Ανάγκη απόκρουσης της εισβολής του Δάκου και ριζικής αναδιοργάνωσης της Δακοκτονίας
■ Επισημάνσεις και προτάσεις Επιστημονικής Επιτροπής του ΣΕΔΗΚ
Οι εξάρσεις δακοσυλλήψεων αλλά και οι διάσπαρτες δακοπροσβολές που επισημανθήκαν σε αρκετούς ελαιώνες της Κρήτης και η ανάγκη σχεδιασμού για μόνιμη μελλοντική αντιμετώπιση του προβλήματος αποτελέσαν αντικείμενο της έκτακτης συνεδρίασης της Επιστημονικής Συμβουλευτικής Επιτροπής Φυτοπροστασίας (ΕΣΕΦΕ) του ΣΕΔΗΚ, που πραγματοποιήθηκε προχθές με τηλεδιάσκεψη με τα εξής μελής της:
Στη συνεδρίαση αυτή της επιτροπής έλαβαν μέρος τα μελή της:
-Οικονομόπουλος Αριστείδης, Δρ Γεωπόνος, Ομότιμος Καθ. Βιολογίας Παν. Κρήτης,
-Ρεμπουλάκης Πολυχρόνης, Δρ Βιολόγος – Οικολόγος, Επικεφαλής Εντομολόγος Βιοασφάλειας και Ασφάλειας Τροφίμων της Νέας Νότιας Ουαλίας της Αυστραλίας,
-Μπουρνάκας Βασίλειος, Συντ. Γεωπόνος, Συγγραφέας βιβλίου «Δολωματική Δακοκτονία»,
-Μιχελάκης Νίκος, Δρ Γεωπόνος, Πρ. Δ/ντης Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων, Επιστ. Συμβουλος του ΣΕΔΗΚ
Στη συνεδρίαση της επιτροπής συμμετείχαν επίσης και ο αντιδήμαρχος Πρωτογενούς του Δήμου Ρεθύμνου κ. Αγριμάκης και ο πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Ρέθυμνου κ. Κατσανέβας.
Βασικό θέμα της συνεδρίασης ήταν το πρόβλημα των υψηλών δακοσυλλήψεων και διάσπαρτων δακοπροσβολών που διαπιστωθήκαν από της αρμόδιες υπηρεσίες αλλά και παραγώγους σε διαφόρους ελαιώνες της Κρήτης καθώς και οι τρόποι και τα μέσα άμεσης αλλά και μελλοντικής αντιμετώπισης τους.
Κύριες επισημάνσεις της συνεδρίασης
Τα βασικά σημεία που επισημανθήκαν κατά τη συνεδρίαση της επιτροπής ήταν:
1. Η εμφάνιση υψηλών δακοπληθυσμών μετά τη διενέργεια της 1ης και 2ης γενικής διαβροχής, υποδηλώνει την ύπαρξη σημαντικών αιτίων που δεν επέτρεψαν την επιθυμητή αποτελεσματικότητα τους. Τα αιτία αυτά πρεπει να αναζητηθούν και προσδιοριστούν με αντικειμενικότητα για συναγωγή ορθών συμπερασμάτων στο μέλλον.
2. Στη φάση αυτή προέχει η εξεύρεση τρόπων και μέσων για άμεση εξουδετέρωση της απειλητικής εφόδου του εντόμου και η διάσωση της ελαιοπαραγωγής. Η συνιστώμενη εγρήγορση των παραγωγών είναι ανέφικτη για την πλειονότητα των παραγωγών με δεδομένη την αριθμητική ανεπάρκεια, την ηλικιακή αδυναμία αλλά και την απουσία πολλών από αυτούς από τα χωριά τους.
