Αιφνίδιες αυξήσεις κατά 10-30 λεπτά ανεβάζουν τις τιμές μέχρι 3,20 €/κ. στην Ελλάδα!
■ Βασική αιτία η εκτίναξη των τιμών στην Ισπανία και η εξάντληση των αποθεμάτων στην Ελλάδα
Η αιφνίδια αύξηση των τιμών ελαιολάδου που σημειώθηκε στην Ισπανία πριν μερικές μέρες, φαίνεται ότι πυροδότησε μια γενική αύξηση των τιμών στην Ελλάδα που ανέβασε τις τιμές του υπέρ-έξτρα πάνω από 3€/κ.
Βεβαία η αύξηση τιμών στην Ισπανία, σημειώθηκε κυρίως στα ελαιόλαδα δεύτερης ποιότητας, το κοινό παρθένο (0ξ.>0,8ο) και το λαμπάντε (0ξ.>2ο) που έφτασαν στα 3€/κ, ενώ στο υπέρ-έξτρα (αντίστοιχο των δικών μας οξ.0,3ο) που ήταν ήδη αυξημένο διατηρήθηκε στα 3,55€/κ
Η ξαφνική αυτή εξέλιξη, όπως ήταν φυσικό, αναστάτωσε την ελληνική αγορά και πυροδότησε αυξήσεις της τάξεως των 10-30 λεπτών σε όλες σχεδόν τις επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα αναπτέρωσε τις ελπίδες των παραγωγών για ακόμη μεγαλύτερες.
Έτσι, σύμφωνα και με το Δελτίο τιμών του ΣΕΔΗΚ της 20-4-21, οι μεγαλύτερες τιμές που σημειώθηκαν στην Κρήτη ήταν 3,13 €/kg στον διαγωνισμό του Α.Σ. Ζάκρου της 13-04-21, ενώ στην Κέρκυρα έφτασαν στα 3,20€/κ στην επιχείρηση Λούβρος. Μεγάλες όμως ήταν και οι τιμές που επιτεύχθηκαν και στους διαγωνισμούς των Α.Σ. Κριτσάς και Εμπάρου (2,95€/kg) , αλλά και σε επιχειρήσεις που κάνουν και τυποποίηση όπως η Κολυμπάρι ΑΕ, η Ανώσκελη ΑΕ, η Αφοί Κυδωνάκης (Τυμπάκι), που έδωσαν τιμές 3,0€/κ .
Στην Ιταλία, οπού οι τιμές ήταν ήδη υψηλότερες, για το έξτρα την τελευταία εβδομάδα διατηρηθήκαν στα 4,50-4,90€/κ, επιβεβαιώνοντας την μεγάλη και ακατανόητη, προς τα κάτω διαφορά τιμών, των ίδιας ποιότητας λαδιών της Ελλάδας.
Παράγοντες που προκάλεσαν τις αυξητικές τάσεις
Οι βασικοί παράγοντες που εξώθησαν στην «αιφνίδια» αύξηση των τιμών εδράζονται κυρίως στην Ισπανία αλλά και στην Ελλάδα.
Στην Ισπανία παράγοντες που λειτούργησαν αυξητικά στις τιμές ήταν, η επίσημη ανακοίνωση πριν μια εβδομάδα για μειωμένη κατά 300 χιλ. τόνους παραγωγή της περασμένης χρονιάς, άλλα και οι εκτιμήσεις για όχι καλή εσοδεία, της ερχόμενης, εξαιτίας της ξηρασίας. Θετικά όμως φαίνεται πως συνέβαλε και η αναστολή των δασμών κατά 25% που είχαν επιβάλλει οι ΗΠΑ.
Στην Ελλάδα οι αυξητικές τάσεις πυροδοτήθηκαν από τις αυξήσεις στην Ισπανία άλλα και από το γεγονός ότι τα υψηλής ποιότητας λάδια, σύμφωνα και με εκτιμήσεις Συνεταιριστών ιδίως στην Ανατ. Κρήτη, έχουν ήδη πωληθεί σε σημαντικό βαθμό.
Παράλληλα στην όλη εξέλιξη φαίνεται να συνέβαλε και η άρνηση των παραγωγών να πουλούν σε χαμηλές τιμές, αφού ως φαίνεται όσοι διαθέτουν ακόμη απούλητο προϊόν φαίνεται να είναι αυτοί που δεν έχουν μεγάλες ανάγκες.
Ωστόσο, οι εξελίξεις αυτές, πιθανόν φέρουν σε αδιέξοδο τις επιχειρήσεις που τυχόν έχουν πώληση χωρίς «κόψιμο», δηλαδή χωρίς την πληρωμή των παραγωγών, αφού θα υποχρεωθούν να τους πληρώσουν σε τιμές υψηλότερες από εκείνες που πούλησαν.
