Το Αζερµπαϊτζάν είναι µια µεγάλη χώρα του ανατολικού Καυκάσου, συνορεύουσα Β/Α µε Γεωργία και Ρωσία και Ν/∆ µε Αρµενία και Ιράν. Στο δυτικό τµήµα της χώρας αυτής υπάρχει ένας θύλακας, µία περίκλειστη ορεινή περιοχή, ένα ανεξάρτητο κράτος, η δηµοκρατία του Ναγκόρνο – Καραµπάχ ή Αρτσάχ στα Αρµενικά. Στη δασώδη και ορεινή αυτή περιοχή, εκτάσεως 4.400 τετρ. χιλ. ζούσαν 120.000 Αρµένιοι που κάλυπταν το 59% των κατοίκων, είχαν δε αυτονοµία από την εποχή που µεσουρανούσε η Σοβιετική Ένωση.
Οι κυβερνήσεις Αρµενίας και Αζερµπαϊτζάν διεξήγαγαν πολύχρονες συζητήσεις για την ειρήνευση στην περιοχή που βρίσκονταν σε εµπόλεµη κατάσταση απ’ το 1994, εξαιτίας του Αρτσάχ, µε τη µεσολάβηση του Οργανισµού Ασφαλείας και Συνεργασίας της Ευρώπης (Ο.Α.Σ.Ε.). Μετά από διένεξη 30 ετών του Αζερµπαϊτζάν επετέθη προ ηµερών (19/9/23) στο Ναγκόρνο Καραµπάχ µε αποτέλεσµα την επικράτηση του και τον αφοπλισµό των στρατιωτικών δυνάµεων. Ο πρόεδρος του θυλακίου αναγκάστηκε να υπογράψει απόφαση που προβλέπει τη «διάλυση κάθε θεσµού και κρατικού οργανισµού µέχρι την 1η Ιανουαρίου 2024».
Ο θύλακας του Ναγκόρνο Καραµπάχ θα ενσωµατωθεί στο Αζερµπαϊτζάν και οι κάτοικοι θα έχουν τον χρόνο ν’ αποφασίσουν, αν θα µείνουν ή θα φύγουν από τη χώρα τους. Μέχρι τώρα περισσότεροι από 70.000 Αρµένιοι που ζούσαν εκεί, έχουν καταφύγει στην Αρµενία, για να µην πέσουν στα χέρια των Αζέρων. Θεώρησαν ότι δεν θα µπορούσαν να ζήσουν εκεί, διότι είπαν ότι θα είσαι «σαν να αποδέχονταν έναν αργό και εξευτελιστικό θάνατο».
Ο Ο.Η.Ε. τώρα θυµήθηκε ν’ αποτιµήσει τις ανθρωπιστικές ανάγκες όσων έχουν αποµείνει στον θύλακα. Παρά ταύτα, εµποδίστηκε απ’ το Μπακού, πρωτεύουσα του Αζερµπαϊτζάν, η πρόσβαση της αποστολής του στην περιοχή. Εν τω µεταξύ διαπιστώνεται ότι η Ε.Ε. ενδιαφέρεται περισσότερο για τον εφοδιασµό της Ουκρανίας µε οπλισµό, δίδοντας πενταροδεκάρες για τους πρόσφυγες στην Αρµενία. Εµµέσως υποβοηθούν την εθνοκάθαρση στο Ναγκόρνο Καραµπάχ, αγοράζοντας Αζέρικο φυσικό αέριο σε αντικατάσταση του ρωσικού µετά την επίσκεψη της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Μπακού, όπου υπέγραψε σχετικές συµφωνίες.
Αλλά και η Ρωσία στην οποία ζουν περισσότεροι Αρµένιοι απ’ όσο στην Αρµενία, δεν απαλλάσσεται ευθυνών για την τραγωδία των Αρµενίων του Αρτσάχ.
Οι Αρµένιοι διωγµένοι κακήν κακώς, προδοµένοι και έχοντας χάσει τα υπάρχοντα τους, νιώθουν εγκαταλελειµµένοι απ’ τους παραδοσιακούς προστάτες, τους Ρώσους, αλλά και από τους ∆υτικούς που τους άφησαν και πάλι αβοήθητους.