Υπόμνημα Σ.Ε.ΔΗ.Κ. για την ελαιοκαλλιέργεια στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ
■ Πρόταση για νέα ελαιοκομική στρατηγική
Το Δ.Σ. του Σ.Ε.ΔΗ.Κ. σε πρόσφατη συνεδρίαση του αφού συζήτησε τις εξελίξεις σχετικά με τις προβλέψεις του εθνικού στρατηγικού σχεδίου για την Ελαιοκαλλιέργεια αποφάσισε ομόφωνα όπως υπενθυμίσει στο ΥπΑΑΤ το παλαιότερο υπόμνημα του αρ.71/14-4-2021 και υπογραμμίσει και πάλι την εθνική αναγκαιότητα και σκοπιμότητα να παύσει η συνεχιζόμενη υποβάθμιση της ελαιοκομίας και να σχεδιαστεί ένα θαρραλέο σχέδιο για την αναβάθμιση της.
Το νέο Υπόμνημα το οποίο υπογράφεται από τον Πρόεδρο του ΣΕΔΗΚ κ. Γιώργο Μαρινάκη Δήμαρχο Ρεθυμνου, απευθύνεται στον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Σπ. Λίβανο και κοινοποιείται στην Περιφέρει, τους Βουλευτές, τους Δήμους και τους Ελαιουργικούς Συνεταιρισμούς Κρητης. Τα κυριότερα σημεία του είναι τα εξης.
Κύριε Υπουργέ
Με το προηγούμενο Υπόμνημα μας έχουμε αναφέρει τους προβληματισμούς που έχουν δημιουργηθεί για την τύχη της Ελαιοκομίας, η οποία παρά τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει, εξακολουθεί να αποτελεί ένα κλάδο τεράστιας στρατηγικής σημασίας για την χώρα και ιδιαίτερα για την Κρήτη.
Και αυτό γιατί, χιλιάδες χρόνια είναι άρρηκτα δεμένη με την κοινωνική και θρησκευτική ζωή της Κρήτης και προσφέρει εισόδημα και απασχόληση στο σύνολο σχεδόν των κατοίκων της. Επί πλέον συμβάλλει σημαντικά και σταθερά στο ΑΕΠ, αλλά και στο εξαγωγικό εμπόριο της χώρας και ενισχύει την σταθερότητα της οικονομίας, αφού τα προϊόντα της είναι λιγότερο ευάλωτα, από ότι άλλων κλάδων, σε υγειονομικές και οικονομικές κρίσεις.
Επιπτώσεις
της ισχύουσας ΚΑΠ
Με την ισχύουσα ΚΑΠ, ο κλάδος της ελαιοκομίας παρά τα σημαντικά συγκριτικά κοινωνικοοικονομικά και περιβαλλοντικά του πλεονεκτήματα, όχι μόνο δεν ενισχύθηκε αλλά αντίθετα, υποβαθμίστηκε και δέχτηκε σοβαρά πλήγματα. Μεταξύ αυτών τα κυριότερα ήταν:
1.Oι ελαιώνες, ενώ δεν αποτελούν μια απλή εδαφική έκταση, αλλά μια μόνιμη επένδυση, η οποία απαιτεί μόχθους γενεών για να υπάρξει, εντάχθηκαν αδικαιολόγητα στην περιφέρεια «Δενδρώδεις καλλιέργειες» και ενισχύονται με βάση την έκταση του εδάφους που καταλαμβάνουν και όχι με την πραγματική δική τους αξία, η οποία είναι πολλαπλάσια της αξίας του εδάφους.
2.Οι ενισχύσεις που προβλέπονται για τους ελαιοπαραγωγούς είναι αντιστρόφως ανάλογες με τον συνολικό αριθμό τους. Αυτό φαίνεται καθαρά από στοιχεία του ΟΣΔΕ (Πιν.1) σύμφωνα με τα οποία οι ελαιοκομικές εκμεταλλεύσεις ενώ αποτελούν το 40% περίπου του συνόλου των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της χώρας απολαμβάνουν μόνο το 20% περίπου του συνόλου των ενισχύσεων.
