Εκτίναξη τιμών στα 3,40€/κ προκαλεί αναταράξεις στην ελληνική αγορά
Αισιοδοξίες παραγωγών, ανησυχίες διακινητών και ο ρόλος των διαγωνισμών διάθεσης
Οι αυξήσεις τιμών που μετά από καιρό έκαναν με πολύ δισταγμό την εμφάνιση τους στα μέσα Απριλίου στην Ελλάδα, συνεχίστηκαν και γενικεύτηκαν, κυμαινόμενες όμως σημαντικά μεταξύ των διαφόρων αγοραστών και διακινητών.
Έτσι, σύμφωνα με το Δελτίο τιμών του ΣΕΔΗΚ της 5-5-21, τα υπέρ-έξτρα λάδια οξύτητας 0,3ο σε αρκετές επιχειρήσεις υπερέβησαν τα 3,0 €/κ φθάνοντας στα 3,40€ στην ΛΟΥΒΡΟΣ ΟΕ στην Κέρκυρα και στον ΑΣ Αχλαδίων στη Σητεία, ενώ σε κάποιες άλλες, για λάδια ίδιας ποιότητας «κρατούνται» τα 2,70€/κ.
Στην Ισπανία αξιοσημείωτες και περίεργες είναι οι αυξήσεις των τιμών των λαδιών δεύτερης κατηγορίας, όπως κοινών παρθένων (0ξ.<2ο) που έφτασαν στα 3,11€/kg, όπως και των λαμπάντε που έφτασαν στα 3,04€/kg ενώ οι τιμές των απλών έξτρα είναι 3,20€/κ.
Οι τιμές των υπέρ-έξτρα που ήταν ήδη υψηλές, εξακολουθούν να διατηρούνται υψηλοτέρα στα 3,82 €/κ
Στην Ιταλία οι τιμές των έξτρα έφτασαν στα 4,90€/kg οι μέγιστες, στα 4,55€/κ οι ελάχιστες και στα 4,65€/κ η μέση της χώρας, επιβεβαιώνοντας για άλλη μια φορά, την ακατανόητη διαφορά προς τα κάτω των ίδιας ποιότητας λαδιών της Ελλάδας.
Οι λόγοι που προκάλεσαν τις αυξήσεις
Οι αυξήσεις τιμών που άρχισαν από την Ισπανία και γρήγορα επεκτάθηκαν και στην Ελλάδα και στην Τυνησία σχετίζονται κυρίως με την παραγωγή της Ισπανίας άλλα και της Ελλάδας .
Στην Ισπανία, οι αυξήσεις πυροδοτήθηκαν από την επίσημη ανακοίνωση για μειωμένη κατά 300 χιλ. τόνους παραγωγή της περασμένης χρονιάς, άλλα και από τις προβλέψεις για όχι καλή εσοδεία της ερχόμενης, εξαιτίας της ξηρασίας. Θετικά όμως φαίνεται πως συνέβαλε και η αναστολή των δασμών κατά 25% που είχαν επιβάλλει οι ΗΠΑ.
Στην Ελλάδα οι αυξητικές τάσεις πυροδοτήθηκαν από τις αυξήσεις στην Ισπανία άλλα και από το γεγονός ότι τα υψηλής ποιότητας λάδια, σύμφωνα και με εκτιμήσεις Συνεταιριστών ιδίως στην Ανατ. Κρήτη, έχουν ήδη πωληθεί σε σημαντικό βαθμό.
Οι αντιδράσεις στην αγορά
Οι εξελίξεις με τις τιμές, προκάλεσαν ποικίλες αντιδράσεις στην αγορά μεταξύ των εμπλεκόμενων στην παραγωγή και την διακίνηση του ελαιολάδου.
Στην πλευρά των παραγωγών, οι αυξήσεις, προκάλεσαν οπωσδήποτε αισιοδοξία όχι όμως σε όλους. Ικανοποιημένοι φαίνονται να είναι όσοι έχουν λάδια ακόμα «άκοπα», ενώ απογοητευμένοι δείχνουν εκείνοι επηρεασμένοι από ιδιοτελείς συστάσεις διαφόρων διακινητών, αναγκάστηκαν να πουλήσουν σε τιμές κάτω του κόστους.
Στην πλευρά της διακίνησης και εμπορίας οι αυξήσεις έγιναν δεκτές με ποικίλες αντιδράσεις και ανήσυχες διορθωτικές κινήσεις. Οι διακινητές που είχαν «κόψει» (πληρώσει ) στους παραγωγούς λάδια με χαμηλές τιμές και τα έχουν αδιάθετα οπωσδήποτε είναι κερδισμένοι. Αντίθετα όσοι έχουν πωλήσει λάδια παραγωγών «άκοπα» (χωρίς να τα έχουν πληρώσει), βρίσκονται σε αδιέξοδο γιατί, είτε θα υποχρεωθούν να τα πληρώσουν σε τιμές υψηλότερες από εκείνες που πούλησαν, ή να εφεύρουν διάφορες αιτιολογίες που δύσκολα θα πείσουν τους παραγωγούς!
