Την Τετάρτη 7 Ιουνίου το Νηπιαγωγείο των Μισιρίων Ρεθύμνου παρακολούθησε ένα νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Σχολικού Μουσείου. 34 συνολικά νήπια, συνοδευόμενα από τις νηπιαγωγούς τους Βαγγελιώ Ταταράκη, Αντωνία Καλαϊτζάκη, Άννα Κατσοπρινάκη, Αντωνία Βουλουβασάκη, Κυριακή Ψαράκη και Γεωργία Καρπουζάκη πέρασαν δημιουργικά τη μέρα τους στην Αμνάτο.
Για τρεις και πλέον ώρες πήραν ενεργό μέρος στο πιλοτικό πρόγραμμα «Μάθημα Ζωολογίας όπως παλιά. Το αρνί και το κατσίκι». Το σχεδίασα ο ίδιος και το εμψύχωσα με τη βοήθεια του Γιώργου Κανακάκη, της Τασίας Ματζουράνη και του Μανόλη Κοτζαμπασάκη. Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε κατά το ήμισυ στο Σχολικό Μουσείο και κατά δεύτερο μέρος του στο Στέκι του Πολιτιστικού Συλλόγου Αμνάτου.
Τα νήπια έφτασαν τραγουδώντας ένα ποίημα που είχαν συνθέσει με τις νηπιαγωγούς τους και στη συνέχεια προσέφεραν στο Σχολικό Μουσείο μια δικιά τους αναμνηστική κατασκευή. Τόσο αυτή όσο και μια ανάλογη κατασκευή του 13ου Νηπιαγωγείου Ρεθύμνου θ’ αναρτηθούν στους τοίχους του Μουσείου, προκειμένου να τονιστεί στους εκπαιδευτικούς η σημασία της σωστής προπαρασκευής των παιδιών που παρακολουθούν τα διεξαγόμενα προγράμματα.
Στο υπαίθριο αμφιθέατρο του Μουσείου, τα προνήπια και νήπια πήραν το κολατσιό τους, αφού, όπως είναι γνωστό, οι σχολικές εκδρομές ανοίγουν την όρεξη. Όλα τους κρατούσαν φαγητό από το σπίτι, από απλά σάντουιτς μέχρι μακαρονάδα κι από φρούτα κάθε λογής μέχρι σπιτικά κέικς. Η διατροφή των παιδιών αποτελεί ένα σημαντικό τομέα αγωγής για το Σχολικό Μουσείο. Οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί ενημερώνονται προκαταβολικά ότι τα παιδιά θα πρέπει να φέρνουν φαγητό από το σπίτι, στα φαγητοδοχεία τους, αφού στο χωριό δεν θα βρουν πουθενά να προμηθευτούν τα γνωστά από άλλες περιπτώσεις «διατροφικά σκουπίδια», γαριδάκια, γκοφρέτες κ.λπ. Μερικές μάλιστα φορές, σε ειδικά προγράμματα, όπως στο «Μια μέρα στο σχολείο της Κρητικής Πολιτείας» και στο «Εκπαιδευτικός περίπατος όπως παλιά», τους προσφέρει καλούδια το ίδιο το Μουσείο, όπως κρίθινα παξιμάδια με ελιές, φουρνισμένα χαρούπια-τσικολάτες, χειροποίητα προζυμένια γλυκά παξιμαδάκια κ.ά.
Το νέο πρόγραμμα συνεχίστηκε με την άφιξη στον χώρο διεξαγωγής του μιας κατσίκας και μιας προβατίνας, που τα νήπια ονόμασαν «Φρόσω» και «Αννούλα» αντίστοιχα. Ακολούθησε το άρμεγμά τους από τον Μανόλη Κοτζαμπασάκη. Παρότι τα ζώα αυτά βρίσκονται στο τέλος της γαλακτοφορίας τους, φρόντισαν να παράσχουν ικανή ποσότητα γάλακτος για πήξιμο. Μάλιστα η προβατίνα φρόντισε να προσφέρει και λίγο από το μαλλί της, προκειμένου αυτό να χρησιμεύσει ως αφόρμηση της συζήτησης για την προσφορά της αιγοπροβατοτροφίας στον άνθρωπο. Με τη σειρά μου δώρισα στον αρμεκτή και κατ’ ολίγον κουρέα ένα ψαλίδι κουρέματος από το παλιό εργαστήριο του Κόττα στα Γιάννενα.