3.Οι ενισχύσεις των περίπου 550 εκατ.€, που επί δεκαετίες παρεχόταν μόνο στους ελαιώνες, αφού μειώθηκαν αρχικά σε μόνο 470 εκατ. €, κατανεμήθηκαν στην συνέχεια σε σειρά άλλων δενδρωδών καλλιεργειών, με αποτέλεσμα η ανά στρέμμα αναλογούσα ενίσχυση να μειωθεί μέχρι και 70%
4.Η απόφαση του αποκλεισμού από ενισχύσεις των εκμεταλλεύσεων που έχουν εκτάσεις κάτω από 4 στρ. ή λαμβάνουν ενισχύσεις χαμηλότερες των 250 ευρώ, η όποια – με δεδομένο ότι η μέση έκταση ελαιώνων ανά ελαιοπαραγωγό στην Κρήτη είναι μόλις 11 στρ.- σίγουρα συνετέλεσε ώστε χιλιάδες ελαιοπαραγωγοί, πιθανόν 30% και άνω του συνόλου, να τεθούν εκτός ενισχύσεων.
Προτάσεις ΣΕΔΗΚ για νέα ελαιοκομική στρατηγική
Από τα παραπάνω, αβίαστα προκύπτει ότι, η χώρα μας πρέπει να χαράξει μια θαρραλέα «ελληνική ελαιοκομική στρατηγική» η οποία πρέπει να λάβει υπόψη τα εξής:
α. Η αποτροπή της «Κλιματικής αλλαγής» και η υλοποίηση των στρατηγικών «Από το χωράφι στο τραπέζι» και «Βιοποικιλότητα» που έχουν εξαγγελθεί από την ΕΕ δεν μπορεί να παραβλέψει ότι:
-Οι ελαιώνες της χώρας και ιδιαίτερα της Κρήτης, όπου καλύπτουν το 25% της επιφάνειας του νησιού και το 70% της γεωργικής γης του, λειτουργούν ως ένα φυσικό δάσος που με το αειθαλές φύλλωμά τους αποτελούν ένα μόνιμο και ανέξοδο απορροφητήρα CO2 που λειτουργεί σε ετήσια βάση, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην αποτροπή της κλιματικής κρίσης.
– Οι ελαιώνες, ιδίως αυτοί των επικλινών περιοχών, φιλοξενούν στο φύλλωμά τους αλλά και στην φυσική βλάστηση που φύεται στις αναβαθμίδες και τα πυκνά και επιμήκη (λόγω του καθεστώτος των μικρό-ιδιοκτησιών) κτηματικά όρια τους, πολυάριθμα είδη χλωρίδας και πανίδας, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην διατήρηση της «βιοποικιλότητας»
Ωστόσο, το υψηλότερο κόστος καλλιέργειας και η χαμηλή παραγωγικότητα των παραδοσιακών ελαιώνων οδηγεί σε συνεχή εγκατάλειψη και ακαλλιέργεια τους. Με συνέπεια να καταλαμβάνονται από ζιζάνια που λειτουργούν ως προσάναμμα για την καταστροφή τους από πυρκαγιές (βλ. Φώτο) με οδυνηρές συνέπειες στο περιβάλλον, το κλίμα και την διάβρωση του εδάφους! Αντίθετα, όσοι καλλιεργούνται αποφεύγουν τις πυρκαγιές και συνεχίζουν να διατηρούνται.
– Τα προϊόντα των ελαιώνων, Ελαιόλαδο και Επιτραπέζιες ελιές, διαθέτουν διεθνώς αναγνωρισμένη με πολυάριθμες έγκυρες επιστημονικές μελέτες, ύψιστη υγιεινή και διατροφική αξία και κατά συνέπεια συμβάλουν σημαντικά στην υγιεινή και ασφαλή διατροφή, αποτελώντας βασικά όπλα της στρατηγικής «από το χωράφι στο τραπέζι».
