Εκεί που το σίδερο έπαιρνε… ζωή

Στα παλιά Μηχανουργεία των Χανίων

Ήταν για χρόνια “η καρδιά” της τοπικής βιοτεχνίας – βιομηχανίας, όπου μάστορες, μηχανουργοί, σιδηρουργοί έφτιαχναν “διαμάντια” επιστρατεύοντας όλη την τέχνη τους. Για αυτούς τους πολυτεχνίτες των Χανίων από το τέλος του πολέμου και έπειτα μας μιλάει ο κ. Γιώργος Χελιουδάκης, που έχει ζήσει όλη την πορεία εκβιομηχάνισης το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.
«Τότε, όπως και τώρα, κυριαρχούσε ο κόπος και ο μόχθος του μηχανουργού, του σιδηρουργού και του χύτη με φαντασία και αυτοσχεδιασμό» λέει στις “διαδρομές” ο κ. Χελιουδάκης και ενθυμούμενος αρχίζει να αφηγείται και να περιγράφει: «Ξεκινάμε από την πλατεία Κοτζαμπάση και μπαίνουμε στην οδό Αποκορώνου. Στάση στο μηχανουργείο “Βαλτάς”, πολύ μεγάλο με τόρνους τεσσάρων μέτρων και μικρότερους, με δραπάνια, ψαλίδια και κύλινδρο και στράτζα και τμήμα καμινευτηρίου. Ο κ. Βαλτάς ήταν του Πολυτεχνείου, πάντοτε με τη γραβάτα και το κοστούμι. Στο μηχανουργείο κατασκεύαζε πιεστήρια, χειροκίνητα με κοχλία, σταφυλοπιεστήρια και βάσεις για μυλόπετρες για τις ελιές. Δίπλα στον Βαλτά το μεγάλο σιδηρουργείο του Γαγάνη κατασκεύαζε όλες τις σιδηροκατασκευές στο αεροδρόμιο και στο Μαράθι. Είχε πρωτομάστορα τον μαστρο-Τζίμη ήταν από τους πιο παλιούς στις σιδηροκατασκευές. Τον γνώρισα το 1967 και τον ρώτησα πώς γινόταν οι συγκολλήσεις του σιδηροχάλυβα πριν έρθουν οι ηλεκτροσυγκολλήσεις. Όπως έλεγε το σιδηρουργείο τους είχε καμίνι με δυο εστίες που τροφοδοτούνταν με αέρα χαμηλής πίεσης από το φυσερό (ανεμιστήρα) χειροκίνητο ή ηλεκτροκίνητο. Τοποθετούσε άνθρακα στο καμίνι, θέρμαιναν τα δύο άκρα σε μια θερμοκρασία περίπου 900οC. Έτσι γινόταν πλαστικοποίηση του μετάλλου, τοποθετούνταν σε σφύρα ηλεκτρικά και διά της σφυρηλασίας γινόταν η συγκόλληση. Λίγο πιο κάτω το σιδηρουργείο του Κουτσουκλάκη, με τον γιο του τον Τάκη, πάντα με το χαμόγελο και βοηθό τον Ευτύχη Κουβαριτάκη. Απέναντι το σιδηρουργείο του Νικολάου Μαρινάκη, καλός άνθρωπος αλλά και καλός μάστορας. Πηγαίνοντας στο σιδηρουργείο του για να μην τραβήξει τα εργαλεία του Τόρνου, μου έλεγε: “Η ζωή έχει πίκρες, αλλά μ’ ένα κρασάκι πάνε στη ζωή όλα καλά”. Στο σιδηρουργείο του είχε το βαρελάκι με το κρασί και στην κούπα που έπινε, έγραφε με σκαλιστά γράμματα “βάστα καρδιά μου τα βάσανα”. Δίπλα το μηχανουργείο του Πατρίκιου, επισκευές πετρελαιομηχανών και εργασίες τόρνων. Μάστορας με θαυμαστικό! Απέναντι το μηχανουργείο του Πελεκάνου (από μαρτυρία) που ήταν εφευρέτης. Έβαλε μια μηχανή στην πλάτη με έλικα και πήγε να πετάξει στον Προφήτη Ηλία».