3. Η άμεση αντιμετώπιση της κατάστασης πρέπει να βασιστεί σε σχεδιασμό με βάση τις δυνατότητες του συστήματος της συλλογικής δακοκτονίας αλλά και συμπληρωματικές ενισχύσεις από το Υπουργείο και την Περιφέρεια. Ο σχεδιασμός πρεπει να έχει δυο κατευθύνσεις:
(α). Επισήμανση των περιοχών με δακοπροσβολές και αντιμετώπιση τους με ψεκασμούς κάλυψης και χρήση με επιτρεπόμενα διασυστηματικά εντομοκτόνα
(β). Έλεγχο των υφιστάμενων πληθυσμών τελείου εντόμου με αλλεπάλληλους συχνούς δολωματικούς ψεκασμούς με αποτελεσματικό φάρμακο. Το διάστημα των 21 ημερών μεταξύ ψεκασμών που αναφέρεται στην απόφαση κυκλοφορίας και στις ετικέτες φάρμακων πρέπει να επανεξεταστεί.
4. Η μονιμότερη επίλυση του προβλήματος της αποτελεσματικότητας της συλλογικής δακοκτονίας πρεπει να επιδιωχθεί με ριζική αναδιοργάνωση της, η οποια πρεπει να σχεδιαστεί λαμβάνοντας υπόψη τις κατά καιρούς επίσημες προτάσεις φορέων και ιδιαίτερα όσα με πρόσφατο υπόμνημα του έχει αναφέρει ο ΣΕΔΗΚ
Το ΥπΑΑΤ εγκρίνει εσπευσμένα νέο φάρμακο για καλύψεις κατά του Δάκου
■ Κατ’ εξαίρεση έγκριση 120 ήμερων
στο Exirel Bait σε ορισμένους Νομούς
Tο ΥπΑΑΤ χορήγησε κατά παρέκκλιση άδεια διάθεσης (αρ.624/183155/05-08-2022) στην αγορά για το εντομοκτόνο EXIREL® ΒΑΙΤ (δραστική ουσία: cyantraniliprole) της FMC για την αντιμετώπιση του δάκου της ελιάς με ψεκασμούς φυλλώματος, εντός των Περιφερειακών Ενοτήτων Φθιώτιδας, Λασιθίου, Ηρακλείου, Χανίων, Αργολίδας, Ηλείας, Μεσσηνίας, Βοιωτίας, Κορινθίας, Λακωνίας, Λαρίσης, Χαλκιδικής, Ροδόπης και Καβάλας. Η χρήση του με ψεκασμούς φυλλώματος επιτρέπεται για την περίοδο από 05/08/2022-εως 30/11/2022
Η άδεια αυτή εικάζεται από διαφόρους ότι εγκρίθηκε στα πλαίσια της αντιμετώπισης της έξαρσης που παρουσιάζει ο Δάκος τελευταία στην Κρήτη και άλλες περιοχές.
Σύμφωνα με την εταιρεία, το EXIREL® ΒΑΙΤ διαθέτει ένα νέο τρόπο δράσης για τον έλεγχο του Δάκου της ελιάς (IRAC group 28) και αποτελεί ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό προϊόν για να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή προστασία της παραγωγής. Το cyazypyr® δρα μέσω της ενεργοποίησης των υποδοχέων ρυανοδίνης των εντόμων. Αυτή η ενεργοποίηση προκαλεί την απελευθέρωση ασβεστίου από τις εσωτερικές αποθήκες των μυών των εντόμων, με άμεσο αποτέλεσμα την μειωμένη μυική λειτουργία, παράλυση και ακολούθως θανάτωση των εντόμων-στόχων.
Η δόση εφαρμογής του εντομοκτόνου EXIREL® ΒΑΙΤ με ψεκασμό καλύψεως είναι 50-75 κ.εκ σκευάσματος ανά 100 λίτρα νερό, με όγκο ψεκαστικού υγρού 70-120 λίτρα/στρέμμα. Οι εφαρμογές αρχίζουν από την περίοδο που η ελιά έχει μέγεθος ίσο με το 20% του τελικού της μεγέθους, μέχρι την πλήρη ωρίμανση των καρπών. (BBCH 72-89). Επιτρέπονται μέχρι δύο (2) εφαρμογές με 10-14 μέρες μεσοδιάστημα.