-Το ελαιόλαδο και οι επιτραπέζιες ελιές αποτελούν βασικά στοιχεία διατροφής του ελληνικού πληθυσμού αλλά και κύρια στοιχεία των εξαγωγών μας, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην οικονομία της χώρας.
Επομένως, η διατήρηση και αναβάθμιση της Ελληνικής ελαιοκομίας θα πρέπει να επιδιωχθεί με μέτρα στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ άλλα και με συμπληρωματικά μέτρα στα πλαίσια μιας εθνικής ελαϊκής πολιτικής.
Στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ προτείνεται:
1.Ένταξη της Ελαιοκαλλιέργειας σε χωριστή ειδική «κατηγορία» ή «αγρονομική περιφέρεια» μέσα στην οποία οι άμεσες ενισχύσεις θα πρέπει να διατηρηθούν και αν χρειαστεί, να τεθούν σε πλαίσια μόνο αγρονομικής περιφερειακής σύγκλισης.
2.Οι παραδοσιακοί ελαιώνες που βρίσκονται σε δύσβατες επικλινείς περιοχές για λόγους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς πρέπει να υποστηριχτούν ιδιαίτερα, εντασσόμενοι είτε στις συνδεδεμένες είτε στις αναδιανεμητικές ενισχύσεις.
3.Οι μικροί ελαιοπαραγωγοί με ελαιώνες κάτω των 4 στρ. και ενισχύσεις κάτω από 250 ευρώ που έχουν εξαιρεθεί με την ισχύουσα ΚΑΠ, πρέπει να αποκατασταθούν και να υπαχθούν στο μέτρο των ενισχύσεων των 1250€ που προτείνεται από θεσμούς της ΕΕ για μικρούς παραγωγούς.
Στο πλαίσιο της εθνικής ελαϊκής πολιτικής:
1. Η διάθεση του ελαιολάδου θα πρέπει να εξυγιανθεί με θέσπιση μέτρων για την διάθεση του χύμα με πλειοδοτικούς διαγωνισμούς αλλά και υποστηρικτικών μέτρων για την δημιουργία μεγάλων βιώσιμων μονάδων τυποποίησης και εξαγωγών.
2. Η «Συλλογική Δολωματική Δακοκτονία», η οποία αποτελεί μέθοδο με υψηλή περιβαλλοντική και διατροφική ασφάλεια, πρέπει να ενταχθεί στις φιλοπεριβαλλοντικές δράσεις και η εφαρμογή της να τύχει πλήρους και έγκαιρης οικονομικής και επιστημονικής υποστήριξης.
3. Οι ζημιές από καύσωνες στους ελαιώνες κατά την άνθηση – καρπόδεση θα πρέπει να τύχουν ασφαλιστικής κάλυψης από τον ΕΛΓΑ διότι η εξαίρεση τους με τον ισχύοντα κανονισμό είναι άδικη και δεν έχει καμία επιστημονική ή αγρονομική βάση.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΕΦΕΤ
Τους παραγωγούς εμπιστεύονται
οι καταναλωτές για προμήθεια ελαιολάδου!
Σκοπιμότητα προσαρμογής της τυποποίησης στις συνήθειες των καταναλωτών
αλλά και μελέτη της χρήσης ελαιολάδου στη μαζική εστίαση .
Τις ήδη γνωστές από χρόνια στην πράξη συνήθειες και προτιμήσεις των Ελλήνων καταναλωτών σε ότι αφορά την ποιότητα και την γνησιότητα (νοθεία) του ελαιόλαδου, επαλήθευση έρευνα που διενεργήθηκε για λογαριασμό του από την εταιρεία Hellenic Research House.
Βασική διαπίστωση της έρευνας αυτής, ήταν ότι η κατανάλωση ελαιόλαδου στην Ελλάδα, η οποία σύμφωνα και με παλαιότερες έρευνες, ιδιαίτερα στην Κρήτη φτάνει και μέχρι και 20Kg ανά άτομο τον χρόνο, γίνεται με προμήθεια εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου όχι από την αγορά αλλά απ ευθείας από παραγωγούς.