Η σημασία της διάθεσης με διαγωνισμούς
Ίσως εδώ πρεπει να υπενθυμίσουμε αυτά που κατά καιρούς αναφέραμε στα ΕΛΑΙΟΝΕΑ ότι, «όσοι δεν έχουν ανάγκη δεν πρέπει να πουλούν σε τιμές κάτω των 3€/κ και ότι οι προσφορές διακινητών στα ελαιοτριβεία, λειτουργούν ως μειοδοτικοί διαγωνισμοί στους οποίους ενδίδουν οι πλέον αδύναμοι οικονομικά παραγωγοί και οδηγούν τις τιμές γενικά προς τα κάτω.
Η ορθή πρακτική διάθεσης του ελαιολάδου των ελαιοπαραγωγών, επισημαίναμε, πρέπει να είναι οι πλειοδοτικοί διαγωνισμοί που διενεργούνται από ορισμένους Συν/μους όπως της Ζάκρου, Κριτσάς, Εμπάρου, Θραψανού κ.α.
Και μην ξεχνάμε ότι το πρώτο βήμα για τις τωρινές αυξήσεις έγινε με τον διαγωνισμό του Α.Σ. Ζάκρου για λάδι οξυτ. 0,38ο , που έγινε στις 13 Απρίλιου 21 και έτυχε 3,13€/κ !
Η Τουρκία απαγόρευσε τις εξαγωγές ελαιολάδου χύμα
Έντονες αντιδράσεις από εταιρείες εξαγωγής
Η Τουρκική κυβέρνηση απαγόρευσε τις εξαγωγές ελαιολάδου χύμα έως τις 31 Οκτωβρίου 2021 προκαλώντας έντονες αντιδράσεις των εξαγωγέων της.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της Υπηρεσίας Τροφίμων και Ελέγχου του Υπουργείου Γεωργίας Harun Seçkin, «αιτία απόφασης είναι να αποφευχθούν ελλείψεις του προϊόντος στην αγορά και να διασφαλιστούν λογικές τιμές για τους καταναλωτές.
Όμως η Τουρκική Ένωση Εξαγωγέων Ελαιόλαδου Αιγαίου (EZZIB) εκδήλωσε την πλήρη αντίθεση της για την απαγόρευση αυτή και σε ανακοίνωση της τόνισε ότι «δεν βλέπουμε σωστή την απαγόρευση των εξαγωγών αυτής της μορφής γιατί οι εξαγωγές μας φέτος βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα και η ετήσια εγχώρια κατανάλωση της Τουρκίας είναι 140.000 τόνοι. Έχουμε επομένως περίπου 60.000 ηώ ς 70.000 τόνους που μπορούν να εξαχθούν!»
Ωστόσο, ο Seçkin, αντέκρουσε την άποψη αυτή απαντώντας ότι «η τιμή του ηλιελαίου είναι σχεδόν ίση με την τιμή του ελαιολάδου. Και για αυτόν τον λόγο θέλουμε να προστατεύσουμε τον καταναλωτή!»
Η απάντηση αυτή βέβαια είναι ασαφής και ακατανόητη σε ότι αφορά την τιμή του ηλιελαίου, έκτος αν αυτό στην Τουρκιά έχει μεγαλύτερη προτίμηση και αξία από το ελαιόλαδο! Προφανής αιτία είναι η εξασφάλιση επισιτιστικής επαρκείας αφού όπως πριν λίγες μέρες ανακοινώθηκε ήδη άρχισαν να διανέμονται δωρεάν στους πολίτες κρεμμύδια και πατάτες! Ανεξάρτητα όμως από τους στόχους της Τουρκίας η ενέργεια επιδρά οπωσδήποτε θετικά στις τιμές παραγωγού στην Ελλάδα!
Ανομοιόμορφη και μέτρια η ερχομένη ελαιοπαραγωγή
Αυξημένοι κίνδυνοι από καύσωνες και δακοπροσβολές
Η ανομοιόμορφη χρονικά εξέλιξη της φετινής ανθοφορίας αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό της ερχόμενης παραγωγής, που μπορεί να έχει ποίκιλες η και σοβαρές επιπτώσεις.
Η ανομοιομορφία είναι εμφανής, όχι μόνο μεταξύ περιοχών- η όποια θα ήταν φυσιολογική – άλλα και μεταξύ ελαιώνων η και δέντρων της ίδιας περιοχής. Ακόμη και στο ίδιο δέντρο σε πολλές περιπτώσεις, παρατηρούνται όλα τα στάδια της άνθησης, από το κρόκιασμα μέχρι την άνθηση και καρπόδεση!
