Σημαντικές διαπιστώσεις έρευνας για την ποιότητα του ελαιολάδου
■ Με βάση τα δεδομένα αναλύσεων ελαιολάδου ελαιοτριβείων
Σημαντικές ήταν οι διαπιστώσεις και χρήσιμα τα συμπεράσματα που πρόεκυψαν από έρευνα που διεξήγαγε ο Σ.Ε.ΔΗ.Κ. σε ελαιόλαδα ελαιοτριβείων της Κρήτης της τρέχουσας περιόδου.
Εκτενής περίληψη της έρευνας αυτής, υποβλήθηκε με υπόμνημα που υπογράφεται από τον Πρόεδρο του ΣΕΔΗΚ και Δήμαρχο Ρεθύμνου κ. Μαρινάκη, στο ΥπΑΑΤ και την Περιφέρεια Κρήτης.
Το ίδιο υπόμνημα κοινοποιήθηκε και στους Βουλευτές, τους Δήμους της και Συν/σμους της Κρήτης και άλλους φορείς, προκειμένου από την πλευρά τους να ενεργήσουν όπως αυτοί κρίνουν σκόπιμο.
Με την έρευνα αυτή, που έγινε στα πλαίσια διαγωνισμού ποιότητας ελαιολάδων ελαιοτριβείων, τα δείγματα ελαιολάδου που εξετάστηκαν παρέλαβαν επιτροπές υπαλλήλων των Δήμων από ελαιόλαδα 30 ελαιοτριβείων αποθηκευμένα σε δεξαμενές μεγαλύτερες των 20 τόνων.
Οι αναλύσεις χημικών και οργανοληπτικών χαρακτηριστικών και υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων των δειγμάτων έγιναν στα διαπιστευμένα εργαστήρια του Ινστιτούτου Ελιάς ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ στα Χανιά και στο διαπιστευμένο ιδιωτικό εργαστήριο «ΧΗΜΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ» στο Ρέθυμνο ενώ τα αποτελέσματα τους αξιολογήθηκαν από την Συμβουλευτική Επιτροπή Φυτοπροστασίας του ΣΕΔΗΚ που αποτελείται από Πανεπιστημιακούς και Ερευνητές.
Οι διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα που πρόεκυψαν από την αξιολόγηση έχουν ως εξής:
1. ΧΗΜΙΚΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΟΛΗΠΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Τα χημικά χαρακτηριστικά όλων των ελαιολάδων που εξετάστηκαν, γενικά βρέθηκαν σε πολύ καλά έως άριστα επίπεδα και τα καλύτερα από αυτά βραβεύτηκαν ήδη σε ειδική εκδήλωση που οργανώθηκε από τον ΣΕΔΗΚ σε συνεργασία με την Περιφέρεια και άλλους φορείς.
