Εκλογές και πελατειακές σχέσεις

Οι πελατειακές σχέσεις και η ανάπτυξη των τοπικών πελατειακών δικτύων αποτέλεσε ανέκαθεν ένα σημαντικό στοιχείο του κομματικού συστήματος στην Ελλάδα. Αν και οι ρίζες του ως πολιτικού φαινομένου ανάγονται στη λειτουργία των φατριών κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο, εντούτοις η εξέλιξή του ήταν σταδιακή. Σε πλήρη ανάπτυξη το φαινόμενο των πελατειακών σχέσεων βρέθηκε μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο που η πολιτική πατρωνία κυριαρχεί αφενός εξαιτίας της ύπαρξης ενός καχεκτικού κοινοβουλευτικού συστήματος και αφετέρου εξαιτίας της αδυναμίας των δημοκρατικών θεσμών να λειτουργούν ορθολογικά.  Σε αυτό συνέβαλε και η απουσία μαζικών κομμάτων που η συλλογική λειτουργία υποκαθίσταται από την ατομική δράση των τοπικών παραγόντων, οι οποίοι με βάση τον δεσμό αίματος ή/και την εξυπηρέτηση δομούν εκτεταμένα πελατειακά δίκτυα δημιουργώντας συνθήκες εκλογικής ομηρείας σε μεγάλες ομάδες του πληθυσμού. Τούτο διότι οι ψηφοφόροι είτε εξαιτίας συναισθηματικών σχέσεων είτε εξαιτίας της έμμεσης ή άμεσης συγγένειας ένιωθαν υποχρέωσή τους να υποστηρίζουν συγκεκριμένους τοπικούς πολιτικούς παράγοντες έναντι άλλων και να συσπειρώνονται γύρω από αυτούς ιδιαίτερα κατά την προεκλογική περίοδο. Αν και εξαιρέσεις πολιτικών προσώπων από την εν λόγω λειτουργία υπήρξαν και μάλιστα φωτεινές, το φαινόμενο αποτέλεσε κανόνα στη λειτουργία του ελληνικού κομματικού συστήματος. Οφείλουν τα κόμματα και κυρίως οι υποψήφιοι βουλευτές να απαγκιστρωθούν από τις πελατειακές σχέσεις και να αποδυναμώσουν τη λειτουργία των πελατειακών δικτύων προτάσσοντας στη θέση της ατομικής τη συλλογική δράση με έμφαση στον πολιτικό προγραμματικό λόγο. Αυτό υπαγορεύει η σημερινή κατάσταση της χώρας, αλλά και οι ίδιες οι δημοκρατικές αξίες.