Έτσι, μικρά καρπίδια μεγέθους μπιζελιού (3-6 χιλ) εμφανίζονται σε αρκετά ελαιόδεντρα (βλ. Φώτο), μαζί με άνθη που μόλις γυρίζουν.
Βασικά αίτια της εξέλιξης αυτής, όπως έχει ήδη αναφερθεί (ΕΛΑΙΟΝΕΑ 23.03.21, www.sedik.gr) είναι οι μεγάλες θερμοκρασιακές διακυμάνσεις, άλλα και το ύψος και ο χρόνος συγκομιδής της περσινής παραγωγής.
Γενικά, δέντρα με χαμηλή η καθόλου περσινή παραγωγή άνθισαν ενωρίτερα και πλούσια, ενώ δέντρα με πλούσια περσινή παραγωγή η όψιμη συγκομιδή άνθισαν αργότερα η και καθόλου.
Η επικινδυνότητα των υψηλών θερμοκρασιών
Βέβαια, οι υψηλές θερμοκρασίες των ημερών του Πάσχα (1-3 Μάιου), εξώθησαν σε άνθηση όσα δέντρα δεν είχαν ακόμη ανθήσει, ενώ προώθησαν την ανάπτυξη των καρπών στα δέντρα που είχαν δέσει και είχαν διαθέσιμη αρκετή εδαφική υγρασία.
Ωστόσο οι ασυνήθιστα υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες (καύσωνες) άνω των 35ο C που επεκράτησαν σε αρκετές περιοχές ιδίως της κεντρικής και ανατολικής Κρήτης, φθάνοντας μέχρι και 38,8ο (βλ. Πιν.1) ενδεχόμενα προκάλεσαν και ζημιές τόσο στην άνθηση όσο και στην καρπόδεση οι οποίες μάλλον δεν φάνηκαν ακόμη.
Κι αυτό γιατί, σύμφωνα με όσα είναι γνωστά, (Griggs, Escobarar κ.α.) θερμοκρασίες άνω των 30οC, αν επικρατήσουν κάποιες ώρες, μπορεί να αναστείλουν την είσοδο του γυρεοσωλήνα στο ωάριο, προκαλώντας μειωμένη καρπόδεση η και παρθενοκαρπία (σχινοκαρπία).
Ενώ θερμοκρασίες άνω των 35o C, αν μάλιστα συνοδεύονται από ξηρούς ανέμους, είναι άκρως επικίνδυνες γιατί μπορεί να προκαλέσουν υψηλή αφυδάτωση (κάψιμο) των ανθών και καρπόπτωση.
Η ακατανόητη άρνηση του ΕΛΓΑ για αποζημιώσεις
Βέβαια, οι ζημίες στην άνθηση, ακατανόητο γιατί, δεν καλύπτονται από τον ισχύοντα κανονισμό ΕΛΓΑ παρά τα αλλεπάλληλα Υπομνήματα του ΣΕΔΗΚ και άλλων φορέων. Και ενώ καμιά επίσημη απάντηση η εξήγηση δεν έχει δοθεί για την μη διόρθωση της κραυγαλέας αυτής αδικίας, από όσα σε διάφορα δημοσιεύματα υπονοούνται, φαίνεται ότι βασική αιτία είναι το υψηλό κόστος για τον ΕΛΓΑ που μπορεί να έχουν αποζημιώσεις για τις ελιές. Αιτία όμως, που ως φαίνεται δεν εμποδίζει στην είσπραξη εισφορών υπέρ ΕΛΓΑ από όλους τους ελαιοπαραγωγούς προφανώς για πληρωμή ζημιών άλλων καλλιεργειών!
Ανάγκη για αρδεύσεις και νωρίτερη Δακοκτονία
Καίτοι η περίοδος αυτή, δεν είναι η καλύτερη για εκτιμήσεις, η γενική εικόνα της φετινής ανθοφορίας στην Κρήτη, δεν επιτρέπει αισιοδοξία για πλούσια παραγωγή.
Έτσι, πολλά θα εξαρτηθούν από τις κλιματικές συνθήκες του υπόλοιπου της άνοιξης. Ευνοϊκές και ωφέλιμες θα είναι αν υπάρξουν κάποιες βροχοπτώσεις, ενώ άκρως επικίνδυνες θα είναι και άλλες υψηλές θερμοκρασίες (καύσωνες) ιδίως αν συνοδεύονται από ξηρούς νότιους ανέμους.
