Κίνδυνοι στην καρπόδεση από ανομβρία και καύσωνες!
■ Ανάγκη για άμεσες αρδεύσεις όπου υπάρχει δυνατότητα
Η αρκετά όψιμη αλλά πλούσια, φετινή ανθοφορία της ελιάς η οποία ενώ εξελίσσεται μέχρι στιγμής αρκετά καλά και ενώ στην πλειονότητα της βρίσκεται πλέον στην ευαίσθητη φάση της καρπόδεσης, βρίσκεται αντιμέτωπη με δυο σοβαρούς κινδύνους.
Η συνεχιζόμενη παρατεταμένη ξηρασία των δυο τελευταίων μηνών της Άνοιξης και τα πρόσφατα κύματα υψηλών θερμοκρασιών που επικράτησαν τελευταία σε όλη τη χώρα, δημιουργούν σοβαρούς κινδύνους για ζημίες στην άνθηση-καρπόδεση
Το ύψος των βροχοπτώσεων της φετινής Άνοιξης ενώ κατά τον Μάρτιο ήταν αρκετά ικανοποιητικό κατά το δίμηνο Απρίλιου – Μαΐου ήταν απελπιστικά χαμηλό και φυσικά ανεπαρκές για τις ελιές (Πιν. 1).
Kατά τον Μάρτιο στις περισσότερες περιοχές της Κρητης το ύψος των βροχοπτώσεων (100-250mm) ήταν αρκετά ικανοποιητικό, κατά τους επομένους δυο μήνες, Απρίλιο και Μάϊο, υπήρξε ασυνήθιστα χαμηλό αφού κυμάνθηκε κάτω από 10 mm συνολικά και τους δυο μήνες σε όλες τις ελαιοκομικές αγροτικές περιοχές (Πιν. 1).
Έτσι, η εδαφική υγρασία η οποία κατά την καρπόδεση απαιτείται να είναι ικανοποιητική εκτιμάται ότι θα είναι ανεπαρκής σε αρκετές περιπτώσεις.
Ιδιαίτερα κρίσιμη θα είναι η κατάσταση στους ελαιώνες των περιοχών εκείνων όπου οι βροχοπτώσεις και τον Μάρτιο ήταν κάτω από 70mm όπως οι νότιες περιοχές στα Χανιά (Παλαιόχωρα) και στις περιοχές στην Μεσσαρά Ηρακλείου (Μοίρες, Γόρτυνα). (Πιν.1.)
Έτσι, εάν πέραν από την έλλειψη βροχών, παρουσιαστούν και ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες ή καύσωνες, οι ζημιές στην άνθηση-καρπόδεση σε ελιές που δεν ποτίζονται θα είναι βέβαιες (βλ. Φωτ.1).
Αυτό φαίνεται ότι ήδη έχει συμβεί στην Ισπανία όπου κύμα υψηλών θερμοκρασιών μέχρι και 40ο ενέσκηψε σε αρκετές ελαιοκομικές περιοχές, αλλά το ύψος των ζημιών δεν έχει ακόμη αποτιμηθεί.
Ανάγκη για άμεσες αρδεύσεις
Επομένως εάν στις αμέσως προσεχείς μέρες του Μαΐου δεν υπάρξουν βροχές απαραίτητο είναι να γίνουν αρδεύσεις σε όλους τους ελαιώνες και ιδιαίτερα στους ελαιώνες των νοτίων περιοχών του νησιού. Αυτό βέβαια θα είναι εφικτό, όπου υπάρχουν αρδευτικά δίκτυα και όπου αυτά, όπως σημειώσαμε σε προηγούμενα “ΕΛΑΙΟΚΟΜΙΚΑ ΝΕΑ” (βλ. 15-5-22) ) είναι έτοιμα να λειτουργήσουν από πλευράς Φορέων λειτουργίας (ΤΟΕΒ, Δήμοι, ΟΑΚ, κα), αλλά και από πλευράς των παραγωγών στους ελαιώνες τους. Αποθέματα νερών ευτυχώς φέτος φαίνεται να υπάρχουν παντού. Επομένως χρήσιμο θα είναι να αξιοποιηθούν όταν χρειάζεται.