Μέγιστος αριθμός εφαρμογών του σκευάσματος ανά καλλιεργητική περίοδο και με τους δύο τρόπους εφαρμογής (δολωματικοί ψεκασμοί και ψεκασμοί κάλυψης): τρεις (3). Τελευταία επέμβαση πριν τη συγκομιδή: 14 ημέρες.
Η τιμή διάθεσης του φαρμάκου δεν έχει γίνει γνωστή.
Όχι τόσο υψηλές, τελικά, οι βροχές στην Κρήτη
Οι μεγαλύτερες σε Σητεία, Κάντανο, Φράγμα και Σταυράκια
Οι βροχές που έπεσαν τελικά την Τετάρτη και Πέμπτη (24& 25/08/2022) στην Κρήτη δεν ήταν τόσο αξιόλογες με βάση τις ανακοινώσεις. Αρχικά φάνηκε τουλάχιστον στις αγροτικές περιοχές.
Μέχρι στις 15.00 της Πέμπτης 25-08-2022 οι πιο αξιόλογες βροχοπτώσεις που ισοδυναμούσαν με ένα καλό πότισμα στις ελιές στην Κρήτη ήταν: Στη Σητεία 60, στην Κάντανο 34, στο Φράγμα (Ρεθ) 26 και στα Σταυράκια (Ηρακ) 23 χιλ.
Αναλυτικότερα οι βροχοπτώσεις που κατέγραψε το ΔΕΛΤΙΟ ΒΡΟΧΩΝ ΤΟΥ ΣΕΔΗΚ (βλ. www.sedik.gr ) σε διάφορες αγροτικές περιοχές της Κρήτης σε χιλιοστά ήταν:
ΧΑΝΙΑ: Χανιά 2,6- Κολυμπάρι 4,4 – Αλικιανός 7- Κάντανος 33,6
ΡΕΘΥΜΝΟ: Ρέθυμνο 8,6- Ανώγεια 13-6- Πλακιάς 12,8- Φράγμα 25,8
ΗΡΑΚΛΕΙΟ: Ηράκλειο 8.2 – Μοίρες 1,4- Γόρτυνα 0,0- Σταυράκια 22,4
ΛΑΣΙΘΙ: Άγιος Νικολαος 12- Ιεράπετρα 0.0- Σητεία 59,4
Οι βροχοπτώσεις αυτές, στις περιοχές που ήταν αξιόλογες ασφαλώς θα είναι χρήσιμες για τις ελιές. Οπωσδήποτε όμως, επειδή θα ενισχύσουν την ενυδάτωση του συρρικνωμένου ελαιόκαρπου, θα τον καταστήσουν πλέον ευπρόσβλητο στον Δάκο!
Σημαντικά μειωμένη λόγω ξηρασίας η παραγωγή
των Μεσογειακών χωρών
■ Υψηλή αλλά υπό την απειλή του δάκου η παραγωγή στην Ελλάδα
Εντείνεται η ανησυχία και αυξάνεται ο προβληματισμός που επικρατεί σε όλες σχεδόν τις Μεσογειακές χώρες εξαιτίας της ξηρασίας αλλά και των καυσώνων που πλήττουν από την περασμένη άνοιξη την αγροτική παραγωγή και ιδιαίτερα την ελαιοκαλλιέργεια.
Αρχικά, οι πολύ θερμές αέριες μάζες έπληξαν και την ελιά κατά την ευαίσθητη περίοδο της άνθησης – καρπόδεσης με αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση της καρποφορίας.
Στη συνέχεια όμως η παρατεταμένη ξηρασία και οι καύσωνες που ακολούθησαν επιδείνωσαν την κατάσταση, προκαλώντας συρρίκνωση και μείωση της ελαίωσης (ελαιοπεριεκτικότητας) του ελαιοκάρπου, αλλά και συμπτώματα μάρανσης και ξήρανσης στο φύλλωμα, κυρίως σε μη αρδευόμενους ελαιώνες.
Τα φαινόμενα αυτά που παρουσιάστηκαν σε όλες σχεδόν τις Μεσογειακές χώρες, και ιδίως στην Ισπανία, δεν εμφανίστηκαν στη χώρα μας και στην Κρήτη στον ίδιο βαθμό.