Ειδικότερα:
Η οξύτητα που ενδιαφέρει εμπορικά ιδιαίτερα, διαπιστώθηκε ότι στο 100% των δειγμάτων ήταν χαμηλότερη από 0,4% , δηλαδή στο επίπεδο των έξτρα παρθένων το οποίο οι Ιταλοί αγοραστές χαρακτηρίζουν extrissima, ενώ στο 18% από αυτά ήταν ακόμη χαμηλότερη στο εξαιρετικό επίπεδο 0,1-0,2%
Τα υπεροξείδια, τα οποία για το έξτρα παρθένο πρέπει να είναι χαμηλότερα των 20 meq/Kg, ήταν σε πολύ καλά επίπεδα αφού το 100% των δειγμάτων ήταν κάτω από 20 meq/Kg και το 36% ήταν κάτω από 6 meq/Kg
Τα πολύ καλά αυτά επίπεδα στην οξύτητα και τα υπεροξείδια πρεπει να αποδοθούν κυρίως στις αντίθετες για τον Δάκο καιρικές συνθήκες (καύσωνες) που επεκράτησαν πέρυσι τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, άλλα και στο γενικά καλύτερο επίπεδο της περσινής συλλογικής δακοκτονίας
Οι πολυφαινόλες, στις οποίες αποδίδονται οι επιδράσεις του ελαιολάδου στην υγεία βρέθηκαν σε μέτρια επίπεδα, αφού μόνο το 18% από αυτά, βρέθηκε στο επίπεδο 300-400mg/Kg ενώ στην πράξη τα καλύτερα επίπεδα τους φθάνουν τα 500mg/Kg,
Τα οργανοληπτικά τα οποία για τα εξαιρετικά παρθένα πρέπει να έχουν διάμεση τιμή Φρουτώδους μεγαλύτερη του μηδενός και ελαττωμάτων κάτω του μηδενός, βρέθηκαν όλα, πλην ενός, σε ανεκτά έως μέτρια επίπεδα
Τα μετρία έως ανεκτά επίπεδα πολυφαινολών και οργανοληπτικών πρέπει να αποδοθούν στο ότι τα ελαιόλαδα που αξιολογήθηκαν ήταν αποθηκευμένα σε μεγάλες δεξαμενές και επομένως αποτελούσαν μίγμα ελαιολάδων διάφορων εποχών και σταδίων ωριμότητας. Επίτευξη, υψηλότερων επιπέδων των χαρακτηριστικών αυτών απαιτεί αποθήκευση των πρωϊμότερων ελαιολάδων σε χωριστές δεξαμενές, πράγμα που θα συμφέρει αν εξασφαλίζει καλύτερες τιμές
2. ΥΠΟΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ
Από τις αναλύσεις υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων διαπιστώθηκαν τα εξής :
Spinosad: Σε κανένα από τα δείγματα δεν διαπιστώθηκαν υπολείμματα της δραστικής ουσίας spinosad ( π.χ. success) , παρά το ότι αυτή χρησιμοποιήθηκε σε ευρεία έκταση στο 90% και πλέον των δολωματικών ψεκασμών της δακοκτονίας 2021.
Η διαπίστωση αυτή είναι πολύ θετική. Απαιτείται όμως σε βάθος διερεύνηση για την ενδεχόμενη ανάπτυξη ανθεκτικότητας του εντόμου σε αυτή με την συνεχή χρήση της στην Κρήτη.
Phosmet: Στο 50% των δειγμάτων διαπιστώθηκε η παρουσία της δραστικής ουσίας Phosmet (π.χ. Imidan), σε αναλογίες από <0,010 έως 0,021 mg/Kg.
Η παρουσία της δραστικής αυτής ουσίας, που σύμφωνα με την Υπ. Απόφ. αριθ. 7013/191619/22.07.2020, κυκλοφορεί νόμιμα μέχρι την 31-7-2022, μπορεί να αποδοθεί κατά κύριο λόγο σε ψεκασμούς κάλυψης ιδιωτών, αλλά και σε περιπτώσεις εκτόξευσης του ψεκαστικού υγρού από μεγάλες αποστάσεις που συνεπάγεται εκτίναξη και διασπορά του ψεκαστικού υγρού και στον ελαιόκαρπο.
Απαγορευμένες δραστικές. Η ανίχνευση δραστικών που έχουν απαγορευτεί σε διάφορα ποσοστά επί των δειγμάτων όπως cyfluthrin β (67%) , clorpyrifos-ethyl (8%), cyhalothrin- λ (8%), πιθανότατα οφείλεται σε ψεκασμούς κάλυψης που εκτελούν ιδιώτες προληπτικά, με φυτοφάρμακα που κυκλοφορούν παράτυπα στην αγορά.
Προτάσεις Σ.Ε.ΔΗ.Κ.