Εννοείται ότι, οι παλαιές δοξασίες ότι δεν «κάνει να ποτίζουμε ελιές στην άνθηση» βέβαια δεν ισχύουν, όπως έχει αποδειχτεί από πολυετή πειράματα που έγιναν πριν από χρονιά στο Ινστιτούτο Ελιάς Χανίων. Με τα πειράματα αυτά αποδείχτηκε ότι πλούσιες αρδεύσεις μονο την Άνοιξη, ωφελούν τόσο, όσο και κανονικές αρδεύσεις όλο το καλοκαίρι! Επομένως όσοι θέλουν να διασφαλίσουν μια καλή παραγωγή ας μην παραλείψουν τις αρδεύσεις.
Κανόνες για τις εξαγωγές ελαιολάδου στην Ευρώπη, θεσπίζει η Τυνησία
■ Μετά από αντιδράσεις Ιταλών παραγωγών;
Νέοι κανόνες που επιβάλλουν αρκετούς περιορισμούς και ελέγχους, ισχύουν πλέον στην Τυνησία για τις αδασμολόγητες εξαγωγές ελαιόλαδου στην ΕΕ, σύμφωνα με νέο Προεδρικό Διάταγμα της χωράς. Όλες οι εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στον επίσημο κατάλογο εξαγωγέων της χώρας, σύμφωνα με το Διάταγμα αυτό, πρέπει να λάβουν ειδική άδεια για να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα αδασμολόγητων εξαγωγών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι αδασμολόγητες αυτές εξαγωγές, οι οποίες γίνονται επί χρόνια με βάση ειδικές συμφωνίες συνεργασίας μεταξύ Ε.Ε. και Τυνησίας και κατά καιρούς αυξομειώνονται ποσοτικά, τελευταία ανέρχονται σε 56.700 τόνους.
Με νέο μέτρο το οποίο αποσκοπεί στην Τυνησίας, για να λάβουν άδεια οι εξαγωγείς θα πρέπει να παρουσιάσουν πολλά στοιχεία στα αιτήματά τους, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων του συνεργάτη εισαγωγέα στην ΕΕ και αντιγράφου της σύμβασης πώλησης στο οποίο θα πρέπει να αναφέρονται λεπτομερώς ο χρόνος παράδοσης, η ποσότητα και η ποιότητα καθώς και η τιμή που έχει καθοριστεί για το προϊόν και θα τίθεται σε ισχύ μονο μετά την έγκρισή της από το Υπουργείο.
Οπωσδήποτε οι αδασμολόγητες εξαγωγές από την Τυνησία στην Ε.Ε. είναι εξαιρετικά σημαντικές για την χώρα αυτή αφού επιτρέπουν στους Τυνησίους παραγώγους και έμπορους να απολαύουν υψηλότερες τιμές. Γιαυτό τα τελευταία χρόνια, οι τοπικές αρχές την ποσόστωση των 57.600 τόνων σε τουλάχιστον 100.000 τόνους.
Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με το Ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων Ansa, οι αγρότες σε ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες διαμαρτύρονται έντονα εδώ και καιρό για τις αδασμολόγητες αυτές εισαγωγές τις οποίες θεωρούν αθέμιτο ανταγωνισμό. Μάλιστα, η οργάνωση Coldiretti (Αυτοκαλλιεργητές) της Puglia, ζήτησε οι εισαγωγές Τυνησιακού ελαιολάδου να υπόκεινται στους ίδιους κανόνες που πρέπει να τηρούν οι Ιταλοί παραγωγοί, συμπεριλαμβανομένων κανόνων σχετικά με την ιχνηλασιμότητα και την προέλευση. Έτσι (σ.σ.) δεν αποκλείεται η συγκεκριμένη ρύθμιση να προέκυψε σαν αποτέλεσμα των αντιδράσεως αυτών.