Κύριο πρόβλημα σε ελαιώνες της χώρας μας, προς το παρόν, φαίνεται να είναι η συρρίκνωση του ελαιοκάρπου σε ξερικούς ελαιώνες φτωχών εδαφών και κυρίως ο Δάκος σε όλους τους υπόλοιπους
Οι εξελίξεις αυτές, όπως ήταν φυσικό, ανησύχησαν έντονα παραγώγους και αρμόδιους φορείς σε όλες σχεδόν τις χώρες.
Στην Ισπανία αλλεπάλληλες είναι οι συσκέψεις φορέων της Αυτοδιοίκησης αλλά και οι αντιδράσεις Αγροδιατροφικών Συν/σμων σε διάφορες Περιφέρειες της χώρας.
Ετσι, μετά την πρόσφατη συνεδρίαση εκπροσώπων των 97 Δήμων της επαρχίας Jaén Ανδαλουσίας για την οποία έγινε αναφορά στα ΕΛΑΙΟΚΟΜΙΚΑ ΝΕΑ 31-7-22 ( www.sedik.gr) και την απόφαση για έγκριση έκτακτου σχεδίου ύψους 10 εκ. € για την υποστήριξη του εισοδήματος εργαζόμενων και ελαιοπαραγωγών, ο Αγροδιατροφικών Συνεταιρισμός της επαρχίας Jaén ανακοίνωσε την πολύ ανησυχητική εκτίμηση του για τη μειωμένη παραγωγή της ελιάς και ζήτησε την άμεση λήψη μέτρων στήριξης των παραγωγών
Σύμφωνα με τον Πρόεδρο των Αγροδιατροφικών Συν/σμων της Jaén κ. Higinio Castellano, η ερχόμενη ελαιοπαραγωγή της επαρχίας θα μειωθεί κατά 55% και θα πέσει σε 230.000 τόνους σε σύγκριση με τους 500.000 τόνους της προηγούμενης χρονιάς, πράγμα που σημαίνει απώλειες άνω από 1 δισ. ευρώ για την επαρχία. Γι’ αυτό, τόνισε, απαιτείται στήριξη του κλάδου με μείωση της φορολογίας των καυσίμων, ηλεκτρικής ενέργειας, λιπασμάτων και φυτοϋγειονομικών προϊόντων, καθώς και εκσυγχρονισμός και καλύτερη αξιοποίησης των αρδεύσεων.
Στην Ιταλία η Κυβέρνηση ενέκρινε σειρά μέτρων για τη στήριξη της αγροτικής παραγωγής, μεταξύ των όποιων έκτακτο σχέδιο για την ανάπλαση των ελαιώνων της Απουλίας, και ειδικές ενισχύσεις των παραγωγών ΠΟΠ και ΠΓΕ που ασκούν αγροτουριστικές δραστηριότητες.
Στην Πορτογαλία επικρατεί απογοήτευση για τη μειωμένη ελαιοπαραγωγή σε ορισμένες περιοχές της χώρας και οι οργανώσεις ζητούν μετρά στήριξης των παραγωγών
Στο Μαρόκο επίσης, σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Διεπαγγελματικής ελαιολάδου Rachid Benali, η έλλειψη βροχοπτώσεων και τα διαδοχικά κύματα έντονης ζέστης απειλούν σοβαρά την ερχόμενη συγκομιδή της ελιάς σε όλες σχεδόν τις περιοχές της χώρας. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, ο ίδιος ζητά αναθεώρηση των πρακτικών διαχείρισης των νερών, μεταφορά νερού από το φράγμα Al Wahda σε άλλες περιοχές, περιορισμό των υδροφόρων καλλιεργειών και κατασκευή μικρών φραγμάτων.
Στην Ελλάδα τα πράγματα φαίνονται να είναι καλύτερα από ότ,ι στις άλλες χώρες. Η παραγωγή δειχνει να είναι αρκετά πλούσια και η κατάσταση του ελαιοκάρπου μέχρι στιγμής σχετικά καλή. Μόνο σε ξηρικούς ελαιώνες που βρίσκονται σε φτωχά, αβαθή εδάφη και έμειναν ακαλλιέργητοι (βλ. φωτο) εμφανίζονται προς το παρόν συμπτώματα ξηρασίας.