Επειδή τα παραπάνω είναι απότοκα σειράς χρόνιων προβλημάτων και δυσλειτουργιών του συστήματος της συλλογικής δακοκτονίας, ο ΣΕΔΗΚ θεωρεί ότι πρέπει να αντιμετωπιστούν όχι με απλές διορθωτικές λύσεις αλλά με ριζική αναδιοργάνωση του συστήματος της δακοκτονίας, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστο τα εξής:
• Πλήρη περιφερειοποίηση πιστώσεων και αρμοδιοτήτων για έγκαιρες προμήθειες των ενδεδειγμένων φαρμάκων και έγκαιρες προσλήψεις έμπειρου εποπτικού και τεχνικού προσωπικού.
• Επικαιροποίηση των κανόνων όσον αφορά την έναρξη των ψεκασμών, τον τρόπο διενέργειας τους, την παρακολούθηση του εντόμου, τον εντοπισμό και τον έλεγχο των δακοπροσβολών κ.α.
• Χρηματοδότηση προγραμμάτων παρακολούθησης της βιολογίας του εντόμου επί του εδάφους καθόλη την διάρκεια του έτους από τα τοπικά Ερευνητικά Ιδρύματα και Περιφερειακά Κέντρα Προστασίας Φυτών για διαγνωστική και εποπτική χρήση των στοιχείων τους
• Οργάνωση ελέγχων σε καταστήματα εμπορίας γεωργικών φαρμάκων όσο και σε ελαιόλαδα παραγωγών κατά την έκθλιψη στα ελαιουργεία και επιβολή κυρώσεων στους κατά νόμο παραβάτες.
• Ενημέρωση ελαιοπαραγωγών, ελαιουργείων και καταστημάτων για τα ισχύοντα ανώτερα επιτρεπτά όρια υπολειμμάτων στο ελαιόλαδα που προορίζονται για την εσωτερική αγορά και τις κύριες εισαγωγικές ελαιολάδου χώρες.
• Λήψη διοικητικών μέτρων γενικής εφαρμογής των ψεκασμών με κατάργηση των νόμιμων και παράτυπων εξαιρέσεων που φαίνεται ότι αποτελούν ποσοστό πάνω από 30% του συνόλου.
Τιμές: Αιφνίδια ανοδική τάση στην Ισπανία!
■ Σταθερότητα στην Ιταλία και Ελλάδα
Ενώ στην Ελλάδα και Ιταλία οι τιμές παραγώγου διατηρούνται στα ίδια επίπεδα των προηγούμενων εβδομάδων, έκπληξη αποτέλεσε η αιφνίδια άνοδος των τιμών που παρουσιάστηκε στην Ισπανία σε όλες τις ποιοτικές κατηγορίες.
Έτσι σύμφωνα με το Δελτίο Τιμών του ΣΕΔΗΚ της 28 Ιουνίου () στην Ισπανία οι τιμές τους εξτρά εκτινάχτηκαν οι μέγιστες στα 3,94 €/kg από 3,50€/kg, οι μέσες στα 3,50€/kg από 3,33€/kg, και οι ελάχιστες στα 3,35 από 3,25€/kg.
Μικρότερη αύξηση σημειώθηκε και στα (απλά) παρθένα (οξ<2ο ) που αυξήθηκαν στα 3,33€/kg από 3,28€/kg αλλά και στα Λαμπάντε που αυξήθηκαν στα 3,25€/kg από 3,1€/kg 9
Το γεγονός δεν έχει αποδοθεί ακόμη σε συγκεκριμένους λόγους, εκτιμάται όμως ότι σχετίζεται με την επίμονη άρνηση για πωλήσεις των παραγωγών η οποια ενισχύεται από το αυξημένο κόστος παραγωγής και την παρατεταμένη ξηρασία και τους καύσωνες που επεκράτησαν τελευταία στην χώρα.
Βέβαια συνθήκες έντονης ξηρασίας επικράτησαν τελευταία και την Ιταλία σε βαθμό τέτοιο που η Κυβέρνηση σχεδιάζει την κήρυξη ορισμένων περιοχών σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ενώ οργανώσεις της χώρας εκτιμούν ότι η αγροτική παραγωγή θα μειωθεί κατά 30% και η αξία των ζημιών θα ανέλθει σε 2 δις ευρώ.