1 από 2

ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥΡΓΕΙΩΝ

«Μπαίνουμε στην πλατεία σιδηρουργείων, ήταν μεταξύ της οδού Αποκορώνου και της οδού Περίδου και έφτανε περίπου μέχρι την πλατεία Κολοκοτρώνη. Στην πλατεία αυτή ήταν ο σταθμός αυτοκινήτων δημόσιας χρήσεως. Στην Αποκορώνου 53 συναντούμε το μηχανουργείο του Μεφσούτ με πρωτομάστορες Πέπο, Λορέντζο και Λευτέρη. Ο Λευτέρης μου έλεγε ότι η επιτυχία του χυτού εξαρτάται κατά μεγάλο μέρος στο τύπωμα. Η άμμος που χρησιμοποιούμε είναι 90% πυριτική άμμος, για να αντέχει στις μεγάλες θερμοκρασίες και από άργιλο 10% για τη σύνθεση τον κόκκων. Στην Αποκορώνου 57 ήταν το μηχανουργείο του Μαστρονικόλα του Κοκοράκη, με τον αείμνηστο γιο του Βασίλη. Επισκεύαζαν πετρελαιομηχανές, φυγόκεντρες αντλίες και ένα μικρό ρεκτιφιέ κυλίνδρων. Στην Αποκορώνου 91 συναντάμε μια μεγάλη πόρτα κλειστή. Εδώ είναι το πρώτο μηχανουργείο του 20ου αιώνα του Μελαμπιανάκη. Η “μαστοράτζα” έλεγε ότι υπήρχε θησαυρός (από μαρτυρία) του αλησμόνητου Ιωάννου Πισσαδάκη που ήταν ενοικιαστής τη δεκαετία του ’60. Βρέθηκε λεωφορείο με ξύλινη καρότσα, μάρκας Peugeot, τύπου 3 και μια λιμουζίνα Ford με ακτινωτές ζάντες (Ford με μουστάκι). Ένα χρηματοκιβώτιο άδειο και διάφορα ξύλινα πρότυπα του χυτηρίου. Γρανάζια κωνικά και μοντέλα για φυγόκεντρες αντλίες. Κατασκεύαζε μηχανήματα οινοποιίας, αρτοποιίας και παγοποιίας. Ήταν αντιπρόσωπος μηχανών “Αξελός”. Είχε μια πετρελάκατο στο λιμάνι, άρα ήταν ο αριστοκράτης των Χανίων… μηχανουργός. Κατασκεύαζε ιπποκίνητες αντλίες, τα λεγόμενα μαγγάνια. Ο μηχανισμός αυτός αποτελείτο από σύστημα τροχού με αλυσιδωτές διατάξεις και ίσα διαστήματα τα κουβαδάκια. Δυο γρανάζια κωνικά χυτοσιδηρά έδιναν κίνηση στον τροχό με τη βοήθεια αλόγου κινούμενου περιστροφικά γύρω από το πηγάδι. Τέτοια μαγγανοπήγαδα υπήρχαν σε πεδινά σημεία στο νομό μας. Το μαγγανοπήγαδο του Ντινιόζου στη Νέα Χώρα, στη νότια πλευρά της τάφρου πλησίον του 2ου Δημοτικού σχολείου το μαγγανοπήγαδο του καπετάνιου. Αλλά και στον Δημοτικό Κήπο Χανίων υπάρχει μαγγανοπήγαδο που το 1990 με εντολή της αείμνηστης μηχανικού Ελένης Χαριτάκη – Χλωράκη μετετράπη σε ηλεκτροκίνητο με κατασκευή γραναζιών από μένα. Λίγα μέτρα πιο κάτω στη διασταύρωση Μ. Μπότσαρη βρίσκεται το σιδηρουργείο του Ιωάννου Ανδρεάκη (Φιώλος) κατασκεύαζε πόρτες, κάγκελα, τα στέγαστρα στα Νέα Καταστήματα. Όλες οι κατασκευές γίνονταν με ίλους (περτσίνια). Τέτοια κοσμούν και σήμερα νεοκλασικά κτήρια στη Νεάρχου,το σπίτι του Πρέβε κ.α.».

