Απαξιώνεται η ελαιοκαλλιέργεια
με το εθνικό σχέδιο για τη νέα ΚΑΠ
■ Αναπάντητα τα υπομνήματα του Σ.Ε.ΔΗ.Κ.
Το Εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την νέα ΚΑΠ για την περίοδο 2023-2027, υποβλήθηκε από το ΥπΑΑΤ έγκαιρα , στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Πέμπτη 30-12-2021, για επίσημη διαπραγμάτευση και έγκριση.
Ωστόσο, το μακροσκελές κείμενο του σχεδίου με τις 1.105 σελίδες του, παρά τις αρχικές διακηρύξεις περί απλοποίησης της νέας ΚΑΠ, είναι αρκετά περίπλοκο και δυσνόητο όχι μονό για την πλειονότητα των παραγωγών αλλά και των ενδιαφερόμενων παραγόντων του αγροτικού χώρου.
Τα πολυπληθή αλλά πενιχρά μέτρα που προβλέπει σε πολλές περατώσεις αντιφάσκουν και μεταξύ τους αλλά με τους στόχους που καλούνται να επιτύχουν.
Έτσι η επιτυχία του, εξαρχής, φαίνεται αρκετά επισφαλής.
Η ελαιοκαλλιέργεια, παρά το ότι αποτελεί τον πλέον σημαντικό αγροτικό κλάδο από πλευράς οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής σημασίας για την χωρά μας, όχι μονό δεν αποκαθιστάται από τις επιπτώσεις που έχει υποστεί από την προηγούμενη ΚΑΠ, αλλά αντίθετα υποβαθμίζεται δραματικά.
Οι επιπτώσεις της απερχόμενης ΚΑΠ
Με την απερχόμενη ΚΑΠ, η ελαιοκομία δυστυχώς υποβαθμίστηκε και δέχτηκε σοβαρά πλήγματα, κυριότερα από τα οποία είναι:.
1.Oι ελαιώνες, ενώ δεν αποτελούν μια απλή εδαφική έκταση, αλλά μια μόνιμη επένδυση, η οποία απαιτεί μόχθους γενεών για να υπάρξει, εντάχθηκαν αδικαιολόγητα στην περιφέρεια «Δενδρώδεις καλλιέργειες» και ενισχύονται με βάση την έκταση του εδάφους που καταλαμβάνουν και όχι με την πραγματική δική τους αξία, η οποία είναι πολλαπλάσια της αξίας του εδάφους.
2.Οι ενισχύσεις των περίπου 550 εκατ.€, που επί δεκαετίες παρεχόταν μόνο στους ελαιώνες, αφού μειώθηκαν αρχικά σε μόνο 470 εκατ. €, κατανεμήθηκαν στην συνέχεια σε σειρά άλλων δενδρωδών καλλιεργειών, με αποτέλεσμα η ανά στρέμμα αναλογούσα ενίσχυση να μειωθεί μέχρι και 70%
3. Η δραστική μείωση των ενισχύσεων, η αύξηση του κόστους παραγωγής και η έλλειψη ανταγωνισμού των αγοραστών κατά την διάθεση του προϊόντος, οδήγησαν ήδη αρκετούς ελαιώνες σε εγκατάλειψη και τους κατέστησαν θύματα πυρκαγιών (βλ. Φώτο) με οδυνηρές συνέπειες στο περιβάλλον, το κλίμα και την διάβρωση του εδάφους!
Οι άδικες και άστοχες προβλέψεις της ερχομένης ΚΑΠ
Με το προτεινόμενο εθνικό στρατηγικό σχέδιο η υποβάθμιση της ελαιοκαλλιέργειας συνεχίζεται. Παρά τα δυο υπομνήματα που υπέβαλε ο ΣΕΔΗΚ και τις διαμαρτυρίες διάφορων φορέων εξακολουθεί να αγνοείται προκλητικά!
1. Οι ενισχύσεις που προβλέπονται για τους ελαιοπαραγωγούς είναι αντιστρόφως ανάλογες με τον συνολικό αριθμό τους. Αυτό φαίνεται καθαρά από στοιχεία του ΟΣΔΕ (Πιν.1) σύμφωνα με τα οποία οι ελαιοκομικές εκμεταλλεύσεις ενώ αποτελούν το 40% περίπου του συνόλου των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της χώρας απολαμβάνουν μόνο το 20% περίπου του συνόλου των ενισχύσεων
2. Η ελαιοκαλλιέργεια αντί να αποτελέσει μια χωριστή αγρονομική περιφέρεια εντάχθηκε στην αγρονομική περιφέρεια «Μόνιμες καλλιέργειες», όπως επονομάστηκε ,περιέργως, η περιφέρεια «Δενδρώδεις»! Έτσι, η προβλεπόμενη για τους ελαιώνες ενίσχυση είναι μόλις 29€/στρ! (Πιν.2).