Ωστόσο αλλαγές στις τιμές του ελαιολάδου στην Ιταλία όπου είναι ήδη αρκετά υψηλές δεν σημειώθηκαν προς το παρόν. Εξακολουθούν να κυμαίνονται από 6,30 οι μέγιστες έως 3,95 οι ελάχιστες (Πιν.1)
Στην Ελλάδα οι τιμές του έξτρα παρθένου (Πιν.1) στην Κρήτη κυμαίνονται μεταξύ 3,52-3,30€/kg, με τις υψηλότερες να σημειώνονται σε διαγωνισμούς στη ανατολικές περιοχές και μεταξύ 3,50 -3,25 €/kg στην Πελοπόννησο.
Με ερωτηματικά ο διαγωνισμός φαρμάκων της τρέχουσας δακοκτονίας
■ Απορίες για την επιλογή του ίδιου φαρμάκου επί 3ετία στη Κρήτη
Φαίνεται ότι, προς δόξαν της γραφειοκρατίας, οι προμήθειες φαρμάκων για την δακοκτονία, οι οποίες επιμόνως διενεργούνται επί χρόνια από τις κεντρικές υπηρεσίες του ΥπΑΑΤ, συνεχίζουν να γίνονται με τέτοιες καθυστερήσεις ώστε τα φάρμακα μιας χρονιάς να χρησιμοποιούνται ….. κατά την επόμενη!
Έτσι, ο διαγωνισμός για την προμήθεια των φυτοφαρμάκων που υποτίθεται θα χρησιμοποιηθούν για την Δακοκτονία της τρέχουσας περιόδου 2022/23 προκηρύχτηκε από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων την 9 Μαΐου 2022 και η προθεσμία κατάθεσης προσφορών έληξε την 6 Ιουνίου 2022
Επομένως, εάν οι υπόλοιπες διαδικασίες διαρκέσουν ως συνήθως, τα φάρμακα θα παραδοθούν τέλη Σεπτεμβρίου – αρχές Οκτωβρίου, όταν δηλαδή η δακοκτονία θα βρίσκεται προς το τέλος της! Έτσι και πάλι τα φάρμακα θα φυλαχτούν …. για την επόμενη χρονιά, αν βέβαια στο μεταξύ κάποιος Κοινοτικός κανονισμός δεν απαγορεύσει την χρήση τους!
Με τον διαγωνισμό αυτό θα γίνει προμήθεια των δραστικών ουσιών, spinosad, cyantraniliprole, l-cyhalothrin, deltamethrin και ελκυστικών ουσιών (Εntomela κ.α.) των όποιων η συνολική αξία προμήθειας θα ανέρχεται σε πάνω από 5,6 εκατ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 13% (Πιν.1).
Ωστόσο, αξιοσημείωτο είναι ότι η δραστική spinosad (success) για την οποία θα διατεθεί το 41% του συνολικού προϋπολογισμού της δακοκτονίας της χώρας, θα αποτελέσει σχεδόν το μοναδικό φάρμακο (90%) για την Κρήτη!
Έτσι, εύλογα γεννάται το ερώτημα αν υπάρχουν τόσο ισχυρά τεκμήρια για την αποτελεσματικότητα της που να δικαιολογούν την για τρίτη χρονιά επιλογή της εφαρμογης στο νησί. Και αν ναί, τότε γιατί δεν χρησιμοποιείται για όλη την χώρα, αφού όπως φαίνεται από τα στοιχεία του διαγωνισμού η τιμή της (6,2€/κ) είναι κατά πολύ χαμηλότερη των άλλων;
Όμως, αφού το ίδιο φάρμακο συνιστάται και για τις βιολογικές καλλιέργειες, απορία υπάρχει γιατί δεν εφαρμόζεται με την κρατική δακοκτονία και στους βιολογικούς ελαιώνες, ώστε και η γενική αποτελεσματικότητα της δακοκτονίας να αυξηθεί, αλλά και οι βιοκαλλιεργητές να απαλλαγούν από προσθετές φροντίδες και δαπάνες;
Ερώτημα όμως τίθεται και για το εάν το ενδεχόμενο ανάπτυξης ανθεκτικότητας του Δάκου μετά από τρία χρόνια συνεχούς εφαρμογής του στην Κρήτη, έχει αποκλειστεί.
