«I should write about the discovery of water, the qualities of its special sources, the methods of water supply and testing before using it…».
Από το De Architectura του Βιτρούβιου (80 π.Χ-15 μ.Χ.)
Το 1992 στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, στο Ρίο ντε Τζανέιρο, προτάθηκε να θεσπισθεί “Παγκόσμια Ημέρα Νερού”. Ακολούθως, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών με την A/RES/ 47/193/22-3-1992 απόφασή της, όρισε την 22α Μαρτίου 1993 ως την πρώτη Παγκόσμια Ημέρα Νερού. Τα τελευταία έτη αυτή η ημέρα, διεθνώς, αφιερώνεται σ’ ένα θέμα σχετικό με τους υδατικούς πόρους. Το θέμα του τρέχοντος έτους είναι η “Αξία του Νερού” (Valuing Water). Πέραν από τα ζητήματα τιμολόγησης, αυτό το θέμα περιλαμβάνει την τεράστια περιβαλλοντική, κοινωνική και πολιτιστική “αξία” του νερού και ιδιαίτερα του πόσιμου νερού για την ανθρωπότητα.
Το νερό είναι βασικό δομικό στοιχείο της ζωής. Είναι κάτι περισσότερο από απαραίτητο να ξεδιψάσομε ή να προστατεύσομε την υγεία μας. Είναι ζωτικής σημασίας για την ύπαρξη των ανθρώπινων κοινωνιών και τη στήριξη κάθε οικονομικής, κοινωνικής και ανθρώπινης ανάπτυξης.
Φέτος γίνεται ακόμη μια προσπάθεια να ευαισθητοποιηθεί η διεθνής κοινότητα για τα 2,2 δισεκατομ. ανθρώπων, που ζουν χωρίς πρόσβαση σε ασφαλές και υγιεινό νερό, ώστε να ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας “κρίσης νερού” και την επίτευξη της προσδοκώμενης αειφόρου ανάπτυξης “για όλους” έως το 2030.
Η αύξηση του πληθυσμού, η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, η αστικοποίηση, οι περιβαλλοντικές εκτροπές και οι κλιματικές μεταβολές οδηγούν σε κρίσεις νερού σε ολόκληρο τον πλανήτη, με αποτέλεσμα τη μείωση της διαθεσιμότητάς του.
Οι προσεγγίσεις για την προστασία του νερού, που σχετίζονται με το φυσικό περιβάλλον, είναι κυρίως “πράσινες” δράσεις, όπως αναδασώσεις και αποκατάσταση των κοιτών ποταμών, χειμάρρων, ρεμάτων και υγροτόπων.
Ακόμη, προαπαιτούμενα διαθεσιμότητας νερού αποτελεί η ορθολογική χρήση των υφιστάμενων πόρων και η αξιοποίηση νερών, που θεωρούνται “περιθωριακά”, όπως είναι οι εκροές των επεξεργασμένων αστικών υγρών αποβλήτων και τα υφάλμυρα νερά.
Τα ιστορικά δεδομένα, για τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής διαβίωσης από τις αρχές της Νεολιθικής εποχής μέχρι σήμερα, υποδηλώνουν ότι η συμβολή της επεξεργασίας του νερού και της αποχέτευσης υπήρξε καθοριστική. Η εξέλιξη των υδρο-τεχνολογιών συνέβαλε καθοριστικά στην αλματώδη αύξηση του προσδόκιμου ζωής στον αναπτυγμένο κόσμο.
Αντίθετα, και παρά τη μείωση της θνησιμότητας, οι θάνατοι που σχετίζονται με κακή ποιότητα/έλλειψη νερού παραμένουν σημαντικό πρόβλημα στην Νότια Ασία, την υποσαχάρια Αφρική και άλλα μέρη του αναπτυσσόμενου κόσμου.
Ο διάσημος ιατρός Lewis Thomas σε ομιλία του (1984) ανάφερε “Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η υγεία μας βελτιώθηκε θεαματικά τον περασμένο αιώνα. Ομως, φαίνεται βέβαιο ότι δεν συνέβη τόσο λόγω των βελτιώσεων στην ιατρική τεχνολογία ή στην ιατρική επιστήμη. Οφείλεται κυρίως στην απολύμανση, που εφεύραν και εφάρμοσαν αποτελεσματικά οι επιστήμονες του δυτικού κόσμου μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο (ΠΠ).” Αναμφίβολα, πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι “το νερό είναι ζωή, αλλά η ποιότητα του νερού είναι υγεία”, όπως έχει πει η φίλη Καθηγήτρια Μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Michigan, Joan Rose και Διακεκριμένο μέλος της Διεθνούς Εταιρείας Νερού (International Water Association).
Με βάση τα ευρήματα πρόσφατης ιστορικής έρευνας, κατέστη σαφές ότι η σύγχρονη επιστήμη και τεχνολογία νερού πρέπει επίσης να αναπτυχθεί και να εφαρμοστεί σε αναπτυσσόμενες χώρες που χρειάζονται βελτίωση της υγιεινής του νερού. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα, σύμφωνα με ιστορικά δεδομένα, το προσδόκιμο ζωής κατά την προϊστορική, Μινωική εποχή (περίπου 3200–1100 π.Χ.) ήταν λίγο λιγότερο από τα 30 χρόνια, κατά την Κλασική και Ελληνιστική εποχή (περίπου 490-30 π.Χ.), ήταν λίγο πάνω από τα 30, τον 20ο αιώνα, μετά τον 2ο Π Π, συγκεκριμένα το 1947, ήταν 45 χρόνια, και πρόσφατα, το 2018, ήταν 84,5 για τις γυναίκες και 81,5 για τους άνδρες, με αυξανόμενη τάση.
Πιστεύεται ευρέως ότι η υγιεινή και η καθαρότητα του νερού, τα καλά οργανωμένα συστήματα παροχής νερού, οι καλύτερες συνθήκες υγιεινής και η βελτίωση του βιοτικού επίπεδου έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο.
Τέλος, η Διεθνής Εταιρεία Νερού συμβάλλει στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Νερού στα πλαίσια των Ειδικών Επιτροπών της. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην Ιστορία του Νερού, σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί τεχνολογική βάση δεδομένων αρχαίων υδρο-τεχνολογιών, με την ελπίδα ότι θα βοηθήσει στη βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων, αντλώντας χρήσιμα διδάγματα από το παρελθόν.
Σχετική βιβλιογραφική πηγή
Angelakis, A. N., Vuorinen, H. S., Nikolaidis, C., Juuti, P. S., Katko, T. S., Rajala, R. P., Zhang, J., and Samonis, G., 2021. Quality of water supply and life expectancy: Parallel courses in time. Water 13, 752. https://doi.org/10.3390/w13060752