ΣΤΑ ΠΑΛΑΙΟΠΩΛΕΙΑ

«Στη νότια πλευρά της πλατείας των σιδηρουργείων υπήρχαν μικρά καταστήματα που στεγάζονταν μικροεπαγγελματίες και πολλοί πλανόδιοι. Τα καταστήματα αυτά ήταν παλαιοπωλεία, ένας μικρός καφενές που στη γωνία ήταν το κουρείο. Τα καταστήματα κατασκευάστηκαν επί δημαρχίας Νικολάου Σκουλά και μετεγκαταστάθηκαν από την παραγκούπολη της πλατείας Κοτζάμπαση. Εδώ συναντάμε και γραφικούς Χανιώτες, όπως τον Παντελή τον Μπαραμπάκο, τον Γιάννη τον Μάραθα, τη Βαγιώ κι άλλους. Εδώ ήταν και οι τουαλέτες των δήμων με υπεύθυνη στην καθαριότητα τη Βασίλω, κουρεμένη αλά γκαρσόν με το τσιγαράκι, να πειράζει τους περαστικούς και να την πειράζουν με το να της λένε ότι περιμένει τον γαμπρό. Δυτικά της πλατείας είναι η οδός Περίδου. Εκεί το μηχανουργείο του Αντώνη Μαρουσάκη, επισκευές ελαιουργικών μηχανημάτων, βυρσοδεψίας και άλλα».

ΣΤΗΝ ΥΨΗΛΑΝΤΩΝ

«Φτάσαμε στην οδό Υψηλαντών 42. όπου στεγάζεται το μικρότερο μηχανουργείο του Γ. Χελιουδάκη, με έναν τόρνο, ένα δρέπανο και έναν τροχό. Είμαι ο μικρότερος σε ηλικία μηχανουργός, δεν έχω ανταγωνιστές. Όλοι οι μηχανουργοί μου στέλνουν διάφορα εξαρτήματα προς κατασκευή. Δεν μπορώ να μη μνημονεύσω τον Νικόλαο Λακιωτάκη που με αγκάλιασε σαν παιδί του, με κατέβασε στο Παλιό Λιμάνι, με γνώρισε στους καραβοκύρηδες, όπως στους αδελφούς Σταθάκη, στους αδελφούς Αναστασάκη, στον Σφουκατά, στον Τσιχλάκη και πολλούς άλλους. Μου ανέθεσε την επισκευή των βοηθητικών μηχανημάτων των καραβιών, όπως χειριστήρια, αντλίες, σωληνώσεις, κ.λπ. Με γνώρισε με τον αείμνηστο Ιωάννη Τζανετή που διαφέντευε το λιμάνι της Σούδας, αντιπροσώπευε τα πλοία του ΝΑΤΟ. Όλες οι εργασίες έρχονταν στο μηχανουργείο μου. Άλλους πελάτες είχα τα “Χανιώτικα νέα” του Ιωάννη Γαρεδάκη, την “Εθνική Φωνή” του Βολουδάκη, τον “ΚΗΡΥΚΑ” του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, το συνεργείο της χωροφυλακής στη Χαλέπα, το κλιμάκιο Πρασέ της ΜΟΜΑ, το συνεργείο στρατού στον Αη Γιάννη. Και όλους τους τεχνίτες που απασχολούνταν μες τις μοτοσικλέτες και τις βέσπες. Το μηχανουργείο, η παράγκα όπως έλεγε ο θείος μου, άνοιγε στις 6 π.μ. από τον θείο μου και τον πατέρα μου και έκλεινε στις 10 μ.μ. Το 1983 αγόρασα ιδιόκτητο χώρο επί της οδού Μ. Μπότσαρη 43 και άλλα μηχανήματα, μια φρέζα και μια καλουποφρέζα. Έχω τώρα και συνεργάτη του Εμμανουήλ Γιαννετάκη, έναν αξιόλογο άνθρωπο και καλό μάστορα. Ζωγράφιζε πάνω στη φρέζα. Και νέους πελάτες, τα λατομεία στο Ακρωτήρι αφοί Ρόβλια, το λατομείο του Ανδρεαδάκη του Νίκου, τη ΦΙΝΟΜΠΕΤΟΝ, τον Γκίκα. Κατασκευάζαμε γρανάζια των μειωτήρων, άξονες με καρέ του τροφοδότη του λατομείου, άξονες της φρέζας των αγροτικών μηχανημάτων, όπως πύρους, “πατρικόφ” κι άλλα. Τώρα και μια δεκαετία έχει αναλάβει ο γιος μου με καινούργια μηχανήματα, όπως γραναζοκόπτες για γρανάζια ίσια, ελικοειδή και κορώνες σε γραναζοκόπτες Hops. Επίσης, γρανάζια διπλά και τριπλά, γρανάζια στεφάνης σε γραναζοκόπτες Fellow. Τώρα στεγάζεται σε ιδιωτικό χώρο επί της οδού Αγησιλάου 28 έναντι γραφείων ΔΕΗ. Επί της οδού Υψηλαντών 45 λειτουργούσε και το μεγάλο μηχανουργείο του αειμνήστου Εμμ. Κουκλάκη με πρωτομάστορα τορναδόρο τον Αντ. Μπασιά. Κατασκευές υδραυλικών πιεστηρίων, μηχανήματα κατεργασίας μαρμάρων και μηχανήματα κατεργασίας υαλοπινάκων, ανατροπές φορτηγών αυτοκινήτων και το σέρβις του εργοστασίου “Άπτερα” παραγωγής οινοπνεύματος. Στην οδό Υψηλαντών 47, το μηχανουργείο των αδελφών Κουσκουμβεκάκη, κατασκευές ανατροπές φορτηγών αυτοκινήτων, ηλεκτροσυγκολλήσεις, οξυγονοκολλήσεις και εργασίες τόρνου. Είχαν και μόνιμο σταθμό ηλεκτροσυγκολλήσεων στο λιμάνι για τις ανάγκες των καραβιών, στο σημερινό Μ. Αρσενάλι. Επί της Υψηλαντών 48 βλέπαμε το μηχανουργείο Νικολάου Λακιωτάκη, με βοηθούς τους γιους του Ιωάννη και Μηνά. “Ο Μαστρονικόλας ήταν ο άριστος των αρίστων”, είναι λόγια του αείμνηστου εφοπλιστή Μιλτιάδη Μαρινάκη, που γνώρισα τη δεκαετία του ’80 στον Πειραιά. Ο Μαστρονικόλας ήταν χύτης, μοδελάς, τορναδόρος και πετρελαιομηχανικός. Είχε όλους τους καραβοκύρηδες της Κρήτης πελάτες και τις πετρελαιομηχανές της ΔΕΗ. Στη Γρηγορίου Ε΄ ήταν το μηχανουργείο του Μαρουδάκη- Λιονάκη. Πελάτης του ήταν το Πεδίο Βολής, έκανε επισκευές ελαιουργικών μηχανημάτων και εργασίες διάφορες στα βυρσοδεψεία. Επί της οδού Καραϊσκάκη και σε ένα μικρό μηχανουργείο στεγαζόταν ο Στέφανος Μιχελάς, επισκευές δακτυλιδιών ορειχάλκινων.