Ωστόσο σοβαρή είναι η απειλή του Δάκου!
Τιμές: Με τάση ανόδου τα έξτρα σε Ελλάδα!
■ «Κερδοσκοπία» μεσαζόντων στην Ισπανία
Η διαπιστωμένη πλέον σημαντική μείωση της ερχόμενης ελαιοπαραγωγής της Ισπανίας αλλά και των άλλων Μεσογειακών χωρών πλην Ελλάδας, έχει ήδη τις επιπτώσεις της και στη διεθνή αγορά ελαιολάδου. Έτσι, από τη μια πλευρά εκδηλώνεται μια τάση περιορισμού της διάθεσης από πλευράς παραγωγών εξαιτίας της προσδοκίας καλύτερων τιμών ενώ από την άλλη οι ειδήσεις για ενεργειακή, οικονομική και επισιτιστική κρίση φαίνεται ότι προκαλούν κάποια διστακτικότητα της ζήτησης από πλευράς Βιομηχανιών.
Στα πλαίσια αυτά σύμφωνα και με τα στοιχεία του Δελτίου τιμών της 23-08-2022 του ΣΕΔΗΚ (www.sedik.gr) η κατάσταση της διεθνούς αγοράς την βδομάδα αυτή διαμορφώνεται ως εξής (Πιν.1).
Στην Ισπανία οι τιμές του έξτρα παρθένου συνεχίζουν να κυμαίνονται κοντά στα 4€/κ φθάνοντας την τρέχουσα εβδομάδα στα 3,95 €/κ οι μέγιστες και στα 3,74€/κ οι ελάχιστες.
Ωστόσο σημαντική άνοδο φαίνεται να παρουσιάζουν οι τιμές και του (κοινού) Παρθένου που έφτασαν στα 3,79€/κ και του Βιομηχανικού (Λαμπάντε) που έφτασαν τα 3,65€/κ
Πάντως, σύμφωνα με δημοσιεύματα ισπανικών ΜΜΕ ο Ιούλιος έκλεισε με μεγάλη έλλειψη σαφήνειας και την είσοδο της «κερδοσκοπίας» των μεσαζόντων στην αγορά. Στα τέλη Ιουλίου, το 70-80% των εργασιών που πραγματοποιήθηκαν ήταν αποκλειστικά μεταξύ παραγωγών και διαμεσολαβητών, δηλαδή φορέων που αγόραζαν λάδι για να το προσφέρουν στην αγορά αργότερα σε υψηλότερες τιμές.
Στην Ελλάδα, οι τιμές του έξτρα παρουσίασαν κάποια σημάδια ανόδου (Πιν.1) πλησιάζοντας τις τιμές Ισπανίας. Στην Κρήτη αυξήθηκαν ελαφρά λόγω της τιμής που πέτυχε με διαγωνισμό ο Α.Σ. Εμπάρου και κυμάνθηκαν μεταξύ 3,68-3,30€/κ, αλλά και στην Πελοπόννησο παρουσίασαν αυξητική τάση και κυμανθήκαν μεταξύ 3,65 -3,45 €/ κ, ενώ στην Κέρκυρα ανέβηκαν στα α 4,20€/κ.
Στην Ιταλία οι τιμές παρουσίασαν κάποια σταθερότητα κυμαινόμενες μεταξύ 3,80€/κ – 6,30€/κ για τα έξτρα και μεταξύ 9,10-14,5 €/κ για τα ΠΟΠ.
*Ο Νίκος Μιχελάκης, είναι Δρ Γεωπόνος, πρώην Δ/ντής του Ινστιτούτου Ελιάς Χανίων και Επιστ. Σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ. Τα άρθρα του εκφράζουν προσωπικές απόψεις και δεν απηχούν κατά ανάγκη τις απόψεις του ΣΕΔΗΚ. Μπορούν να αναδημοσιευτούν μόνο μετά άδεια του (nmixel@otenet.gr)