Οι περισσότεροι καταναλωτές που συμμετείχαν στην έρευνα (60,3%) δηλώσαν ότι χρησιμοποιούν ελαιόλαδο που παράγεται από τους ίδιους ή από συγγενείς ή φίλους τους και μόνο το 27,4% ανάφερε ότι αγοράζει τυποποιημένο ελαιόλαδο.
Η πλειοψηφία των νοικοκυριών (57%) ανέφερε ότι χρησιμοποιεί εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο το οποίο κατά 74% προμηθεύεται από συγγενείς, φίλους και γνωστούς και πιστεύει (κατά 91%) ότι το ελαιόλαδο αυτό δεν είναι νοθευμένο.
Η έρευνα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι θα πρέπει οι έλληνες καταναλωτές να ενημερωθούν κατάλληλα ώστε να κατανοήσουν τον ρόλο της σωστής αποθήκευσης και διατήρησης του ελαιόλαδου στα σπίτια αλλά και της καταλληλότητας των μέσων συσκευασίας.
Ωστόσο, σημαντικό είναι οι μικροί και μεγάλοι τυποποιητές να αξιοποιήσουν την συνήθεια της υψηλής οικογενειακής κατανάλωσης των ελλήνων με την δημιουργία μεγαλύτερων συσκευασιών τις συνήθεις των 0,5-1,0 λίτρο. Γιατί δεν είναι δυνατόν μια οικογένεια που καταναλώνει 80-100 κιλά ελαιόλαδο τον χρόνο να τρέχει κάθε τόσο στην αγορά και να αγοράζει λίτρο-λίτρο πληρώνοντας το μάλιστα σε τιμή 60-80% μεγαλύτερη από ότι το αγοράζει κατευθείαν από παραγωγούς.
Επομένως η υιοθέτηση συσκευασιών 3-5 λίτρων σε ανοξείδωτα δοχεία που θα διατίθενται σε τιμές λίγο πάνω από τις τιμές παραγωγού, επιτρέπει την προμήθεια των ετήσιων ανάγκην της οικογένειας, λύνοντας τα προβλήματα συντήρησης αλλά και τα προβλήματα αποθήκευσης στις κουζίνες των συνήθως μικρών διαμερισμάτων της αστικής τάξης.
Έρευνα και στην εστίαση
Βέβαια, η έρευνα του ΕΦΕΤ επιβεβαίωσε και άλλα εν πολλοίς γνωστά σημεία σχετικά με την κατανάλωση ελαιολάδου στην Ελλάδα, τα οποία δημοσιεύονται στα ΕΛΑΙΟΝΕΑ ( 22.11.21.). Δεν εξέτασε όμως, άγνωστο γιατί, το θέμα της κατανάλωσης ελαιόλαδου στην μαζική εστίαση, όπου τα πράγματα φαίνεται να είναι τελείως αντίθετα από ότι στην οικογενειακή κατανάλωση. Και αυτό βέβαια έχει σημαντική σπουδαιότητα γιατί είναι γνωστό ότι τόσο οι έλληνες όσο και οι ξένοι τουρίστες συνηθίζουν τα τελευταία χρονιά να τρώνε σε ταβέρνες, εστιατόρια και αλλά μέσα μαζικής εστίασης, όπου στα τηγανητά τα οποία απορροφούν υψηλό ποσοστό της συνολικής τους κατανάλωσης, χρησιμοποιούν σπορέλαια και μάλιστα με πολλαπλές χρήσεις!
Τιμές: Σημάδια ανόδου παρά την πίεση της νέας σοδειάς
Στα 3,40 οι υψηλότερες σε Κρήτη Πελοπόννησο στα 3,80 στην Κέρκυρα. Στα 4,0€/κ συναντώνται οι μέγιστες Ισπανίας και Ιταλίας
Ενώ η συγκομιδή προχωρεί και ήδη σε πολλές περιοχές προχωρεί προς το τέλος της, η επιβεβαίωση της μειωμένης ποσοτικά παραγωγής δεν μπορεί να πιέσει τις τιμές προς τα κάτω. Αντίθετα σε κάποιες περιπτώσεις στην Ισπανία και Ελλάδα διαφαίνονται σημάδια ανόδου.