Επί της ίδιας οδού βρισκόταν το ορειχαλκουργείο των αδελφών Γιακουμογιαννάκη, κατασκευές καμπανών και κηροπήγια ορειχάλκινα, βάνες ορειχάλκινες. Δίπλα βρίσκεται και το μηχανουργείο των Αφών Σγουράκη, επισκευές χωματουργικών μηχανημάτων, ανατροπή φορτηγών αυτοκινήτων. Επί της οδού Κυδωνίας 35 συναντούμε το μηχανουργείο “Έλιξ” ένα από τα παλαιότερα μηχανουργεία στον νόμο Χανίων. Ιδρυτής ο Αντωνιάδης Δημήτριος το έτος 1935. Μετά τον πόλεμο ανέλαβαν οι γιοι του Κώστας – Θεοχάρης και Μιχάλης. Στο μηχανουργείο υπήρχε και χυτήριο χυτοσιδήρου (μαντέμι) κατασκεύαζαν υδραυλικά πιεστήρια και έκαναν διάφορες μηχανουργικές εργασίες με πελάτες τον “Πρεβέ Ιωαννίδη” ραφιναρία ελαίου και τον Δημοσθένη Γαγάνη χαρουπόμυλος και ραφιναρία λαδιού. Κατασκεύαζε και τα χυτοσίδηρα καπάκια για τα φρεάτια του Δήμου. Άλλο μηχανουργείο επί της Κυδωνίας είναι των αδελφών Φραγγέδη. Εκεί επισκεύαζαν τους ατμοκίνητους οδοστρωτήρες (βαποράκια) τους σταυρούς ζυγώματος, τους σύρτες και τους αυλούς του ατμολέβητα των οδοστρωτήρων. Επί της οδού Βάσου βρίσκεται το μηχανουργείο του Αντωνίου Μαυρομάτη, ιδρυθέν το 1946. Επισκευές ελαιουργικών μηχανημάτων και αντιπρόσωπος του ελαιουργικού συγκροτήματος “Θεοχάρη”. Επίσης για πολλά χρόνια το σέρβις των μηχανημάτων της ΑΒΕΑ. Επί της οδού Αναπαύσεως είναι το μηχανουργείο του Ιωάννη Ραμπαλάκου επισκευές των χωματουργικών μηχανημάτων. Απέναντι το μηχανουργείο του Μπάμπη Αννιτσάκη κατασκευές ελαιουργικών μηχανημάτων. Προχωρώντας επί της οδού Αναπαύσεως συναντάμε το μηχανουργείο του Γεωργίου Φυτίλη επισκευές μηχανημάτων βυρσοδεψίας με βοηθούς τον Παναγιώτη Μάντακα και Ξαγοραράκη Γεώργιο. Άλλο μηχανουργείο λίγο πιο κάτω του Μιχαήλ Φυντικάκη που κατασκευάζει πυρηνολέβητες. Επί της οδού Μουρνιών το μηχανουργείο του Αντωνίου Αντωνογιαννάκη, επισκευές μηχανουργικών εξαρτημάτων. Επί της Αναγνώστου Γογονή είναι το μηχανουργείο του Εμμανουήλ Μπενιουδάκη κατασκευές καλουπιών και μηχανήματα μελισσοκομίας. Στις Μουρνιές Χανίων στεγάζεται το μηχανουργείο του Γεράσιμου Σφακιωτάκη και Τσακάκη Γεωργίου επισκευές χωματουργικών μηχανημάτων και επισκευή των απορριμματοφόρων του Δήμου και άλλες εργασίες. Στο Πασακάκι είναι το μηχανουργείο του Κωνσταντίνου Σταφυλαράκη κατασκευές μεταλλικών και κατασκευές μηχανουργικών εξαρτημάτων. Στην οδό Κλήματος 8 είναι το μηχανουργείο του Σταύρου Φιλιππάκη κατασκευές ανατροπών και καρότσες φορτηγών αυτοκινήτων και επισκευές χωματουργικών μηχανημάτων. Επί της οδού Νεροκούρου είναι το μηχανουργείο του Μηλιαρά Ηλία καρότσες και ανατροπές και κατασκευή τρέιλερ. Επί της οδού Σοφοκλή Βενιζέλου βρίσκεται το μηχανουργείο του Θεόφιλου Κουτσουρελάκη κατασκευές μηχανουργικά εξαρτήματα. Επί της οδού Μυλωνογιάννη το μηχανουργείο του αείμνηστου Μιλτιάδη Καμπάκη με βοηθό τον γιο του Νικόλαο, κατασκευές μηχανουργικών εξαρτημάτων. Άλλο μηχανουργείο είναι του Κωνσταντίνου Δασκαλάκη. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε το καμπανοχυτήριο επί της οδού Χάληδων έναντι του Μουσείου του Παπαδάκη Αποστόλου, που στόλισαν όλους τους ναούς της Κρήτης με καμπάνες και μανουάλια».