3. Ο αποκλεισμός από ενισχύσεις των εκμεταλλεύσεων που λαμβάνουν ενισχύσεις χαμηλότερες των 250 ευρώ, θα συνεχιστεί για όλη την χώρα με εξαίρεση τα νησιά. Όμως Κρήτη και Εύβοια δεν εξαιρούνται. Έτσι, χιλιάδες μικροί ελαιοπαραγωγοί όλης της χωράς θα τεθούν έκτος ενισχύσεων. Ο αποκλεισμός αυτός οπωσδήποτε είναι και άδικος και άστοχος. Άλλες χώρες όπως η Πορτογαλία, πληροφορούμαστε ότι για γεωργούς κάτω των 10 στρεμμάτων προτείνουν ενιαία ενίσχυση 500 ευρώ/έτος. Στην Ελλάδα οι γεωργοί αυτοί καταργούνται!
4. Η λεγομένη αναδιανεμητική ενίσχυση στόχος της οποίας είναι η εξομάλυνση των ανισοτήτων και εκτιμάται σε μόλις 11€/στρ, αποκλείεται από τους παραγωγούς με εκτάσεις μικρότερες των 10 στρεμμάτων (Πιν.3) . Έτσι, με δεδομένο ότι ο μέσος ελαιοκομικός κλήρος στην Κρήτη, σύμφωνα με το ελαιοκομικό Μητρώο, είναι 11 στρ., στην πράξη αποκλείονται και από την αναδιανεμητική πάνω από το 70% των ελαιοπαραγωγών!
5. Ενώ για αποτροπή της «Κλιματικής αλλαγής» το εθνικό σχέδιο επιβάλλει την ύπαρξη έστω λωρίδων γης με φυσική βλάστηση, παραβλέπει σκανδαλωδώς την περιβαλλοντική συμβολή των παραδοσιακών ελαιώνων, που λειτουργούν ως ένα φυσικό δάσος και με το αειθαλές φύλλωμά τους αποτελούν ένα μόνιμο και ανέξοδο απορροφητήρα CO2 που λειτουργεί σε ετήσια βάση.
6. Η πρόταση του ΣΕΔΗΚ οι παραδοσιακοί, δύσβατοι ελαιώνες της Κρήτης που έχουν αυξημένο κόστος παραγωγής να τύχουν κάποιας ιδιαίτερης υποστήριξης αγνοήθηκε πλήρως, παρά το ότι οι αντίστοιχοι παραδοσιακοί ελαιώνες άλλων περιοχών της χώρας (Άμφισσα), σύμφωνα με το στρατηγικό σχέδιο καλώς εξακολουθούν να ενισχύονται.
Ανάγκη για θαρραλέα ελαιοκομική πολιτική
Εάν δεν υπάρξουν σοβαρές αλλαγές στο εθνικό στρατηγικό σχέδιο και εάν δεν σχεδιαστεί μια θαρραλέα ελαιοκομική πολιτική, είναι φανερό ότι η Ελαιοκομία της χώρας, ένας κλάδος με φανερά συγκριτικά πλεονεκτήματα, θα οδηγηθεί άστοχα και άδικα σε αφανισμό.
Αυτό ας το λάβουν υπόψη σοβαρά οι υπεύθυνοι πολιτικοί, γιατί
«οι καιροί ου μενετοί»!
Χαμηλά φέτος τα αποθέματα αλλά αυξημένη η κατανάλωση και οι εξαγωγές στην Ε.Ε.
Προβλέψεις έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Οι εκτιμήσεις της Ε.Ε. για το ισοζύγιο ελαιολάδου, όπως φαίνεται σε πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Πιν.1), δείχνουν ότι το σύνολο της παραγωγής στις κύριες ελαιοπαραγωγικές χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα, Πορτογαλία) παραμένει σε περίπου 1,9 εκατ. τόνους, ενώ η κατανάλωση είναι αυξημένη ελαφρά στα 1,5 εκατ. τόνους
Η ίδια έκθεση αναφέρει ότι το απόθεμα στο τέλος 2021 (31 Σεπτεμβρίου) ήταν γύρω στους 465.000 τόνους, πολύ χαμηλότερα από τα αποθέματα των τεσσάρων προηγούμενων περιόδων.
Έτσι, πολλές βιομηχανίες συσκευασίας εκτιμάται ότι θα αντισταθμίσουν με εισαγωγές ελαιολάδου από τρίτες χώρες, κυρίως από την Τυνησία, όπου η παραγωγή ελαιολάδου αυτή τη σεζόν θα είναι αυξημένη κατά περίπου 70%.