Στην Ελλάδα, οι τιμές για τα έξτρα με 0,3ο οξύτητα, στην Κρήτη και Πελοπόννησο έφτασαν στα 3,40 €/κ, και στην Κέρκυρα στα 3,80€/κ!. (Πιν.1)
Στην Ισπανία ενώ η κινητικότητα της αγοράς αρχίζει να αυξάνεται οι μέγιστες των έξτρα έφρασαν στα 3,90€/κ, πλησιάζοντας τις μέγιστες Ιταλίας, ενώ οι μέσες κυμαίνονται στα 3,35€/κ πλησιάζοντας τις μέγιστες στην Ελλάδα.
Στην Ιταλία, όπου η αναμενόμενη παραγωγή εκτιμάται κάπως υψηλότερη από την περσινή, οι τιμές του έξτρα με την νέα σοδειά κυμαινόμενες μεταξύ 3,75-4,0€/κ.
Στην Τυνησία όπου με την έναρξη της συγκομιδής που αναμένεται πολύ υψηλή, παρουσιάστηκε αρχικά μια φυσιολογική πτώση τελευταία οι τιμές πλησίασαν τις τιμές Ελλάδας και κυμαίνονται στα 3,18€/κ.
Παράταση προθεσμίας διαγωνισμού ποιότητας ελαιοτριβείων
Μέχρι τέλη Δεκεμβρίου οι δηλώσεις συμμετοχής
Με απόφαση του ΔΣ του ΣΕΔΗΚ, που λήφθηκε σε πρόσφατη συνεδρίαση του, που έγινε με τηλεδιάσκεψη την 16-12-21, παρατάθηκε η προθεσμία υποβολής δηλώσεων συμμετοχής για τον Διαγωνισμό Ποιότητας Ελαιολάδου 2021/22, μέχρι και την Παρασκευή 31 Δεκεμβρίου 2021.
Η απόφαση αυτή κρίθηκε αναγκαία, γιατί όπως είναι γνωστό η περίοδος αυτή αποτελεί περίοδο αιχμής εργασιών των ελαιοτριβείων και δεν επέτρεπε την ευχερή ενημέρωση τους για τον διαγωνισμό.
Κατόπιν τούτου, ελαιοτριβεία που δεν έχουν υποβάλλει σχετικές δηλώσεις μπορούν να υποβάλλουν, συμπληρώνοντας το σχέδιο δήλωσης που διαβιβάζουμε, ή τηλεφωνικά στο 28210 50800.
Παράλληλα, το ΔΣ του ΣΕΔΗΚ αποφάσισε όπως η συμμετοχή στον διαγωνισμό θα είναι εντελώς δωρεάν για τα ελαιοτριβεία που βρίσκονται σε περιοχές Δήμων μελών του ΣΕΔΗΚ οι οποίοι έχουν τακτοποιήσει τις συνδρομές τους.
Ελαιοτριβεία Δήμων οι οποίοι δεν είναι Μέλη του ΣΕΔΗΚ ή δεν έχουν τακτοποιήσει τις συνδρομές τους για περισσότερο από δύο χρόνια, μπορούν να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό εάν καταβάλλουν ποσό 200,00€ για την κάλυψη μέρους των δαπανών του διαγωνισμού. Για περισσότερες πληροφορίες τα ελαιουργεία αυτά μπορούν να απευθύνονται στον ΣΕΔΗΚ τηλ. 28210 50800.
*Ο Νίκος Μιχελάκης, είναι Δρ. Γεωπόνος, πρώην Δ/ντής του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων και Επιστ. Σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ. Τα άρθρα του εκφράζουν προσωπικές απόψεις και δεν απηχούν κατά ανάγκη τις απόψεις του ΣΕΔΗΚ. Μπορούν να αναδημοσιευτούν μόνο μετά άδεια του (nmixel@otenet.gr)