Πάντως, η συνολική αξία των πωλήσεων ελαιολάδου στην Τυνησία αυξάνεται τον τελευταίο καιρό. Όπως ανάφερε το Υπουργείο Γεωργίας της χωράς τον Απρίλιο, (190 εκατομμύρια ευρώ) τους πρώτους τρεις μήνες του καλλιεργητικού έτους.
Η αξία αυτή που αντιπροσωπεύει αύξηση 32 % σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους αποτελείται κατά 18% από αύξηση στις εξαγωγές η οποία πρόεκυψε, σύμφωνα με το Εθνικό Παρατηρητήριο της Τυνησίας (Onagri) από αύξηση κατά 40 % στις μέσες τιμές εξαγωγής ελαιολάδου.
Σημαντικοί παράγοντες για τις εξελίξεις ξηρασία καύσωνες και δημοπρασίες!
Η ηρεμία της αγοράς, που άρχισε πριν μερικές εβδομάδες φαίνεται ότι συνεχίζεται σε όλες τις Ευρωπαϊκές ελαιοπαραγωγικές χώρες, με την προσοχή όλων στραμμένη πλέον στη εξέλιξη της ανθοφορίας και στους παράγοντες που μπορούν να την ζημιώσουν.
Και μεταξύ των παραγόντων αυτών κυριότεροι είναι η επάρκεια της εδαφικής υγρασίας κατά την καρπόδεση και οι τυχόν ζημιές από καύσωνες την ίδια περίοδο.
Οι καύσωνες στην Ισπανία
Στην Ισπανία οι καύσωνες (θερμοκρασίες γύρω στους 40ο) που έπληξαν την περασμένη εβδομάδα μεγάλο μέρος των ελαιώνων της χώρας, έχουν προκαλέσει μεγάλη ανησυχία σε παραγωγούς και αγοραστές! Οι ζημιές που προκλήθηκαν στην άνθηση-καρπόδεση, βέβαια δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθούν ακόμη, ασφαλώς όμως μπορεί να παίξουν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση των τιμών.
Σύμφωνα με το Δελτίο τιμών του ΣΕΔΗΚ της 24Μαΐου 2022 (βλ. ) οι μέγιστες και ελάχιστες τιμές κατά χώρα, έχουν ως εξης (Πιν.1)
Στην Ισπανία οι τιμές του έξτρα κυμαίνονται μεταξύ 3,25-3,60€/κ, του (απλού) παρθένου στα 3,26€/κ και του Λαμπάντε στα 3,18€/κ, ενώ οι τιμές ραφιναρισμένου πυρηνελαίου στην προέλευση κυμαίνονται στα 2,80 €/κιλό και του ραφιναρισμένου ηλιέλαιου στα 2,90 €/κιλό.
Στην Ιταλία οι τιμές του έχτρα κυμαίνονται μεταξύ 3,95 έως 4,45€/κ και στην Τυνησία στα 3,48€/κ
Στην Ελλάδα, οι τιμές παραγωγού για το έξτρα στην Κρήτη κυμαίνονται μεταξύ 3,30-3,65€/κ, στην Πελοπόννησο μεταξύ 3,30-3,50€/κ. Ο διαγωνισμός του Α.Σ. Λούκιας (Ηρακλειο) που δέχτηκε προσφορά 3,52€/κ κρίθηκε ασύμφορος και δεν κατακυρώθηκε, ενώ ο διαγωνισμός του Α.Σ. Μαλλών (Ιεράπετρα) ήταν άγονος.