Παράλληλα άλλο ενδιαφέρον σημείο της έκθεσης είναι ότι φέτος προβλέπει αυξημένες τις εξωκοινοτικές εξαγωγές, τις όποιες εκτιμά ότι θα φτάσουν τους 830.000 τόνους, υψηλότερα από ότι έφτασαν τις τελευταίες τέσσερις χρονιές .
Τιμές: Ανοδικές τάσεις πυροδοτούν
στην Κρήτη οι δημοπρασίες Συν/σμων
■ Στα 3,65 €/κ οι υψηλότερες σε Κρήτη και Πελοπόννησο, στα 3,80 €/κ στην Κέρκυρα
Ενώ η συγκομιδή βαδίζει πλέον προς το τέλος της σε όλες σχεδόν τις χώρες, η αναμενόμενη από τις μεγάλες βιομηχανίες αυξημένη πρόσφορα, με την επιθυμητή για αυτές πτώση των τιμών παραγώγου, δεν φαίνεται να επαληθεύεται.
Έτσι, στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Δελτίο τιμών του ΣΕΔΗΚ, οι τιμές, δείχνουν κάποια σαφή ανοδική τάση η οποία εκδηλώνεται σε σημαντικό βαθμό στις δημοπρασίες που γίνονται τελευταία από Συν/σμούς, αλλα στην συνέχεια παρασύρει προς τα άνω και τις τιμές στα αλλα ελαιοτριβεία της περιοχής.
Ειδικοτερα, σύμφωνα με το Δελτίο τιμών του ΣΕΔΗΚ της 18-1-2022 (βλ. www.sedik.gr) οι τιμες στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν ως εξής:
Στην Κρητη η πρόσφατη δημοπρασία του Αγρ. Συν/σμού Ζάκρου, για 60 τόνους έξτρα οξύτητας 0,21 κατακυρώθηκε στα 3,62€/κ, η δημοπρασία του Αγρ. Συν/σμου Εμπάρου για 55 τόνους οξύτητας 0,30, κατακυρώθηκε στα 3,56€ και η δημοπρασία του Αγρ.Συν/σμου Σκοπής Σητείας, για οξύτητα 0,3 στα 3,65€/κ
Αντίθετα δημοπρασία του Α.Σ. Επισκοπής Ηράκλειου, για 20 τόνους οξύτητας 0,63, κηρύχτηκε ασύμφορη, αφού η τιμή 3,33€/κ δεν έγινε αποδέκτη.
Στην Πελοπόννησο οι μέγιστες τιμές έφτασαν στα 3,60€/κ στον Α.Σ. Μολάων –Πακίων και στα 3,80€/κ στο Ελαιοτριβείο Λούβρος & Σια στην Κέρκυρα
Στην Ισπανία οι μέγιστες τιμές συνεχίζουν να κυμαίνονται στα 3,85 €/κ, ενώ στην Ιταλία οι μέγιστες διατηρούνται γύρω στα 4,15€/k (Πιν.1) ενώ ο μ.ο. χωράς ανέβηκε στα 4,12€/κ
Στην Τυνησία η άνοδος των τιμών στην Ευρώπη και οι εκτιμήσεις για κάμψη
της Τυνησιακής παραγωγής λόγω της συνεχιζόμενης ανομβρίας, φαίνεται ότι συνετέλεσαν οι τιμές να πλησιάσουν εκείνες της Ελλάδας και να κυμανθούν στα 3,33€/κ.
Ο ρόλος των δημοπρασιών διαμόρφωση των τιμών
Δημοσιεύονται δωρεάν στην ιστοσελίδα του Σ.Ε.ΔΗ.Κ.
Τα αποτελέσματα των δημοπρασιών διάθεσης ελαιολάδου που γίνονται τελευταία κυρίως από Συν/κα ελαιοτριβεία στην Κρήτη απέδειξαν ότι οι δημοπρασίες, έκτος του ότι αποτελούν μια ορθή και διαφανή πρακτική που ανεβάζει το κυρός των Διοικήσεων των Συν/σμών, εξασφαλίζουν και καλύτερες τιμές για τους συνέταιρους παραγωγούς των.
Παράλληλα όμως οι τιμές των δημοπρασιών αυτών επηρεάζουν θετικά και το γενικό επίπεδο τιμών σε τοπικό επίπεδο, αφού στην πράξη εξωθούν και τους άλλους αγοραστές στην περιοχή τους όχι μόνο να ακολουθήσουν αλλά να προσφέρουν ακόμη μεγαλύτερες τιμές.