Ανομοιόμορφη και “ανόρεχτη” η φετινή ανθοφορία
■ Αναγκαία προετοιμασία για ενδεχόμενες αρδεύσεις και νωρίτερη δακοκτονία
Η πρώιμη έναρξη της ανθοφορίας που φέτος εμφανίστηκε σε ορισμένους ελαιώνες στην Κρήτη, από τα τέλη Φεβρουαρίου, δεν φαίνεται να γενικεύτηκε. Έτσι, την περίοδο αυτή μέσα στις ίδιες περιοχές η άνθηση παρουσιάζει σημαντική ανομοιομορφία στην εξέλιξη της.
Σε δέντρα που δεν είχαν πέρυσι παραγωγή συνήθως η άνθηση είναι προχωρημένη και πλούσια, ενώ σε δέντρα με πλούσια περσινή παραγωγή η πολύ όψιμη συγκομιδή, η άνθηση μόλις αρχίζει η δεν άρχισε ακόμα.
Σημαντικοί παράγοντες της διαφοροποίησης φαίνεται να είναι όπως έχει ήδη αναφερθεί (ΕΛΑΙΟΝΕΑ 23.03.21, www.sedik.gr) το ύψος της περσινής παράγωγης άλλα και οι κλιματικές συνθήκες θερμοκρασιών και βροχοπτώσεων που προηγήθηκαν.
Ωστόσο, καίτοι η περίοδος αυτή, δεν είναι η καλύτερη για εκτιμήσεις, η γενική εικόνα της φετινής ανθοφορίας στην Κρήτη, δεν επιτρέπει αισιοδοξία για πλούσια παραγωγή.
Από την άλλη πλευρά οι υψηλές θερμοκρασίες άνω 33 oC σε συνδυασμό με τους ισχυρούς ξηρούς νοτιάδες που παρατηρηθήκαν την περασμένη εβδομάδα σε διαφορές περιοχές, δεν ήταν οπωσδήποτε ευνοϊκές για την ανθοφορία και δεν είναι γνωστό αν ήδη προξένησαν και ζημιές σε κάποιες περιοχές.
Έτσι, πολλά θα εξαρτηθούν από τις καιρικές συνθήκες του υπόλοιπου της άνοιξης. Ευνοϊκές θα είναι αν υπάρξουν κάποιες βροχοπτώσεις, ενώ άκρως επικίνδυνες θα είναι υψηλές θερμοκρασίες (καύσωνες) που κατά καιρούς εμφανίζονται τον Μάιο και οι ζημιές των όποιων στην άνθηση και καρπόδεση, ακατανόητο γιατί, δεν καλύπτονται από τον ΕΛΓΑ (βλ.!
Ετοιμότητα για αρδεύσεις και δακοκτονία
Με βάση όλες αυτές τις συνθήκες οι παραγωγοί θα πρεπει να είναι έτοιμοι, αν δεν υπάρξουν βροχές, όσοι μπορούν να αρδεύσουν τις ελιές. Μια άρδευση αυξάνει και την αντοχή των δέντρων και της ανθοφορίας στους καύσωνες. Όμως αυτό προϋποθέτει και ετοιμότητα και στα αρδευτικά συγκροτήματα
Παράλληλα, ο ήπιος και ζεστός καιρός και οι ασυγκόμιστες ελιές αποτελούν συνθήκες ευνοϊκές για δυναμική εμφάνιση του Δάκου, ενώ η πρώιμη άνθηση, οπού υπήρξε, θα προσφέρει πολύ νωρίτερα καρπούς ετοίμους για δακοπροσβολές
Επομένως η εφαρμογή των πρώτων ψεκασμών, εκτιμάται ότι φέτος μπορεί να χρειαστεί νωρίτερα από άλλες χρονιές και άρα φάρμακα, μέσα και προσωπικοί πρέπει να είναι διαθέσιμα στις υπηρεσίες από τα μέσα Μαΐου.
Στην εντατική η Ελαιοκομία! Θύμα της ΚΑΠ και της εσωτερικής αγοράς
■ Ανάγκη για εθνική ελαϊκή στρατηγική
■ Υπόμνημα ΣΕΔΗΚ προς ΥπΑΑΤ, βουλευτές και Περιφέρεια
Σε κρίσιμη κατάσταση, στην «εντατική», φαίνεται να έχει περιέλθει η ελληνική ελαιοκομία εξαιτίας των αρνητικών μέτρων της απερχόμενης ΚΑΠ άλλα και των προβλημάτων της εσωτερικής αγοράς του Ελ αιολάδου.