1 από 2

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Τελειώνοντας την αφήγηση του ο κ. Χελιουδάκης αναφέρει πως «μετά την άνοιξη για τα μικρά και μεγάλα σιδηρουργεία, χυτήρια και μηχανουργεία πέρασε το καλοκαίρι και το φθινόπωρο και ήρθε ο χειμώνας. Τα σιδηρουργεία και τα χυτήρια ανήκουν στο παρελθόν. Είναι ένα όνειρο απατηλό. Έκλεισαν όλα τα χυτήρια και σιδηρουργεία. Το μεγαλύτερο μέρος της βιοτεχνίας έκλεισε, τα μηχανουργεία παλεύουν στον επισκευαστικό τομέα για εργασίες που μένουν ακόμη στα εργοστάσια ΑΒΕΑ, ΚΥΛΙΝΔΡΟΜΥΛΟΙ ΚΡΗΤΗΣ και ΕΤΑΝΑΠ. Για τις επισκευές χωματουργικών μηχανημάτων και ελαιουργικών. Το παρελθόν ήταν η ανάπτυξη, το παρόν για τη συντήρηση και το μέλλον δυσοίωνο. Μπήκε πλέον στη ζωή μας η ηλεκτρονική εποχή με την τεχνητή νοημοσύνη και αριθμητικού ελέγχου μηχανές CNC.»