Σειρά είχε ο Γιώργος Κανακάκης με την Τασία Ματζουράνη, που ξενάγησαν τα παιδιά στο Αγροκήπιο του Μουσείου και στη συνέχεια στο Ζωοκήπιο. Εκεί είδαν κι άκουσαν παγόνια, κότες και κοκόρια, παπαγάλους, περιστέρια, χήνες, χελώνες, νεροχελώνες, χρυσόψαρα, ορτύκια, πέρδικες, φραγκόκοτες, κουνέλια κι άλλα ζώα, μερικά από τα οποία κρύβονταν επιμελώς, είτε στο έδαφος όπως οι σκαντζόχοιροι και τα σαλιγκάρια, είτε στα κλαδιά των δέντρων, όπως τα πουλιά. Ιδιαίτερα στάθηκαν μπροστά στην οικογένεια των «νανακιών» κατσικιών, η οποία πρόσφατα απέκτησε έναν ακόμη μικρότερο σε μέγεθος απόγονο.
Ακολούθησε ένα σύντομο μάθημα στην καλύβα του υπαίθριου (πρεβεντοριανού) σχολείου, αφού πρώτα τους εξήγησα τη χρησιμότητα αυτού του είδους των σχολείων στη χώρα μας, πριν και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που λειτούργησαν. Τους μίλησα επίσης για το σχολικό γάλα των συσσιτίων καθώς και για τα φτερά και τα πούπουλα των πουλερικών, αφού τέτοια είχαν μαζέψει κάμποσα από το Ζωοκήπιο για τις συλλογές τους. Όμως δεν μπορέσαμε να γράψουμε με φτερό και μελάνι, δραστηριότητα που τα παιδιά θα πραγματοποιήσουν σε επόμενη επίσκεψή τους, όταν πια θα φοιτούν στο δημοτικό σχολείο.
Σειρά είχε η προγραμματισμένη επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο. Εκεί θ’ αναζητούσαμε εκθέματα κατασκευασμένα από μαλλί (πατανίες, βούργιες κ.ά.) αλλά και τα εργαλεία επεξεργασίας και ύφανσής του (αργαλειό, αδράχτι κ.ά.). Όμως η ώρα είχε προχωρήσει και γι’ αυτό κατευθυνθήκαμε στο πάντα φιλόξενο Στέκι του Πολιτιστικού Συλλόγου. Εκεί τους έκανα μια προβολή εικόνων, η οποία συνοδεύτηκε από μια συζήτηση που με άφησε άφωνο. Για παράδειγμα, τα νηπιάκια εντόπισαν επτά διαφορές μεταξύ αρνιών και κατσικιών (κέρατα, μέγεθος μαλλιού, χρώμα, λαιμό, λειριά, συμπεριφορά κ.ά.). Στη συνέχεια τα παρώθησα ν’ αφηγηθούν τους μύθους του Αισώπου, με τον λύκο και τ’ αρνί και με τον ψεύτη βοσκό, και να τραγουδήσουν το «Μαύρο αρνάκι» που είχε υπερβολικά πολύ μαλλί. Δεν έχασαν μάλιστα την ευκαιρία να ζωγραφίσουν όσα τους έκαναν εντύπωση στο πρόγραμμα.
Εν τω μεταξύ ο Μανόλης Κοτζαμπασάκης έπηξε το γάλα με ξίδι και πρόσφερε σ’ όλους το τυρί που παρασκεύασε. Ένα μέρος του κράτησε για την παρασκευή καλιτσουνιών, τα οποία ετοίμασε στα γρήγορα η Τασία Ματζουράνη, με τη βοήθεια των παιδιών. Δεν άργησε να τα τηγανίσει και να τους τα προσφέρει κι εκείνα τα τίμησαν, ορισμένα απ’ αυτά περισσότερες από μία φορές.
Τα νήπια και τα προνήπια από τα Μισίρια δεν πήραν πολλές τυπικά «σχολικές» γνώσεις από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που παρακολούθησαν. Απέκτησαν όμως βιώματα ζωής, διδάχτηκαν τον σεβασμό προς τα ζώα κι είχαν ακούσματα, εικόνες και γευστικές εμπειρίες αξιομνημόνευτες, πιθανόν και ανεξίτηλες. Ας είναι καλά οι νηπιαγωγοί που τα προετοίμασαν και που πασχίζουν μετά την επιστροφή στις σχολικές αίθουσες ώστε οι εμπειρίες τους να μετατραπούν σε γνώσεις.
*Ο Χάρης Στρατιδάκης είναι δρ Παιδαγωγικής, επιμελητής Σχολικού Μουσείου, strharis@yahoo.gr