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα που πρόεκυψε από την συζήτηση που έγινε σε πρόσφατη τηλεσυνεδρίαση του Δ.Σ. του Συνδέσμου Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ), στα πλαίσια της διαβούλευσης που έχει ανοίξει για την νέα ΚΑΠ κατά την οποία αποφασίστηκε όπως υποβληθεί σχετικό υπόμνημα στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, τους Βουλευτές και Ευρωβουλευτές, την Περιφέρεια και τους Δήμους της Κρήτης.
Στο υπόμνημα αυτό, που υπογράφεται από τον Πρόεδρο του ΣΕΔΗΚ Γ. Μαρινάκη, Δήμαρχο Ρεθύμνου, αφού αναφέρονται τα κύρια προβλήματα της ελαιοκομίας και τα αίτια τους, προτείνονται τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ, αλλά και στα πλαίσια της εθνικής πολιτικής
Η απερχόμενη ΚΑΠ και οι επιπτώσεις της
Τα μέτρα της απερχομενης ΚΑΠ που ειχαν αρνητικες επιπτωσεις στην ελιοκαλλιεργεια βασικά ηταν:
1. Οι ελαιώνες, ενώ δεν αποτελούν μια απλή εδαφική έκταση, αλλά μια μόνιμη επένδυση η οποία απαιτεί μόχθους γενεών για να υπάρξει, εντάχθηκαν αδικαιολόγητα στην επονομαζόμενη περιφέρεια «Δενδρώδεις καλλιέργειες» και ενισχύονται με βάση την έκταση και όχι την πραγματική αξία τους , η οποία είναι πολλαπλάσια του εδάφους
2.Οι ενισχύσεις των 550 εκ.€, περίπου, που χρόνια παρεχόταν μόνο στους ελαιώνες, αφού μειώθηκαν σε μόνο 470 εκατ. €, κατανεμήθηκαν σε 20 και πλέον άλλες δενδρώδεις καλλιέργειες με αποτέλεσμα η ανά στρέμμα αναλογούσα ενίσχυση να μειωθεί μέχρι και 70%
3. Ο αδικος αποκλεισμός από ενισχύσεις των εκμεταλλεύσεων που έχουν εκτάσεις κάτω από 4 στρ, η λαμβάνουν ενισχύσεις χαμηλότερες των 250 ευρώ, συνετέλεσε ώστε χιλιάδες ελαιοπαραγωγοί, περίπου 30% του συνόλου, να τεθούν εκτός από ενισχύσεις.
Τα προβλήματα της ελληνικής αγοράς
Η Ελαιοκομία της χώρας, εκτός από τα αρνητικά μέτρα της ΚΑΠ, δυστυχώς, έχει υποστεί και τις επιπτώσεις της εκαστοτε εθνικής πολιτικής, κυριότερες από τις οποίες ήταν:
1. Η διάθεση του Ελαιολάδου χύμα από πολυάριθμες (2.400) μεταποιητικές Συνεταιρικές και ιδιωτικές μονάδες στην χώρα, διογκώνει πλασματικά την προσφορά, αλλοιώνοντας δραματικά τους κανόνες προσφοράς και ζήτησης.
2. Η διάθεση με «κόψιμο», μέσω προσφορών των αγοραστών, επιτρέπει στην ουσία διενέργεια μειοδοτικών διαγωνισμών μεταξύ των ελαιοπαραγωγών με συνέπεια την διαμόρφωση χαμηλών τιμών παραγωγού.
3. Η διάθεση τυποποιημένου προϊόντος από πολυάριθμες (710 πιστοποιημένες) αλλά πολύ μικρές και αδύναμες τυποποιητικές μονάδες της χώρας, δεν επιτρέπει δυναμική διείσδυση στις μεγάλες ξένες αγορές. Συνέπεια του γεγονότος είναι οι εξαγωγές τυποποιημένου της χώρας να είναι της τάξεως του 20%!
Υπερεντατικοί και παραδοσιακοί ελαιώνες
Με δεδομένες τις νέες στρατηγικές που έχουν εξαγγελθεί για την νέα ΚΑΠ «Από το χωράφι στο τραπέζι» και «Βιοποικιλότητα» οι οποίες βασικά αποβλέπουν στην υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων η πρώτη και στην προστασία του περιβάλλοντος η δεύτερη, χρήσιμο είναι να εξεταστεί κατά πόσο ανταποκρίνονται σε αυτές τα νέα συστήματα «εντατικών και υπερεντατικών» και τα πάλαια συστήματα των «παραδοσιακών» ελαιώνων.
Οι «εντατικοί ή υπερεντατικοί» ελαιώνες αναπτύσσονται τελευταία σε χώρες που διαθέτουν πεδινές εκτάσεις και μέσα εντατικοποίησης όπως η Ισπανία, η φθηνό εργατικό δυναμικό όπως η Τυνησία.