Με βάση όλες αυτές τις πιθανές εξελίξεις, οι παραγωγοί θα πρέπει να βρίσκονται σε ετοιμότητα. Αν, όπως δείχνει, συνεχίζεται η ανομβρία, όσοι μπορούν θα πρέπει να αρδεύσουν τις ελιές. Μια άρδευση ενισχύει την αντοχή της ανθοφορίας στους καύσωνες αλλά και την καλύτερη εξέλιξη της καρπόδεσης. Όμως αυτό προϋποθέτει ετοιμότητα και στα αρδευτικά συγκροτήματα!
Παράλληλα, ο ήπιος και ζεστός χειμώνας άλλα και οι ασυγκόμιστες ελιές αποτελούν συνθήκες ευνοϊκές για πρώιμη εμφάνιση του Δάκου, ενώ παράλληλα η πρώιμη άνθηση, όπου υπήρξε, θα προσφέρει καρπούς έτοιμους για δακοπροσβολές πολύ νωρίτερα φέτος.
Επομένως η εφαρμογή των πρώτων ψεκασμών, εκτιμάται ότι φέτος μπορεί να χρειαστεί νωρίτερα από άλλες χρονιές και άρα φάρμακα, μέσα και προσωπικοί πρέπει να είναι διαθέσιμα στις υπηρεσίες από τα μέσα Μαΐου.
Εμπορική “αξιοποίηση” των αιωνόβιων ελαιοδέντρων στην Ισπανία
Σημαντικότερα αλλά αναξιοποίητα τα Μνημειακά της Κρήτης
Η πολιτιστική αξιοποίηση αιωνόβιων ελαιοδέντρων στην Ισπανία, φαίνεται ότι άρχισε να αποτελεί πλέον μόδα που αποκτά εμπορική μορφή λόγω της εμφάνισης σημαντικής εθνικής και διεθνούς ζήτησης για δέντρα της μορφής αυτής.
Έτσι, ορισμένοι αγρότες άρχισαν να πωλούν τέτοιες ελιές σε καλή τιμή, η οποία σύμφωνα με ΜΜΕ της Ισπανίας έχει φτάσει ακόμη και σε πέντε αριθμούς.
Σύμφωνα με τον Raquel Minguela, επικεφαλής του προγράμματος «Abuelo Olivo» (Ελιά Παππούς ) είναι προφανές ότι, για ορισμένους ιδιοκτήτες ελαιώνων, ο πειρασμός μπορεί να είναι σημαντικός, καθώς, βραχυπρόθεσμα, το όφελος από την πώληση τέτοιων δέντρων είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που προέρχεται από την παραγωγή. Το ερώτημα όμως είναι, αν πρεπει να συνεχίσουμε να ξεριζώνουμε ή να κόβουμε ελαιόδεντρα αιώνων η και χιλιετιών;
Κοινοπολιτεία του Sénia
Πολλά αιωνόβια ελαιόδεντρα φαίνεται να υπάρχουν στην «Κοινοπολιτεία του Sénia» που περιλαμβάνει τις περιοχές των αυτόνομων Περιφερειών της Ισπανίας Καταλονίας, Βαλένθιας και Αραγονίας που διασχίζονται από τον ποταμό Σένια.
Η Κοινοπολιτεία αυτή, 18 εκπρόσωποι της οποίας επισκέφτηκαν το 2010 μέσω του ΣΕΔΗΚ την Κρήτη, καταγράφει τα αιωνόβια ελαιόδεντρα της περιοχής της και καταβάλλει συνεχείς προσπάθειες για την τουριστική αξιοποίηση των ιδίων και του ελαιολάδου τους.
Ένα εμβληματικό ελαιόδεντρο που σήμερα έχει λάβει το όνομα ” La Farga del Arión” και κατά τον ιδιοκτήτη του φυτεύτηκε το 314 μ.Χ. και βρίσκεται στην Ulldecona (Αραγονία) έχει αγγελία για πώληση.
Στην περιοχή της Κοινοπολιτείας La Axarquía (Μάλαγα), έχει αρχίσει επίσης πρωτοβουλία καταγραφής αιωνόβιων ελαιοδέντρων από 2015-2016 έχοντας επί του παρόντος καταγράψει 80 ελαιόδεντρα.
Παρόμοια προσπάθεια έχει αρχίσει, όπως είναι γνωστό και στην Κρήτη από τον ΣΕΔΗΚ από το 2002, για την ανάδειξη και ανάπλαση των ασυγκρίτως σημαντικότερων Μνημειακών ελαιοδέντρων, που υπάρχουν στο νησί. Ωστόσο, τα προβλήματα του ιδιοκτησιακού και η όχι ανάλογη πολιτική και πολιτιστική αξιολόγηση της προσπάθειας, δεν έχει ακόμα αποδώσει όσο θα έπρεπε!