Ανάγκη γενίκευσης των διαγωνισμών
Όπως διαπιστώνεται η διάθεση με δημοπρασίες, που συνιστά ο ΣΕΔΗΚ, προοδευτικά γενικεύονται αλλά με ρυθμό πολύ αργό! Είναι όμως απολυτή ανάγκη να γενικευτούν περισσότερο ώστε οι αγοραστές να τεθούν σε ανταγωνισμό και να δώσουν υψηλότερες τιμές. Και οι Συν/σμοι που χωρις διαγωνισμό επιτυγχάνουν τιμές 2-3 λεπτών παραπάνω, δεν πρέπει να επαίρονται.
Γιατί ότι οι τιμές αυτές οφείλονται στις τιμές των δημοπρασιών γειτονικών Συ/σμών! Ας σταματήσουν λοιπόν τις «ευφυολογίες» και ας προχωρήσουν και αυτοί σε δημοπρασίες. Είναι βέβαιο πως τότε το αποτέλεσμα θα είναι καλύτερο!
Ελαιόλαδο και Ηλιέλαιο στη σκιά του πολέμου
Ευκαιρία για στροφή στο ελαιόλαδο στην μαζική εστίαση
Οι τεράστιες αναταράξεις που προκάλεσαν τελευταία η υγειονομική και ενεργειακή κρίση στην οικονομική και κοινωνική ζωή του πλανήτη είχαν αναπόφευκτα τις επιπτώσεις τους και στον διατροφικό τομέα.
Και πρωταγωνιστικό ρόλο στον τομέα αυτό έπαιξε η παγκόσμια επάρκεια ηλιελαίου η διαθεσιμότητα του οποίου μειώθηκε δραματικά εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία η οποία μαζί με την Ρωσία παράγουν το 60% της παγκόσμιας παραγωγής και καλύπτουν το 75% των εξαγωγών παγκοσμίως..
Στην Ελλάδα από την αρχή της κρίσης οι τιμές του ηλιελαίου στην λιανική εκτινάχτηκαν κατά 2-3 φορές υψηλότερα, φθάνοντας από 0,8€ στα 3,0-3,5€ ανά λίτρο! Ξεπέρασαν έτσι τις τιμές παραγωγού στο (απλό) παρθένο ελαιόλαδο (2,4-2,9€/κ) και προσέγγισαν τις τιμές παραγωγού στην υψηλότερη ποιοτική κατηγορία στο έξτρα παρθένο (3,30-3,60€/κ)
Ωστόσο, στην Ελλάδα, όπως είναι γνωστό, σπορέλαια και ειδικότερα ηλιέλαιο, αναλώνονται κυρίως (άνω από 70%) στην μαζική εστίαση (ταβέρνες, εστιατόρια, ξενοδοχεία) όπου χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά στα τηγανητά τα οποία απορροφούν το 80% και πλέον των συνολικών λιπαρών που αναλώνεται.
Αντίθετα στην οικιακή εστίαση, ιδίως, στις ελαιοκομικές περιοχές, χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά ελαιόλαδο και σε όλα τα τηγανητά!.
Τα τηγανητά με ελαιόλαδα
συμφέρει να επανέλθουν!
Και όμως, η νέα αυτή εξέλιξη αποτελεί για τις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης ευκαιρία. Και αυτό γιατί τώρα συμφέρει να αντικαταστήσουν τα σπορέλαια με ελαιόλαδο αφού το κόστος που θα καταβάλλουν θα είναι το ίδιο (αν η προμήθεια του ελαιολάδου γίνει κατευθείαν από παραγωγούς η από ελαιοτριβεία) ενώ συγχρόνως μπορούν να αυξήσουν τις τιμές προβάλλοντας την γευστική και υγιάνει ανωτερότητα του ελαιόλαδου.
Τεχνικό πρόβλημα με τις μεγάλες φριτέζες που απαιτούν 10-15lit λαδιού, δεν υπάρχει αφού τελευταία κυκλοφορούν μικρές φριτέζες 1-1,5 lit. (βλ. φωτ.)