Οι ελαιώνες αυτοί με πυκνές και υπέρπυκνοι φυτεύσεις, στηρίζονται στην εντατική χρήση λιπασμάτων, φαρμάκων και την πλήρη μηχανοποίηση της καλλιέργειας και συγκομιδής.
Έτσι, εξασφαλίζουν χαμηλό κόστος παραγωγής, αλλά αποδίδουν υποβαθμισμένη ποιότητα προϊόντος και προκαλούν σοβαρές περιβαλλοντικές και υγιεινές επιπτώσεις.
Επομένως οι ελαιώνες αυτοί, πρέπει να διαχωριστούν και να υπαχθούν στα γενικότερα περιβαλλοντικά μέτρα της νέας ΚΑΠ
Οι «παραδοσιακοί ελαιώνες» είναι οι παλαιοί ελαιώνες των Ευρωπαϊκών χωρών, που καταλαμβάνουν συνήθως λοφώδεις, ορεινές και ημιορεινές περιοχές και δεν επιδέχονται εντατική μηχανοποίηση. Οι ελαιώνες αυτοί απαιτούν υψηλό κόστος καλλιέργειας, αλλά έχουν υψηλή περιβαλλοντική και κοινωνική αξία
Συνεπώς οι μεν εντατικοί ελαιώνες πρέπει να τεθούν σε καθεστώς όμοιο με άλλες εντατικές καλλιέργειες και να υπαχθέν στα περιοριστικά περιβαλλοντικά μέτρα, ενώ οι παραδοσιακοί ελαιώνες στους όποιους υπάγονται οι πλείστοι ελαιώνες της χώρας μας και της Κρήτης, πρέπει να τεθούν υπό ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας και υποστήριξης
Προτάσεις για νέα ελαιοκομική στρατηγική
Από τα παραπάνω αβίαστα προκύπτει ότι με την ευκαιρία της νέας ΚΑΠ και των στρατηγικών που έχουν εξαγγελθεί από την ΕΕ, η χώρα μας πρέπει να χαράξει μια θαρραλέα «ελληνική ελαιοκομική στρατηγική, η υλοποίηση της οποίας θα πρέπει να επιδιωχθεί με μέτρα στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ, αλλά και με μέτρα στα πλαίσια μιας εθνικής ελαϊκής πολιτικής
Στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ προτείνονται:
1.Ενταξη της Ελαιοκαλλιέργειας σε χωριστή ειδική «κατηγορία» ή «περιφέρεια» μέσα στην οποία οι άμεσες ενισχύσεις θα πρέπει να διατηρηθούν και αν χρειαστεί, να τεθούν σε πλαίσια εσωτερικής σύγκλισης στην καλλιέργεια.
2.Τα προϊόντα των παραδοσιακών ελαιώνων για λόγους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς πρέπει να ενταχθούν σε συνδεδεμένες με τον ποσότητα και ποιότητα ενισχύσεις.
3. Οι μικροί ελαιοπαραγωγοί με ελαιώνες κάτω των 4 στρ και κάτω από 250 ευρώ ενισχύσεις που έχουν εξαιρεθεί με την ισχύουσα ΚΑΠ, πρέπει να αποκατασταθούν και να υπαχθούν στο μέτρο των ενισχύσεων των 1250 που προτείνεται από θεσμούς της ΕΕ για μικρούς παραγωγούς
Στα πλαίσια της εθνικής ελαϊκής απαιτούνται
1. Ασφαλιστική κάλυψη από ΕΛΓΑ των καταστροφών στους ελαιώνες από όλα τα ακραία κλιματικά αίτια σε όλες τις βλαστικές φάσεις τους. Εξαιρέσεις όπως αυτές που υπάρχουν σήμερα, ζημιών που προκαλούνται στην άνθηση η και καρπόδεση από καύσωνες δεν έχουν καμιά επιστημονική η αγρονομική βάση.
2. Η «Συλλογικής Δολωματική Δακοκτονία» η οποία αποτελεί μέθοδο με υψηλή περιβαλλοντική και διατροφική ασφάλεια, πρέπει να ενταχθεί στις φιλοπεριβαλλοντικές δράσεις και η εφαρμογή της να τύχει πλήρους και έγκαιρης οικονομικής και επιστημονικής υποστήριξης
3. Η διάθεση του ελαιολάδου θα πρέπει να εξυγιανθεί με θέσπιση κανόνων για την διάθεση του χύμα με πλειοδοτικούς διαγωνισμούς και μελετημένων υποστηρικτικών μέτρων για την δημιουργία δυναμικών βιώσιμων μονάδων τυποποίησης και εξαγωγών.