Βέβαια, για όλα τα ερωτήματα αυτά μπορεί να υπάρχουν απαντήσεις από πλευράς ΥπΑΑΤ. Θα πρεπει όμως να γίνουν γνωστές και για λόγους διαφάνειας αλλά και για λόγους ηρεμίας των παραγωγών.
Απαγόρευση εξαγωγών ελαιολάδου στην Τουρκία!
Αντίθετος ο Τουρκικός “Σύνδεσμος Εξαγωγέων Ελαιολάδου Αιγαίου”
Η Τουρκία απαγόρευσε τις εξαγωγές ελαιολάδου χύμα
για λόγους επισιτιστικούς και πληθωρισμού!
Μόλις πριν από ένα χρόνο η Τουρκία είχε απαγορεύσει τις εξαγωγές χύμα ελαιολάδου λόγω της αβεβαιότητας εφοδιασμού της εσωτερικής αγοράς που είχε προκαλέσει η πανδημία Covid-19. Πρόσφατα το Υπουργείο Γεωργίας και Δασών της χώρας απαγόρευσε και πάλι προσωρινά τις εξαγωγές χύμα αγροτικών προϊόντων λόγω ανησυχιών για ελλείψεις στην αγορά και πληθωρισμό.
Η απαγόρευση έχει επιβληθεί σύμφωνα με νέο Κυβερνητικό κανονισμό που εκχωρεί στο Υπουργείο την εξουσία να περιορίζει τις εξαγωγές ορισμένων αγροτικών προϊόντων κατά την κρίση του, προκειμένου να σταθεροποιηθεί η εγχώρια αγορά.
Και μεταξύ των προϊόντων των οποίων απαγορεύονται οι εξαγωγές συμπεριλαμβάνεται το ελαιόλαδο, τα σπορέλαια ( ηλιέλαιο, κραμβέλαιο, σογιέλαιο, μουστάρδα και βαμβακέλαιο), η μαργαρίνη, οι φακές και τα ξέρα φασόλια. Από την απαγόρευση εξαιρείται το τυποποιημένο ελαιόλαδο.
Αντίθετος με αυτό το μέτρο, ο Τουρκικός Σύνδεσμος Εξαγωγέων Ελαιολάδου Αιγαίου (EZZIB) έχει εκφράσει τη δυσφορία του και έχει ζητήσει την επανέναρξη των εξαγωγών. Όπως εξηγεί σε ανακοίνωσή του, «η απαγόρευση εξαγωγής ελαιολάδου σε δοχεία άνω των πέντε κιλών χωρίς διαβούλευση με τον κλάδο είναι εξαιρετικά εσφαλμένη και απαιτούμε να διορθωθεί γιατί το ελαιόλαδο δεν υποκαθιστά τα σπορέλαια ακόμα και αν οι τιμές τους φτάσουν στα ίδια επίπεδα με εκείνα του ελαιολάδου».
*Ο Νίκος Μιχελάκης, είναι Δρ. Γεωπόνος, πρώην Δ/ντής του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων και Επιστ. Σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ.
Τα άρθρα του εκφράζουν προσωπικές απόψεις και δεν απηχούν κατά ανάγκη τις απόψεις του ΣΕΔΗΚ.
Μπορούν να αναδημοσιευτούν μόνο μετά άδεια του (nmixel@otenet.gr)