Ευκαιρία συνεπώς είναι για τις επιχειρήσεις εστίασης να εξετάσουν την αποκλειστική χρήση ελαιολάδου, χρησιμοποιώντας έξτρα παρθένο στα νωπά, σαλατικά, βραστά, και ψητά όπως ήδη όλες σχεδόν ήδη πράττουν και (απλά) παρθένα η έστω «ραφιναρισμένα» ελαιόλαδα στα τηγανητά και στα μαγειρευτά.
Σε μια τέτοια εξέλιξη ασφαλώς μπορούν και πρέπει να συμβάλλουν και η πολιτεία αλλά και οι τοπικοί φορείς της αυτοδιοίκησης, επιμελητηρίων, συν/σμων κ.α. προβάλλοντας την υγιεινή και γευστική ανωτερότητα του ελαιόλαδου και βέβαια τις ίδιες τις επιχειρήσεις που το χρησιμοποιούν. Οι καταναλωτές, όπως αποδείχτηκε από έρευνα του ΣΕΔΗΚ, είναι έτοιμοι να πληρώσουν κάποια τιμή παραπάνω για τηγανητά με ελαιόλαδο.
Τα αποτελέσματα διεθνών ιατρικών ερευνών για τις ευεργετικές επιδράσεις του ελαιόλαδου σε σειρά σοβαρών ασθενειών, αλλά και για τις βλαβερές επιδράσεις του τηγανίσματος με σπορέλαια, είναι γνωστά και μπορούν και πρέπει να αξιοποιηθούν.
Η Βουλή της Ισπανίας προωθεί την έρευνα για υγιεινές ιδιότητες ελαιόλαδου
Γενικολογίες και ευχολόγια αντί για πρωτοβουλίες και δράσεις στην Ελλάδα
Ενθάρρυνση της επιστημονικής έρευνας για νέες γνώσεις στις υγιεινές ιδιότητες του ελαιολάδου, εγκρίθηκε πρόσφατα από την άνω Βουλή της Ισπανίας μετά από πρόταση της Σοσιαλιστικής Ομάδας του Κοινοβουλίου.
Ο εκπρόσωπος Καταναλωτικών Υποθέσεων και Γερουσιαστής της επαρχίας Jaén, κ. Manuel Fernández Palomino, εισηγητής της πρότασης, τόνισε ιδιαίτερα ότι «σε μια στιγμή που η διεθνής αγορά λιπαρών έχει πληγεί ιδιαίτερα από τη σύγκρουση στην Ουκρανία, το ελαιόλαδο βρίσκει, μια σημαντική ευκαιρία ώστε να γίνουν ακόμα πιο γνωστά τα υγιή χαρακτηριστικά του».
Και ενώ αυτά συμβαίνουν στην Ισπανία, στην Ελλάδα oπου, όπως τεκμηριώνεται από πολλές πηγές, υπάρχει μια μακρά προϊστορία για την πολιτιστική και υγιεινή αξία του ελαιόλαδου, αρκούμαστε σε ευχολόγια και γενικολογίες και αδιαφορούμε για συγκεκριμένες πρωτοβουλίες και προγράμματα.
Και πρόσφατα με την διεθνή κρίση στα σπορέλαια, ασχολούμαστε πως θα αναπληρώσουμε την έλλειψη τους από άλλες πηγές και όχι πως θα την αξιοποιήσουμε χρησιμοποιώντας στην θέση των σπορελαίων το ελαιόλαδο!
*Ο Νίκος Μιχελάκης, είναι Δρ. Γεωπόνος, πρώην Δ/ντής του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων και Επιστ. Σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ. Τα άρθρα του εκφράζουν προσωπικές απόψεις και δεν απηχούν κατά ανάγκη τις απόψεις του ΣΕΔΗΚ. Μπορούν να αναδημοσιευτούν μόνο μετά άδεια του (nmixel@otenet.gr)