Ωστόσο, οι δημοπρασίες αυτές, παρά το ότι συνιστώνται και υποστηρίζονται από τον ΣΕΔΗΚ και αρκετούς παραγωγούς, δεν έχουν ακόμα γενικευτεί στον βαθμό που θα έπρεπε.
Ο ΣΕΔΗΚ προκειμένου να προωθηθεί η ορθή και διαφανής πρακτική των δημοπρασιών, δημοσιεύει δωρεάν στην ιστοσελίδα του τις προκηρύξεις που απευθύνουν τα Ελαιοτριβεία στους αγοραστές, ενώ παράλληλα δημοσιεύει και τα αποτελέσματα των δημοπρασιών στο Δελτίο τιμών που εκδίδει κάθε εβδομάδα. Ωστόσο, για την γενίκευση των δημοπρασιών απαιτείται και η συνδρομή της πολιτείας αλλά και κυρίως των ιδίων των παραγωγών, αφου αυτοι είναι κάτοχοι του ελαιολάδου!
Tο μέλλον της ελαιοκαλλιέργειας στην Ευρώπη την επόμενη 10ετία
Προβλέπεται αύξηση των ελαιώνων κατά 1,7 εκ. στρ.
και της παραγωγής κατά 500 χιλ. τόνους την επόμενη 10ετία
Αύξηση των ελαιώνων κατά 170.000 επιπλέον εκτάρια ( 1,7 εκ. στρ) και της παραγωγής ελαιολάδου κατά 500 χιλ τόνους στις χώρες της ΕΕ κατά την επόμενη 10/ετια προβλέπει έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα.
Και η αύξηση αυτή της παραγωγής, το κύριο μέρος της οποίας θα εκτιμάται ότι θα πραγματοποιηθεί στην Ισπανία, θα καταστεί δυνατή χάρη στην αύξηση και βελτίωση των συστημάτων άρδευσης που ήδη πραγματοποιούνται στις κύριες χώρες παραγωγής αλλά και στην εφαρμογή νέων μέσων και μορφών καλλιέργειας
Σύμφωνα με την έκθεση το 70% των ελαιοκομικών εκτάσεων στην Ισπανία θα καταστεί αρδευόμενο, ενώ στην Ιταλία το ποσοστό αυτό μπορεί να φτάσει το 22% και στην Πορτογαλία το 8%. Για την Ελλάδα δεν αναφέρεται ποσοστό αύξησης στην έκθεση είναι όμως γνωστό ότι οι αρδευόμενοι ελαιώνες ήδη πρέπει να κυμαίνονται σε ποσοστό άνω του 40%
Η αύξηση των αρδευόμενων εκτάσεων εκτιμάται ότι θα επιτρέψει ιδίως στην Ισπανία και Πορτογαλία την προώθηση των νέων υπερεντατικών και εντατικών σχημάτων Ελαιώνων, τα οποία ήδη αναπτύσσονται στις χώρες αυτές, αλλά και την εισαγωγή νέων ποικιλιών ελιάς που θα είναι πιο ανθεκτικές σε ασθένειες ή έντομα.
Παράλληλα η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εκτιμά μια πολύ σημαντική ώθηση για τη βιολογική παραγωγή αφού θα έχει σημαντική υποστήριξη τόσο από τις κρατικές διοικήσεις όσο και από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όλα αυτά βέβαια, κατά την άποψη μας, δεν φαίνεται, να ευνοούν την επίτευξη των στόχων «Από το χωράφι στο τραπέζι» και « Βιοποικιλότητα» που έχουν τεθεί στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ. Και αυτό γιατί είναι γνωστό ότι πλήρως μηχανοποιημένοι υπερεντατικοί και εντατικοί ελαιώνες απαιτούν πολλαπλάσια κατανάλωση λιπασμάτων, φάρμακων και ενέργειας! Έτσι, επαυξάνονται οι προβληματισμοί για την επιτυχία των στρατηγικών στόχων της ΕΕ με την νέα ΚΑΠ αφού σε διαφορά Κράτη όπως η Ελλάδα, οι ωφελιμότεροι περιβαλλοντικά και οικολογικά παραδοσιακοί ελαιώνες τίθενται στην ίδια, ή και κατώτερη μοίρα με τις ασκεπείς εκτάσεις και τους βοσκότοπους!
*Ο Νίκος Μιχελάκης, είναι Δρ. Γεωπόνος, πρώην Δ/ντής του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων και Επιστ. Σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ.
Τα άρθρα του εκφράζουν προσωπικές απόψεις και δεν απηχούν κατά ανάγκη τις απόψεις του ΣΕΔΗΚ.
Μπορούν να αναδημοσιευτούν μόνο μετά άδεια του (nmixel@otenet.gr)