Για την εξυπηρέτηση της βιομηχανίας

Τα μηχανουργεία – σιδηρουργία λειτουργούσαν για την εξυπηρέτηση της βιομηχανίας. Μιας βιομηχανίας που όπως λέει ο κ. Χελιουδάκης στα τέλη του 19ου αιώνα μ’ αρχές του 20ου ξεκίνησε στη χώρα μας. Ανάμεσα στα εργοστάσια αυτά της “Πειραϊκής- Πατραϊκής” του Στράτου Κατσάμπα, τα εργοστάσια υφαντουργίας της Ν. Ιωνίας και το εργοστάσιο των αδελφών “Ρετσίνα” στη Λεύκα Πειραιά. Τα εργοστάσια των αδελφών Σεβαστάκη, το εργοστάσιο παπουτσιών του Ελευθερίου Χελιουδάκη με την επωνυμία “Ανθής”, τους κατασκευαστές πετρελαιομηχανών Αξελού, Αποστολίδη, Μαρκότση και Παπαθανασίου. Την κατασκευή εργαλειομηχανών (τόρνους, δρέπανα κ.λπ.) από τον Αθανάσιο Δούρο. «Ήρθε και η “άνοιξη” στα Χανιά στον τόπο μας. Τα τέλη του 19ου αιώνα και του 20ου εργοστάσια και βιοτεχνίες με πρωτοπόρο την Α.Β.Ε.Α. Ιδρύθηκε το 1889 από τον Γάλλο Jules Peiss ως βιομηχανία ελαιουργία και σαπουνοποιία. Οι “Κυλινδρόμυλοι Κρήτης” ξεκίνησαν το 1928 με παραγωγή αλεύρων. Το εργοστάσιο του Δημοσθένη Γαγάνη στην οδό Μαργουνίου, πρώην φάμπρικα “Γεμενή πυρηνελαιουργείο και σαπουνοποιείο” και άλεση χαρουπιών για την κτηνοτροφία. Η ΑΣΤΕΛ του Στυλιανού Μπιστολάκη, παραγωγή των πρώτων συμπυκνωμένων χυμών πορτοκαλιών το 1935. Το εργοστάσιο ΠΡΕΒΕ – ΙΩΑΝΝΙΔΗ αργότερα εργοστάσιο ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ σαπουνοποιία με τροποποίηση μηχανημάτων έβγαλε το γνωστό πυρηνέλαιο. Το μπαρουτάδικο του Γεωργίου Κούνδουρου και Πατρόκλου Γεωργιάδη. Οι αλευρόμυλοι επί της οδού Σκαλίδη, ονόματος Ρενιέρη και οι αλευρόμυλοι “Γαλάνη Αφοί” επί της οδού Κορωναίου. Το πλινθοποιείο των Αδελφών Γαναδάκη παραγωγή διάτριτων τούβλων. Οι βιοτεχνίες ζυμαρικών επί της οδού Κισσάμου ΟΒΕΖ Σπυρόπουλος και Μιστύλοζλου και η βιοτεχνία ζυμαρικών ΠΡΙΜΑ Παυλίδη. Τα βυρσοδεψεία (ταμπάκικα) επί της οδού Βιβιλάκη και στην Αγ. Κυριακή. Αναφέρω μερικά ονόματα Γιαννούλης – Σουβλάκης – Αναστασάκης – Γεωργαράκης – Χελιουδάκης – Αφοί Κατσανικάκη και Σπανουδάκης. Η χυμοποίηση πορτοκαλιών από τον Παυλαντωνέα – Μανωλικάκη και ΒΙΟΧΥΜ. Και η σουμάδα του Πλευράκη. Οι βιοτεχνίες αναψυκτικών Αφοί Μακράκη, Αφοί Αλυγιζάκη (ΔΡΟΣΟΣ) η βιοτεχνία Αναγνωστάκη (Γεράνι) και η βιοτεχνία Βεργανελάκη στη Σούδα. Η βιοτεχνία Τεμένια, η βιοτεχνία Φασούλα και η βιοτεχνία αναψυκτικών στα Τοπόλια».

