επιστροφής στον «κόσμο». Επιβιβαστήκαμε στο πλοίο της γραμμής για Ουρανούπολη. Εκεί μας περίμενε το πούλμαν που θα μας μετέφερε πίσω στη Θεσσαλονίκη. Η στάση στον Άγιο Πρόδρομο για φαγητό μας προσγείωσε στην πραγματικότητα της καθημερινότητάς μας.
Φτάσαμε αργά το απόγευμα. Η Θεσσαλονίκη είναι μια ζωντανή πόλη, με πολλές ευκαιρίες για ψυχαγωγία και διασκέδαση. Και είναι βέβαια γνωστή στο πανελλήνιο για τα μεζεδοπωλεία της. Η γεύση των εδεσμάτων και των ποτών ήρθε να θεραπεύσει τη γλυκιά κούραση του ταξιδιού. Ωστόσο, δεν έπρεπε να ξενυχτήσουμε γιατί η επόμενη μέρα θα ήταν εξίσου κουραστική αλλά και ενδιαφέρουσα.
Την Κυριακή το πρωί πρώτο μας μέλημα ήταν να μεταβούμε στη μεγάλη εκκλησιά, τον Άγιο Δημήτριο, να εκκλησιαστούμε και να προσκυνήσουμε τον πολιούχο της. Γεμάτος ασφυκτικά ο ναός, ωραίες ψαλμωδίες βγαλμένες από τα χείλη ταλαντούχων ψαλτάδων (ο Λαμπαδάριος -αριστερός ψάλτης δηλαδή- του ναού είναι και συμπατριώτης μας, Χανιώτης), το αντίδωρο βάλσαμο στην πρωινή ψύχρα της πόλης, ο κόσμος ζεστός και γνώριμος μαζί, στα σκαλοπάτια της μεγαλόπρεπης βασιλικής, πήραμε ευχή από τον Μητροπολίτη της πόλεως κ. Άνθιμο. Μετά τη Θ. Λειτουργία, μια πολύωρη βόλτα με τα πόδια, μας έφερε σε επαφή με τα κομβικά σημεία της πόλης: Παλιά πόλη, ναό του Αγίου Γεωργίου (Ροτόντα), Καμάρα (Πύλη του Γαλερίου), παραλία, Λευκό Πύργο, πλατεία Αριστοτέλους και Εγνατία οδό.
Φθάνοντας το απόγευμα, σήμανε και το τέλος της φετινής μας εκδρομής. Το βράδυ θα ήμασταν με το αεροπλάνο πίσω, στα Χανιά, συμμαζεύοντας τις σκέψεις μας, τακτοποιώντας τις αναμνήσεις μας. Δεν έχουμε κάτι ν’ αφήσουμε απ’ έξω, κάτι που να θέλουμε να ξεχάσουμε. Στη σκέψη μας παντοτινά θα μένει το γάργαρο χαμόγελο των παιδιών με το καθαρό βλέμμα και το φιλότιμο, η καλή διάθεση για πλάκα μέσα στο πούλμαν και γενικά στα μέσα μεταφοράς, τα νυσταγμένα πρόσωπα από την ορθρινή έγερση των μοναστηριών, η δίψα για ζωή, για πραγματική ζωή, με πνευματικές αναζητήσεις και πρόγευση αιωνιότητας μέσα από το Ευχαριστιακό Ποτήριο, η αίσθηση της Ελληνικότητας και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Αλησμόνητες θα μείνουν οι στιγμές της παρουσίας μας στις καθημερινές ακολουθίες, που δεν ξεχώριζες τις μορφές των αγίων στις τοιχογραφίες από τα λαμπερά και ασκητικά πρόσωπα των μοναχών, με τις αγγελικές μελωδίες τους, που σε έκαναν να νιώθεις ότι βρίσκεσαι μεταξύ ουρανού και γης.
Αξέχαστη θα μείνει η εμπειρία μας στη καθημερινή τράπεζα, που θύμιζε την κοινοκτημοσύνη της πρωτοχριστιανικής μας εκκλησίας με τα κοινά συσσίτια, τις Αγάπες, με τα εύγευστα εδέσματα, προϊόντα του ιδρώτα και της προσευχής των μοναχών.
Η συνάντησή μας με σύγχρονες αγιορείτικες μορφές, είτε μέσω εξομολόγησης και προσωπικής επικοινωνίας είτε με ομαδικό διάλογο και παρέα, συνέβαλε στο να βιώσουμε και να κατανοήσουμε το πνεύμα του Αγίου Όρους, που καλούμαστε και ευχόμαστε να το διατηρήσουμε και να μας συντροφεύει στην καθημερινότητά μας και εκτός Αγίου Όρους, σε όποιο διακόνημα ο Θεός μας καλεί.
Δεν είναι τυχαία η μεγάλη προσέλευση προσκυνητών απ’ όλο τον κόσμο, που αναγνωρίζουν πως το Άγιο Όρος, σήμερα και πάντοτε, δίνει θαλπωρή και βοήθεια στον αλλοτριωμένο και εμπερίστατο σύγχρονο άνθρωπο αναστηλώνοντας την εικόνα του, την προσωπικότητά του. Το Άγιο Όρος μας προσκαλεί.
Τους εκδρομείς συνόδευαν ο σχολάρχης- μαθηματικός κ. Παναγιώτου Θωμάς, ο θεολόγος καθηγητής κ. Γαλανάκης Μιχαήλ και ο καθηγητής της Πληροφορικής κ. Φραγκάκης Ιωάννης.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ απευθύνουμε σε όσους συνέβαλαν στην πραγματοποίηση αυτής της εκδρομής.
Οι συνοδοί της εκδρομής