Τρεις γενιές μηχανουργοί

1 από 2

Μηχανουργός ο ίδιος σήμερα, όπως ο πατέρας του Μανώλης και ο παππούς του Μιχάλης στο παρελθόν ο κ. Μιχάλης Κουκλάκης στην οδό Αναπαύσεως. «Είμαστε τρεις γενιές μηχανουργών! Ο παππούς μου ξεκίνησε πριν από τον πόλεμο. Κατά τη διάρκεια της κατοχής επιτάχθηκε από τους Γερμανούς και το μηχανουργείο του το χρησιμοποιούσαν ειδικά προς τα τέλης της κατοχής για να κάνουν διάφορες μετατροπές στον εξοπλισμό τους γιατί είχαν μείνει από ανταλλακτικά. Έπαιρναν λοιπόν τις ζάντες από τα αγγλικά οχήματα και τις προσάρμοζαν ώστε να ταιριάζουν στα δικά τους (σύστημα με ίντσες οι Άγγλοι, σύστημα μετρικό οι Γερμανοί)» μας αναφέρει ο κ. Κουκλάκης.
Μετά τον πόλεμο ξεκίνησε να επαναλειτουργεί η ελληνική βιομηχανία. Έναν τέτοιο τόρνο κατασκευής των μέσων της δεκαετίας του ’50 (εργοστάσιο Δούρος) που αγόρασε ο παππούς του μας δείχνει ο κ. Κουκλάκης. «Στο μαγαζί του πατέρα μου είχε 15 άτομα εργαζόμενους, οι 10 από αυτούς έφυγαν όταν ξεκίνησε να λειτουργεί ο Ναύσταθμος τα επισκευαστήρια και πήρε πολύ κόσμο τότε. Εκείνη την εποχή επειδή δεν υπήρχε πρώτη ύλη και ήταν ελάχιστες οι βιομηχανίες στην Κρήτη δούλευαν πολύ οι μετατροπές. Ο πατέρας μου είχε επεκτείνει την καρότσα σε ένα παλιό αγγλικό τζιπ για να μεταφέρει πράγματα, τις παλιές γερμανικές τρίκυκλες μοτοσυκλέτες τους έβαζαν διαφορικό και καρότσα ώστε να γίνουν οχήματα. Έφτιαχναν επίσης τις “καροσερί”, φορτηγά δηλαδή που έρχονταν με το σασί μόνο και εκεί πάνω “έκτιζαν” την κατασκευή της καρότσας. Κύρια δραστηριότητα ήταν επίσης η κατασκευή μηχανημάτων για τα ελαιουργεία. Πιεστήρια, πρέσες και άλλος εξοπλισμός κατασκευάζονταν στα Χανιά» αναφέρει και μας δείχνει μια τέτοια πρέσα που κατασκεύασε ο πατέρας και ο παππούς του με δοκούς από σιδηρόδρομο!
Έπειτα μας παρουσιάζει ένα μηχάνημα η βάση του οποίου ήταν από επάκτιο κανόνι των Γερμανών στους Αγίους Αποστόλους. «Επειδή η πρώτη ύλη ήταν δυσεύρετη, ο πατέρας μου ως πολυτεχνίτης πήγαινε στα χωριά που οι κάτοικοι είχαν πάρει τους σωλήνες από τα πυροβόλα και τα είχαν βάλει ως υποστυλώματα σε κληματαριές και τα αγόραζε όπως και ό,τι άλλο υπήρχε σε σίδερο και σε μεταλλεύματα. Αυτά τα κατεργάζονταν και τα μετέτρεπαν ώστε να είναι κατάλληλα για τις δουλειές τους! Τα επόμενα χρόνια, δεκαετίες ’70 – ’80 και εμείς αλλά και άλλα μηχανουργεία υποστηρίζαμε τα συνεργεία αυτοκινήτων φτιάχνοντας ανταλλακτικά»
Πλέον τα μηχανουργεία στα Χανιά έχουν δώσει έμφαση στη διαμόρφωση της λαμαρίνας καθώς για τα άλλα μεταλλεύματα κυριαρχούν ως επί το πλείστον οι εισαγωγές από την Κίνα όπου εδώ και χρόνια κατασκευάζονται τα πάντα και σε πολύ χαμηλές τιμές.